Kat: Verskil tussen weergawes

Wysig skakels
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
Bygewerk, nog besig
Lyn 215: Lyn 215:


’n Kat se spysverteringstelsel is ook aangepas by die eet van vleis: dit is baie korter as by planteters en het lae vlakke van die ensiemes wat nodig is om koolhidrate te verteer.<ref name=Zoran>{{Cite journal|author=Zoran DL |title=The carnivore connection to nutrition in cats |journal=J. Am. Vet. Med. Assoc. |volume=221 |issue=11 |pages=1559–67 |year=2002|pmid=12479324 |doi=10.2460/javma.2002.221.1559|url= http://www.rawessentials.co.nz/media/documents/website%20-zorans_article.pdf}}</ref>
’n Kat se spysverteringstelsel is ook aangepas by die eet van vleis: dit is baie korter as by planteters en het lae vlakke van die ensiemes wat nodig is om koolhidrate te verteer.<ref name=Zoran>{{Cite journal|author=Zoran DL |title=The carnivore connection to nutrition in cats |journal=J. Am. Vet. Med. Assoc. |volume=221 |issue=11 |pages=1559–67 |year=2002|pmid=12479324 |doi=10.2460/javma.2002.221.1559|url= http://www.rawessentials.co.nz/media/documents/website%20-zorans_article.pdf}}</ref>

==Sintuie==
Katte kan besonder goed in die donker sien – teen ’n sesde van die ligsterkte wat vir menslike sig nodig is.<ref name="Case" /> Dit is deels danksy ’n laag weefsel bekend as "tapetum lucidum" wat lig wat deur die retina beweeg, terugkaats in die oog.<ref>{{Cite journal
|doi=10.1111/j.1463-5224.2004.00318.x
|volume=7
|issue=1
|pages=11–22
|last=Ollivier
|first=F. J.
|title=Comparative morphology of the tapetum lucidum (among selected species)
|journal=Veterinary Ophthalmology
|year=2004
|pmid=14738502
|display-authors=1
|last2=Samuelson
|first2=D. A.
|last3=Brooks
|first3=D. E.
|last4=Lewis
|first4=P. A.
|last5=Kallberg
|first5=M. E.
|last6=Komaromy
|first6=A. M.
}}</ref> Nog ’n aanpassing is die kat se groot pupille. Anders as by sommige groot katte soos tiere vorm katte se pupille skrefies. Hierdie pupille kan lig fokus sonder distorsie.<ref name=Malmstrom>{{Cite journal|author=Malmström T, Kröger RH |title=Pupil shapes and lens optics in the eyes of terrestrial vertebrates |journal=J. Exp. Biol. |volume=209 |issue=Pt 1 |pages=18–25 |year=2006 |pmid=16354774 |doi=10.1242/jeb.01959}}</ref> In die donker kan die pupille vergroot tot dit feitlik die hele sigbare deel van die oog bedek.<ref>{{Cite journal
|doi=10.1007/BF00261338
|volume=59
|issue=3
|pages=485–490
|last=Hammond
|first=P.
|title=The relationship between feline pupil size and luminance
|journal=Experimental Brain Research
|year=1985
|last2=Mouat
|first2=G. S. V.
}}</ref> Huiskatte kan egter nie kleur goed onderskei nie Hulle het net twee tipes kegels (reseptorselle) wat geoptimiseer is vir sensitiwiteit vir blou en geel-groen; hulle onderskei moeilik tussen rooi en groen,<ref>{{Cite journal|author=Loop MS, Bruce LL |title=Cat color vision: the effect of stimulus size |journal=Science |volume=199 |issue=4334 |pages=1221–2 |year=1978 |pmid=628838 |doi=10.1126/science.628838}}</ref> hoewel dit in sommige omstandighede moontlik is.<ref>{{Cite journal|author=Schneider H, Beller FK |title=The Spectral Sensitivity of Dark- and Light-adapted Cat Retinal Ganglion Cells |journal=Journal of Neuroscience|volume=13 |pages=1543–1550 |date=1 April 1993|url= http://www.jneurosci.org/content/13/4/1543.full.pdf+html |issue=4 |pmid=8463834}}</ref>

[[Lêer:Olhos de um gato-3.jpg|thumb|Katte se snorbaard is baie sensitief vir aanraking.]]
Katte kan uitstekend hoor en kan ’n baie wye spektrum van frekwensies waarneem. Hulle kan hoër klanke as mense en honde hoor; frekwensies van 55&nbsp;Hz tot 79&nbsp;kHz, dus ’n speling van 10,5&nbsp; oktawe. Die mens kan net van 31&nbsp;Hz tot 18&nbsp;kHz en honde van 67&nbsp;Hz tot 44&nbsp;kHz hoor (albei ’n speling van sowat 9 oktawe.<ref name=PMID15472899>{{Cite journal
|doi=10.1002/ar.a.20117
|volume=281
|issue=1
|pages=1111–1122
|last=Heffner
|first=Rickye S
|title=Primate hearing from a mammalian perspective
|journal=The Anatomical Record. Part A, Discoveries in Molecular, Cellular, and Evolutionary Biology
|accessdate=20 Augustus 2009
|date=2004-11
|url= http://psychology.utoledo.edu/images/users/74/Primate%20Hearing%20from%20a%20Mammalian%20Perspective.pdf
|pmid=15472899
|last1=Heffner
|first1=RS
|archiveurl= http://web.archive.org/web/20060919003302/http://psychology.utoledo.edu/images/users/74/Primate+Hearing+from+a+Mammalian+Perspective.pdf
|archivedate=19 September 2006
}}</ref><ref>{{Cite journal
|doi=10.1016/S0168-1591(98)00101-4
|volume=57
|issue=3–4
|pages=259–268
|last=Heffner
|first=Henry E.
|title=Auditory awareness
|journal=Applied Animal Behaviour Science
|date=1998-05
}}</ref>) Katte gebruik nie hul goeie gehoor om te kommunikeer nie, maar dit is waarskynlik belangrik wanneer hulle jag omdat baie spesies knaagdiere ultrasoniese klanke voortbring.<ref>{{Cite journal
|volume=106
|issue=4
|pages=360–365
|last=Blumberg
|first=M. S.
|title=Rodent ultrasonic short calls: locomotion, biomechanics, and communication
|journal=Journal of Comparative Psychology
|year=1992
|pmid=1451418
|doi=10.1037/0735-7036.106.4.360
}}</ref> Hul gehoor is ook baie sensitief en dit word verhoog deur die groot, beweeglike ore wat klanke versterk en die kat help om sy rigting te vind.<ref name="Sunquist">{{Cite book |last1=Sunquist |first1=Melvin E. |last2=Sunquist |first2=Fiona |title=Wild Cats of the World |year=2002 |page=10 |publisher=University of Chicago Press |isbn=0226779998}}</ref>

Hulle kan ook baie goed ruik, wat deels te danke is aan hul goed ontwikkelde olfaktoriese (reuk-)bol en ’n groot oppervlak van olfaktoriese slymvlies; die slymvlies bedek ’n oppervlak van sowat 5,8&nbsp;cm<sup>2</sup>, wat twee keer so groot as by mense en amper so groot as by honde is.<ref>{{Cite journal
|doi=10.1093/icb/7.3.421
|volume=7
|issue=3
|pages=421–429
|last=Moulton
|first=David G.
|title=Olfaction in Mammals
|journal=Amer. Zool.
|date=1 August 1967
}}</ref> Katte is baie sensitief vir feromone (chemiese afskeidings),<ref name="felinine">{{Cite journal
|author=M. Miyazaki, T. Yamashita, Y. Suzuki, Y. Saito, S. Soeta, H. Taira, and A. Suzuki
|year=2006
|title=A major urinary protein of the domestic cat regulates the production of felinine, a putative pheromone precursor
|journal=Chem. Biol.
|volume=13
|issue=10
|pages=1071–1079
|pmid=17052611
|doi=10.1016/j.chembiol.2006.08.013
|format=PDF
}}</ref> wat hulle gebruik om te kommunikeer deur die sproei van urine en die afmerking van ’n gebied met die reukkliere.<ref name=Sommerville/> Hulle reageer sterk op plante met nepetalokton, veral [[kattekruid]], want hulle kan die stof waarneem teen minder as een deeltjie per miljard.<ref>{{Cite journal
|volume=31
|issue=6
|pages=455–456
|last=Grognet
|first=Jeff
|title=Catnip: Its uses and effects, past and present
|journal=The Canadian Veterinary Journal
|date=1990-06
|pmc=1480656
|pmid=17423611
}}</ref> Die reaksie word ook deur ander plante ontlok, soos duiwelsklou. Die rede kan wees dat die plante ’n reuk afgee wat soos feromone ruik en die kat se seksuele en sosiale gedrag stimuleer.<ref name=Tucker>{{Cite journal
<!--|doi=10.1007/BF02858923-->
|url= http://www.springerlink.com/content/f613756573257t02/
|volume=42
|issue=2
|pages=214–231
|last=Tucker
|first=Arthur
|coauthors=Sharon Tucker
|title=Catnip and the catnip response
|journal=Economic Botany
|year=1988
|doi_brokendate=20 Junie 2010
}}</ref>

Katte het min smaakknoppies in vergelyking met die mens. Weens ’n mutasie in ’n vroeë voorouer, is een van die twee gene wat vir die proe van soet smake verantwoordelik is by die kat afwesig.<ref name=sugar>{{Cite journal|title=Pseudogenization of a Sweet-Receptor Gene Accounts for Cats' Indifference toward Sugar|journal=PLOS Genetics|volume=1|issue=1|publisher=[[Public Library of Science]]|year=2005|doi=10.1371/journal.pgen.0010003|pages=27–35|pmid=16103917|last=Li|first=Xia|pmc=1183522|last2=Li|first2=Weihua|last3=Wang|first3=Hong|last4=Cao|first4=Jie|last5=Maehashi|first5=Kenji|last6=Huang|first6=Liquan|last7=Bachmanov|first7=Alexander A.|last8=Reed|first8=Danielle R.|last9=Legrand-Defretin|first9=Véronique}}</ref> Hul smaakknoppies reageer wel goed op aminosure en bitter en suur smake.<ref name=Bradshaw2006>{{Cite journal
|volume=136
|issue=7
|pages=1927S–1931
|last=Bradshaw
|first=John W. S.
|title=The Evolutionary Basis for the Feeding Behavior of Domestic Dogs (Canis familiaris) and Cats (Felis catus)
|journal=Journal of Nutrition
|date=1 Julie 2006
|pmid=16772461
}}</ref> Om te help met navigasie en sensasie het die kat tientalle snorbaarde aan hul lyf, veral die gesig. Hulle verskaf inligting oor die breedte van openinge en die ligging van voorwerpe in die donker, beide deur aanraking en die aanvoeling van lugstrome; hulle bring ook ’n knipreaksie van die oë mee om die oë te beskerm.<ref name="Case" />

==Gedrag==
Katte wat vry rondloop, is bedags en snags aktief, hoewel hulle neig om snags effens meer aktief te wees.<ref>{{Cite journal
|doi=10.1111/j.1469-7998.2008.00479.x
|volume=276
|issue=2
|pages=195–203
|last=Germain
|first=E.
|title=Spatio-temporal sharing between the European wildcat, the domestic cat and their hybrids
|journal=Journal of Zoology
|year=2008
|last2=Benhamou
|first2=S.
|last3=Poulle
|first3=M.-L.
}}</ref><ref name=Barratt>{{Cite journal
|volume=20
|issue=3
|pages=271–280
|last=Barratt
|first=David G.
|title=Home Range Size, Habitat Utilisation and Movement Patterns of Suburban and Farm Cats Felis catus
|journal=Ecography
|date=1 Junie 1997
|doi=10.1111/j.1600-0587.1997.tb00371.x
|jstor=3682838
}}</ref> Die tyd van aktiwiteit is taamlik aanpasbaar, wat beteken huiskatte kan soggens en saans aktiewer wees om aan te pas by die huismense se aktiwiteit.<ref>{{Cite journal
|doi=10.1037/0735-7044.99.6.1162
|volume=99
|issue=6
|pages=1162–1175
|last=Randall
|first=Walter
|title=Circadian rhythms in food intake and activity in domestic cats
|journal=Behavioral Neuroscience
|pmid=3843546
|year=1985
|last2=Johnson
|first2=R. F.
|last3=Randall
|first3=S
|last4=Cunningham
|first4=J. T.
}}</ref>

Katte bespaar energie deur baie te slaap, veral as hulle ouer word. Die duur van die slaap wissel; gewoonlik is dit 12–16 uur per dag. Tydens die slaap is daar periodes van vinnige oogbewegings en spierrukkings, wat dit laat lyk of hulle droom.<ref>{{Cite journal
|doi=10.1016/0166-2236(79)90110-3
|volume=2
|pages=280–282
|last=Jouvet
|first=Michel
|title=What does a cat dream about?
|journal=Trends in Neurosciences
|year=1979
}}</ref>

===Interaksie===
[[Lêer:GAto.jpg|thumb|left|Katte intimideer hul teenstanders deur hul rug krom te maak, hul hare te laat rys, na die kant te draai en te sis.]]
Hoewel wildekatte alleenlopers is, is die sosiale gedrag van huiskatte meer uiteenlopend, van katte wat alleen woon tot kolonies rondloperkatte wat gewoonlik om ’n voedselbron gesentreer is. In so ’n groep is een kat gewoonlik die dominante een.<ref>{{Cite journal
|volume=11
|issue=1
|pages=56–66
|last=Baron
|first=Alan
|title=Patterns of Social Interaction in Cats (''Felis domestica'')
|journal=Behaviour
|date=1 January 1957
|doi=10.1163/156853956X00084
|first3=J. M.
|author3=Warren
|first2=C. N.
|last2=Stewart
|jstor=4532869
}}</ref> Elke kat in ’n kolonie het gewoonlik ’n spesifieke gebied, met die seksueel aktiewe mannetjies wat die grootste gebied het. Dit is dikwels tot tien keer groter as wyfiekatte s’n en kan met verskeie wyfiekatte se gebiede oorvleuel.<ref name=Sommerville/> Die gebiede word afgemerk deur urine te sproei, om afskeidings van gesigskliere aan voorwerpe teen kophoogte te smeer en deur hul uitskeiding.<ref name=Sommerville>{{Cite journal
|doi=10.1016/S0168-1591(98)00102-6
|volume=57
|issue=3–4
|pages=269–286
|last=Sommerville
|first=B. A.
|title=Olfactory awareness
|journal=Applied Animal Behaviour Science
|year=1998
}}</ref> Tussen hierdie gebiede is daar neutrale gebiede waar katte mekaar nie as ’n bedreiging sal beskou nie. Vreemde katte sal egter verjaag of aangeval word. Al bly katte saam in so ’n kolonie, sal hulle alleen jag en het hulle geen sosiale oorlewingstrategie nie.<ref name=Bradshaw2006>{{Cite journal
|volume=136
|issue=7
|pages=1927S–1931
|last=Bradshaw
|first=John W. S.
|title=The Evolutionary Basis for the Feeding Behavior of Domestic Dogs (Canis familiaris) and Cats (Felis catus)
|journal=Journal of Nutrition
|date=1 Julie 2006
|pmid=16772461
}}</ref>

Huiskatte gebruik verskeie geluide vir kommunikasie: hulle spin, sis en grom en het verskeie maniere van miaau.<ref name=Moelk>{{Cite journal
|volume=57
|issue=2
|pages=184–205
|last=Moelk
|first=Mildred
|title=Vocalizing in the House-Cat; A Phonetic and Functional Study
|journal=The American Journal of Psychology
|date=1944-04
|doi=10.2307/1416947
|publisher=The American Journal of Psychology, Vol. 57, No. 2
|jstor=1416947
}}</ref> Rondloperkatte is egter gewoonlik stil.<ref name="Jensen">{{Cite book|last=Jensen |first=Per |title=The Ethology of Domestic Animals |series="Modular Text" series |publisher=CABI |location=Wallingford |year=2009 |isbn=1-84593-536-5}}</ref> Katte se liggaamstaal, onder meer die posisie van die ore en stert, ontspanning van die hele lyf en knie met hul pote, dui alles op hul bui. Veral die stert en ore is belangrik om boodskappe oor te dra; ’n stert wat omhoog gehou word, is gewoonlik ’n vriendelike manier van groet<ref name=behaviourguide/><ref name=Cafazzo/> en dui ook aan dat ’n kat ’n minder dominante posisie in die sosiale hiërargie het.<ref name=Cafazzo>{{Cite journal|author=Cafazzo S, Natoli E |title=The social function of tail up in the domestic cat (Felis silvestris catus) |journal=Behav. Processes |volume=80 |issue=1 |pages=60–6 |year=2009 |pmid=18930121 |doi=10.1016/j.beproc.2008.09.008 |first1=S. |first2=E.}}</ref>

Aanraking met die neus is ook ’n gewilde vorm van groet tussen katte en kan gevolg word deur mekaar skoon te lek.<ref name=Crowell-davis2004>{{Cite journal|author=Crowell-davis, S.L.|year=2004|title=Social organization in the cat: a modern understanding|journal=Journal of Feline Medicine and Surgery|volume=6|issue=1|pages=19–28|url= http://zoopsy.free.fr/veille_biblio/social_organization_cat_2004.pdf |accessdate=21 Mei 2008|doi=10.1016/j.jfms.2003.09.013|pmid=15123163|last1=Crowell-Davis|first1=SL|last2=Curtis|first2=TM|last3=Knowles|first3=R. J.}}</ref> Veral ouer katte kan egter aggressief wees teenoor nuwe aankomelinge in die huis.
{{clear}}

===Versorging===
[[Lêer:Cat tongue macro.jpg|thumb|Die haakvormige papille op ’n kat se tong dien as ’n soort borsel en help om die hare skoon te maak en koeke uit te kam.]]
Katte is bekend daarvoor dat hulle skoon is en spandeer ure daaraan om hul pels te lek. Die haakvormige papille op die tong help hulle om hul pels skoon te lek en koeke uit te kam omdat dit as ’n soort borsel dien. Sommige katte, veral dié met lang hare, kry soms haarballe van al die hare en bring dit dan op. Dit kan voorkom word deur middels wat die hare makliker deur die spysverteringstelsel help beweeg of deur die pels dikwels te borsel.<ref name=hairballs>{{Cite web |url= http://www.vet.cornell.edu/FHC/news/hair.htm |title=A Hairy Dilemma: When Hair Balls Aren't Harmless |work=Cat Watch |publisher=Cornell Feline Health Center, Cornell University |last=Ewing |first=Tom |year=2006 |accessdate=25 Augustus 2009}}</ref>

===Gevegte===
By huiskatte is mannetjies meer geneig om te baklei as wyfies.<ref name=Lindell>{{Cite journal
|doi=10.1016/S0168-1591(97)00032-4
|volume=55
|issue=1–2
|pages=153–162
|last=Lindell
|first=Ellen M.
|title=Intercat aggression: A retrospective study examining types of aggression, sexes of fighting pairs, and effectiveness of treatment
|journal=Applied Animal Behaviour Science
|date=1997-12
}}</ref> By rondloperkatte is die grootste oorsaak van gevegte die wedywering tussen twee mannetjies om met ’n wyfie te paar; die geveg sal meestal deur die swaarder kat gewen word.<ref>Akihiro Yamane, Teruo Doi and Yuiti Ono "Mating behaviors, courtship rank and mating success of male feral cat (Felis catus)" Journal of Ethology, Volume 14, Number 1, p35-44 (1996) doi:10.1007/BF02350090</ref> Nog ’n rede hoekom katte sal baklei, is omdat dit moeilik is om in byvoorbeeld ’n klein huis ’n gebied af te baken.<ref name=Lindell/> Wyfies sal baklei oor hul gebied of om hul kleintjies te beskerm. Deur katte te steriliseer en kastreer kan die gedrag verbeter of stopgesit word, wat daarop dui dat dit verband hou met sekshormone.

Wanneer hulle baklei, laat katte hulself indrukwekkender en gevaarliker lyk deur hul rug krom te maak en hul hare te laat rys en hulself so groter te laat lyk.<ref name=behaviourguide>{{cite web|url= http://animal.discovery.com/guides/cats/behavior/bodylanguageintro.html |title=Cat Guide: Body Language |publisher=Animal Planet |accessdate=26 August 2009 |archiveurl= http://web.archive.org/web/20080630210950/http://animal.discovery.com/guides/cats/behavior/bodylanguageintro.html |archivedate=30 Junie 2008}}</ref> Die ore sal dikwels plat en na agter gevou word om skade aan die binne-oor te voorkom asook moontlik om enige geluide agter hulle te hoor terwyl hulle op die gevaar voor hulle fokus. Hulle sal gewoonlik kragtige houe met die voorpote na die gesig gee en hul teenstanders byt. Ernstige beserings is egter skaars; die verloorder hardloop gewoonlik weg met net ’n paar skrape aan die gesig of ore. Katte sal ook soms in ’n verdedigende posisie op die grond gaan lê om die teenstander met die kragtige agterpote op sy sagte maag te skop.<ref>[http://www.hsus.org/pets/pet_care/our_pets_for_life_program/cat_behavior_tip_sheets/aggression_between_family_cats.html Aggression Between Family Cats]{{dead link|date=April 2011}} ''The Humane Society of the United States'' 2002</ref>

===Jag- en eetgewoontes===
[[Lêer:Cat-eating-prey.jpg|thumb|’n Kat eet ’n voëltjie wat hy gevang het.]]
Katte maak jag op klein diertjies soos knaagdiere en voëls.<ref name=Woods>{{Cite journal|author=Woods M, McDonald RA, Harris S. |title=Predation of wildlife by domestic cats Felis catus in Great Britain |journal=Mammal Review |volume=23 |issue=2 |pages=174–188 |year=2003 |doi=10.1046/j.1365-2907.2003.00017.x}}</ref> Hulle gebruik twee maniere van jag: óf hulle bekruip die prooi óf lê dit voor tot dit naby genoeg is om te gryp. Hoewel dit nie seker is nie, hang die manier moontlik af van die prooi self; katte sal knaagdiere byvoorbeeld buite hul gate inwag, maar voëls bekruip.<ref name="Turner 2000">{{Cite book |last1=Turner |first1=Dennis C. |last2=Bateson |first2=Patrick (eds.) |title=The Domestic Cat: The Biology of its Behaviour |year=2000 |edition=2nd |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge, England |isbn=0521636485}}</ref>

Die meeste katte hou ook daavan om vanuit ’n hoë posisie te jag – óf omdat hulle nie so maklik gesien kan word nie óf omdat hulle hul prooi kan bespring soos ’n [[luiperd]] terwyl hulle hul lyf in die regte posisie draai danksy hul goeie balanssin en buigbaarheid.<ref>{{cite web|title=Falling Cats|url= http://www.verrueckte-experimente.de/leseproben_e.html|archiveurl= http://web.archive.org/web/20051026122408/http://www.verrueckte-experimente.de/leseproben_e.html|archivedate=26 October 2005|accessdate=24 Oktober 2005}}</ref> Hulle doen dieselfde as hulle van ’n hoë plek afval, mits daar genoeg tyd is.

Huiskatte kan kos kies na gelang van die temperatuur, reuk en tekstuur. Hulle hou nie van koue kos nie en verkies klam kos wat ryk aan aminosure is, nes rou vleis.<ref name=Zaghini>{{Cite journal|author=Zaghini G, Biagi G |title=Nutritional peculiarities and diet palatability in the cat |journal=Vet. Res. Commun. |volume=29 Suppl 2 |pages=39–44 |year=2005 |pmid=16244923 |doi=10.1007/s11259-005-0009-1}}</ref><ref name=Bradshaw>{{Cite journal|author=Bradshaw JW, Goodwin D, Legrand-Defrétin V, Nott HM |title=Food selection by the domestic cat, an obligate carnivore |journal=Comp. Biochem. Physiol. A Physiol. |volume=114 |issue=3 |pages=205–9 |year=1996 |pmid=8759144 |doi=10.1016/0300-9629(95)02133-7 |first1=J.W. |first2=D. |first3=V. |first4=H. M.}}</ref> Hulle kan hul neus optrek vir nuwe geure en leer gou om kos te vermy wat in die verlede sleg geruik het.<ref name=Bradshaw/> Hulle kan ook suikerryke kos en melk ignoreer omdat hulle nie laktose goed kan verteer nie en dit [[diarree]] kan veroorsaak.<ref name=Bradshaw/><ref>{{Cite journal |last=Kienzle |first=E. |title=Blood sugar levels and renal sugar excretion after the intake of high carbohydrate diets in cats |journal=Journal of Nutrition |volume=124 |issue=12 Suppl |pages=2563S–2567S |year=1994 |pmid=7996238 |url= http://jn.nutrition.org/content/124/12_Suppl/2563S.full.pdf}}</ref> Hulle kan ook vreemde eetgewoontes ontwikkel. Sommige katte hou daarvan om aan goed te kou. Dit is meestal wol, maar kan ook plastiek, papier, foelie en selfs kole wees. Dit word "pika" genoem en kan gevaarlik wees, afhangend van die hoeveelheid of giftigheid van die voorwerp.<ref>{{Cite journal
|doi=10.1016/S0168-1591(96)01136-7
|volume=52
|issue=3–4
|pages=373–379
|last=Bradshaw
|first=John W. S.
|title=Factors affecting pica in the domestic cat
|journal=Applied Animal Behaviour Science
|date=April 1997
}}</ref><ref>{{Cite web |url= http://www.vmth.ucdavis.edu/home/beh/feline_behavior/pica.html|title=Pica: The Un-finicky Feline &ndash; Chewing or Eating Cords, Fabric, Houseplants, etc. |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |work=Behavior.VetMed.UCDavis.edu |publisher=University of California School of Veterinary Medicine |accessdate=6 September 2009}}</ref>

Katte kan nie hul lippe om ’n voorwerp vou vir ’n suigaksie nie, maar lek vloeistof op teen sowat vier keer per sekonde.<ref>{{Cite news
|last=Wade
|first=Nicholas
|title=For Cats, a Big Gulp With a Touch of the Tongue
|newspaper=New York Times
|date=November 11, 2010
|url= http://www.nytimes.com/2010/11/12/science/12cats.html
|accessdate=2010-11-12
}}
</ref>

===Speel===
Huiskatte, veral klein katjies, is bekend vir hul liefde om te speel. Dit neem die vorm van ’n gejag aan en is belangrik om katjies te leer om hul prooi te bekruip, vang en dood te maak.<ref>{{Cite journal|last=Poirier |first=F. E. |last2=Hussey |first2=L. K. |title=Nonhuman Primate Learning: The Importance of Learning from an Evolutionary Perspective |journal=Anthropology & Education Quarterly |volume=13 |issue=2 |pages=133–148 |date=1 Julie 1982|doi=10.1525/aeq.1982.13.2.05x1830j |jstor=3216627}}</ref> Hulle hou ook van speel-gevegte, met mekaar en met mense. Dit berei hulle voor vir ware gevegte en leer hulle om ’n moontlike vrees te oorkom om teenstanders of prooi aan te val.<ref>{{Cite book|author=Byers, John A.; Bekoff, Marc |title=Animal play: evolutionary, comparative, and ecological perspectives |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge, UK |year=1998 |page=135 |isbn=0-521-58656-9}}</ref>

Omdat speel vir hulle so baie soos jag is, hou hulle van speelgoed wat soos prooi lyk, soos harige voorwerpe wat vinnig beweeg, maar hulle kan gou belangstelling verloor as hulle baie met ’n spesifieke ding speel.<ref>{{Cite journal
|doi=10.1016/S0168-1591(02)00153-3
|volume=79
|issue=3
|pages=263–271
|last=Hall
|first=Sarah L.
|title=Object play in adult domestic cats: the roles of habituation and disinhibition
|journal=Applied Animal Behaviour Science
|year=2002
}}</ref> Hulle is meer geneig om met speelgoed te speel as hulle honger is.<ref>{{Cite journal
|doi=10.1016/S0168-1591(97)00136-6
|volume=58
|issue=1–2
|pages=143–150
|last=Hall
|first=Sarah L.
|title=The influence of hunger on object play by adult domestic cats
|journal=Applied Animal Behaviour Science
|date=1998-06
}}</ref> Hulle hou ook daarvan om met ’n tou te speel, maar dit kan gevaarlik wees.

===Voortplanting===
[[Lêer:Three-hour-old-kitten.jpg|thumb|left|’n Pasgebore katjie.]]
[[File:Cats having sex in Israel.jpg|thumb|Wanneer katte paar, byt die mannetjie die agterkant van ’n wyfie se nek terwyl sy die regte posisie inneem.]]
Wyfies kan ’n paar keer per jaar op hitte wees, van die lente tot die laat herfs. Hitteperiodes kom elke twee weke voor en duur van vier tot sewe dae.<ref name=compendium/> Verskeie mannetjies sal gelok word deur ’n wyfie op hitte. Hulle sal oor haar baklei en die een wat wen, wen die reg om met haar te paar. Sy sal eers die mannetjie verwerp, maar hom eindelik toelaat. Die mannetjie se [[penis]] het ’n band van 120–150 stekels<ref>{{Cite journal |last=Aronson |first=L. R. |last2=Cooper |first2=M. L. |title=Penile spines of the domestic cat: their endocrine-behavior relations |journal=Anat. Rec. |volume=157 |issue=1 |pages=71–8 |year=1967|pmid=6030760 |doi=10.1002/ar.1091570111 |url= http://www.catcollection.org/files/PenileSpines.pdf}}</ref> van sowat 1&nbsp;mm lank wat na agter wys en wanneer die penis uitgetrek word, skraap die stekels teen die wand van die wyfie se [[vagina]], wat ’n teken is vir [[ovulasie]]. Dit help ook om ander [[spermsel|sperma]] uit die vagina te skraap en gee die laaste mannetjie wat met haar paar, dus ’n groter kans om haar te bevrug.

Nadat sy gepaar het, sal die wyfie haar vagina was. As ’n mannetjie dan met haar wil paar, sal sy hom aanval. Ná sowat 20 tot 30 minute, nadat die wyfie haar gewas het, sal die siklus van voor af begin.<ref name=compendium/> Omdat ’n wyfie met verskeie mannetjies sal paar terwyl sy op hitte is, kan die katjies in een werpsel verskillende pa's hê.<ref name=compendium>{{cite web|url= http://vlsstore.com/Media/PublicationsArticle/PV_23_12_1049.pdf |title=Prolific Cats: The Estrous Cycle |publisher=Veterinary Learning Systems |accessdate=19 Junie 2009}}</ref>

Katte is 64–67 dae lank dragtig, met ’n gemiddeld van 66 dae.<ref>{{Cite journal|last=Tsutsui |first=T. |last2=Stabenfeldt |first2=G. H. |title=Biology of ovarian cycles, pregnancy and pseudopregnancy in the domestic cat |journal=J. Reprod. Fertil. Suppl. |volume=47 |pages=29–35 |year=1993|pmid=8229938}}</ref> Daar is gewoonlik drie tot vyf katjies in ’n werpsel en die eerste werpsel is gewoonlik kleiner as latere werpsels. Die katjies drink ses tot sewe weke lank aan die ma en is geslagsryp binne vyf tot tien maande (wyfies) of vyf tot sewe maande (mannetjies), hoewel dit kan wissel van ras tot ras.<ref name=compendium/> Wyfies kan twee tot drie werpsels per jaar hê en kan dus tot 150 kleintjies hê in die sowat tien jaar dat sy vrugbaar is.<ref name=compendium/>

Katte kan op sowat 12 weke na ’n nuwe huis gaan.<ref>{{Cite book|title=The Complete Book of Cat Care: How to Raise a Happy and Healthy Cat |last=Behrend |first=Katrin |coauthors=Wegler, Monika; translated from German by Elizabeth D. Crawford. |year=1991 |publisher=Barron's Educational Series, Inc. |location=Hauppauge, NY |isbn=0-8120-4613-7 |page=28}}</ref> Hulle kan op sewe weke al gesteriliseer of gekastreer word om om ongewenste voortplanting te keer.<ref>{{Cite journal|author=Olson PN, Kustritz MV, Johnston SD |title=Early-age neutering of dogs and cats in the United States (a review) |journal=J. Reprod. Fertil. Suppl. |volume=57 |pages=223–32 |year=2001 |pmid=11787153}}</ref> Dit voorkom ook aggressie, die sproei van urine by mannetjies en ’n gekerm by wyfies. Gewoonlik word dit egter later gedoen, van drie tot ses maande oud.<ref>{{cite journal|doi=10.2460/javma.231.11.1665|pmid=18052800 |author=Root Kustritz, Margaret V. |title=Determining the optimal age for gonadectomy of dogs and cats|journal=J Am Vet Med |year=2007|volume=231|issue=11|pages=1665–75|url= http://www.imom.org/spay-neuter/pdf/kustritz.pdf}}</ref>


==Verwysings==
==Verwysings==

Wysiging soos op 19:55, 28 Januarie 2012

Kat
Die geluid van 'n kat (hulp·inligting)
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk:
Animalia
Filum:
Chordata
Klas:
Mammalia
Orde:
Carnivora
Familie:
Felidae
Genus:
Felis
Spesie:
F. catus
Binomiale naam
Felis catus
Linnaeus, 1758
Sinonieme

Felis silvestris catus

Die kat of huiskat is een van die oudste troeteldiere van die mens. Dit is ’n klein, gewoonlik harige, vleisetende soogdier wat tot die biologiese familie Felidae (katagtiges) behoort. Die ou wetenskaplike naam was Felis domesticus, maar is later vervang deur Felis catus of soms Felis silvestris catus.

Mense waardeer katte vir hul geselskap en hul vermoë om klein knaagdiere soos muise en rotte te vang. Katte is al minstens 9 500 jaar deel van die mens se lewe[1] en is vandag die gewildste troeteldier.[2] Hulle word om dié rede feitlik oral ter wêreld aangetref.

Katte se anatomie is dieselfde as dié van ander lede van die Felidae-familie. Hulle het sterk, buigbare lywe, vinnige reflekse, skerp naels wat teruggetrek kan word en tande wat aangepas is om klein prooi dood te maak. Hulle kan besonder goed hoor en en in die donker sien. Hulle kan klanke van ’n hoë frekwensie hoor wat die mens nie kan nie. Hul reukvermoë is ook baie beter.

Hoewel hulle alleen jag, is katte baie sosiale diere en hulle kan op verskeie manier kommunikeer, soos deur te miaau, spin, sis en grom, asook deur feromone (chemiese afskeidings) en hul liggaamshouding.[3]

Die teling van opregte katte is ’n gewilde bedryf. Talle katrasse bestaan, sommige natuurlik en ander wat deur mutasie of teling ontstaan het, en nuwes word voortdurend ontwikkel.

Naam

Die woord "kat" kom van Nederlands en stem ooreen met die naam in talle ander Europese tale: cat (Engels), cath (Wallies), gato (Spaans), chat (Frans), κάτια (kátia, Bisantynse Grieks), Katze (Duits), katė (Litaus), kissa (Fins), կատու (katoe', Armeens), kotka (Oud-Slawies), кошка (kosjka, Russies), ens.

Geskiedenis

Die wildekat (Felis silvestris lybica) is nou verwant aan en moontlik die voorvader van die huiskat.

Omdat katte kultusdiere in antieke Egipte was, is aanvanklik geglo dat die Egiptenare katte die eerste keer mak gemaak het.[4] In 2004 is die oorblyfsels van 'n gedomestikeerde kat van omtrent 9 500 jaar gelede in 'n Neolitiese graf in die Shillourokambos-buurt in Siprus opgegrawe.[5] Siprus is ’n eiland waar geen lede van die wilde Felis silvestris voorkom nie. In 2007 is in ’n genetiese studie bevind dat alle huiskatte van die Afrika-wildekat, (Felis silvestris lybica), afstam.[4] Die katte wat op Siprus voorgekom het, is per boot daarheen gebring deur immigrante uit Klein-Asië, wat katte as troeteldiere aangehou het. Op 'n kleitablet wat ook opgegrawe is, is daar tussen die lewende hawe ook 'n kat vermeld. Seweduisend jaar gelede het klein wilde katte in Klein-Asië naby graanplase begin jag vanweë die aanwesigheid van klein prooidiere soos muise en rotte. Die kleintjies van hierdie katte is binnenshuis gebring en daar grootgemaak, en so het die huiskat mettertyd ontstaan. Katte is al van vroeë jare deur reisigers en emigrante uit Klein-Asië na Europa en Asië geneem.

Die kat beklee al baie lank 'n belangrike plek in die samelewing, byvoorbeeld in die mitologie: Freya, die Noorse godin van vrugbaarheid, liefde en skoonheid, ry deur die wolke in 'n wa wat deur katte getrek word. By die Egiptenare was die kat die simbool van vrugbaarheid in die vorm van die kattegodin Bastet (soms: Bubastet). Die kat het ’n hoë aansien geniet en mense wat katte in daardie jare doodgemaak of mishandel het, is swaar gestraf. Katte is deur die Egiptenare gemummifiseer.

Die Romeine het katte ook as belangrik geag, omdat hulle katte as beskermers van hul besittings beskou het. In Asië is die kat al van vroeg af bekend, veral in Sjina, Japan en Siam. Katte is daar as tempeldiere vereer en deur monnike versorg.

Evolusie

Die Felidae is ’n familie soogdiere met ’n gemeenskaplike voorouer slegs sowat 10–15 miljoen jaar gelede,[6] en sluit benewens die huiskat ook diere in soos die leeu, tier, jagluiperd en baie ander. Binne dié familie is die huiskat (Felis catus) deel van die genus Felis, ’n kleinerige groep met verskeie spesies wat uit klein katte bestaan.[7] Lede van die genus word wêreldwyd aangetref en sluit in die moeraskat (Felis chaus) van Suidoos-Asië, die Afrika-wildekat (Felis silvestris lybica), die Sjinese bergkat (Felis silvestris bieti) en die woestynkat (Felis margarita).[8]

Al die katte in die genus het ’n gemeenskaplike voorouer wat moontlik sowat 6–7 miljoen jaar gelede in Asië gewoon het.[9] Alle huiskatte stam af van die Afrika-wildekat en hulle kan maklik gekruis word. Hierdie hibrides (kruisings van verskillende spesies) kan ’n bedreiging inhou vir die voortbestaan van die wildekat, veral in Skotland en Hongarye.[10]

Genetika

Katte met blou oë en ’n wit pels loop ’n hoë risiko van genetiese doofheid.[11]

Die huiskat en sy naaste wilde verwante is tweekernige organismes wat 38 chromosome[12] en rofweg 20 000 gene het.[13] Sowat 250 oorerflike afwykings is by katte geïdentifiseer, waarvan baie soortgelyk is aan dié by mense.[14] Vanweë die groot ooreenkoms tussen die metabolisme van soogdiere kan baie van hierdie katsiektes gediagnoseer word met genetiese toetse wat vir mense ontwikkel is.[15][14]

’n Voorbeeld van ’n mutasie wat alle katte, ook die groot spesies, deel, is ’n mutante chemoreseptor in hul smaakkliere wat voorkom dat hulle soet goed proe. Dit kan verduidelik hoekom katte gewoonlik onverskillig staan teenoor soet kossoorte.[16] In sommige katrasse is doofheid algemeen, soos by die meeste wit katte met blou oë.[11] Die gene wat daarvoor verantwoordelik is, is onbekend, maar die siekte word ondersoek in die hoop dat dit lig kan werp op die oorsake van oorerflike doofheid in die mens.[17]

Anatomie

Diagram van ’n mannetjieskat se anatomie.

Huiskatte is net so groot soos ander katte in die genus Felis. Hulle weeg gewoonlik tussen 4 en 5 kg,[18] hoewel sommige rasse soos die Maine Coon swaarder as 11 kg kan weeg. Katte is tussen 23 en 25 cm hoog en 46 cm lank plus sterte van gemiddeld 30 cm.[19]

Katte het 7 nekwerwels soos die meeste soogdiere, 13 borskaswerwels (mense het 12), 7 lendewerwels (mense het 5), 3 kruiswerwels soos die meeste soogdiere (mense het 5) en ’n wisselende getal stertwerwels (die mens het 3 tot 5 werwels behou wat die stuitjie vorm).[20]

Aan die ruggraat is is 13 ribbes, die skouer en die bekken.[20] Anders as by mense se arms is die kat se voorbene aan die skouer vas deur middel van ’n vrybewegende sleutelbeen, wat hulle toelaat om hul lywe deur enige opening te wriemel waardeur hul kop kan pas.[21]

Die kat se kopbeen.

Die kat se kopbeen is ongewoon onder soogdiere deurdat hulle baie groot oogholtes en ’n spesiale, kragtige kakebeen het.[22] In die kakebeen is tande wat aangepas is om prooi dood te maak en uitmekaar te skeur. Wanneer hulle hul prooi oorrompel, byt hulle dit dood met hul lang oogtande en ruk die rugmurg af, wat verlamming en eindelik die dood veroorsaak.[23] In vergelyking met ander katagtiges sit die huiskat se oogtande naby mekaar – dit is so aangepas vanweë hul voorliefde vir klein knaagdiere.[23] Die kies- en voorkiestande word soos ’n skêr gebruik om die vleis in klein stukkies te skeur. Dit is belangrik aangesien katte nie vleis behoorlik kan kou nie.[22]

Katte, nes honde, loop op hul tone, met die bene van hul voete wat die onderste deel van die sigbare been uitmaak.[24] Katte kan baie presies loop omdat hulle die agterpote presies op dieselfde plek sit as die voorpote en so voetspore en geluide tot die minimum beperk. Anders as die meeste soogdiere beweeg katte die twee bene aan een kant van die lyf voor hulle die pote aan die ander kant beweeg. Dit stem ooreen met die stap van ’n kameel en kameelperd. As die kat vinniger loop en begin draf, sal die bene diagonaal beweeg nes by ander soogdiere: die diagoneel teenoorgestelde voor- en agterbeen sal gelyk beweeg.[25]

Nes ander lede van die Felidae-familie, kan katte hul naels terugtrek.[26] In die gewone, ontspanne posisie word die naels bedek met ’n stuk vel en pels. Dit hou die naels skerp omdat dit minder slyt weens kontak met die grond, en dit laat die kat sagter loop.[27] Katte kan die naels aan een of al die pote willekeurig ontbloot om boom te klim, hulself te verdedig, te jag of vir ekstra klouvermoë op gladde oppervlakke. Die meeste katte het vyf kloue aan hul voor- en vier aan hul agterpote.[28] Die vyfde klou aan die voorpote sit die naaste aan die middel van die poot. Daar is ook, nog nader aan die middel, ’n uitsteeksel wat soos ’n sesde "vinger" lyk. Dit kan ook aan die pote van die meeste groot katte en honde gevind word. Dit het geen funksie wanneer die kat normaalweg loop nie, maar word vermoedelik gebruik om te keer dat hy gly wanneer hy spring. Sommige katrasse kan meer tone, tot agt of selfs tien, aan elke poot hê.[28]

Fisiologie

Normale fisiologiese waardes[29]
Liggaamstemperatuur 38,6 °C
Hartklop 120–140 slae per minuut
Asemhaling 16–40 teue per minuut
’n Blou Britse korthaarkat.

Omdat katte so algemeen aangehou word, was dit nog altyd maklik om hul fisiologiese kenmerke goed te bestudeer. Dit stem in die algemeen ooreen met dié van ander vleisetende soogdiere, maar daar is ongewone uitsonderings wat moontlik toegeskryf kan word aan die kat se afstamming van spesies wat in die woestyn voorkom.[30] Hulle kan byvoorbeeld baie hoë temperature uithou: mense begin gewoonlik ongemaklik voel wanneer hul veltemperatuur hoër as 44,5 °C styg; katte wys geen ongemak tot hul vel ’n temperatuur van sowat 52 °C bereik nie,[22] en kan temperature van tot 56 °C uithou as hulle toegang tot water het.[31]

Katte behou hitte deur die bloedvloei na hul vel te verminder en verloor hitte deur uitaseming. Hulle sweet nie en hyg net by baie hoë temperature.[32] Dis ook ongewoon dat ’n kat se temperatuur nie deur die dag wissel nie; dit is deels vanweë die kat se gebrek aan ’n sirkadiese (24 uur-)siklus; dit kan ook verduidelik hoekom hulle bedags en snags bedrywig is.[33] Katte se uitwerpsel is gewoonlik baie droog en hul urine baie gekonsentreerd; dit is aanpassings wat katte toelaat om soveel moontlik vloeistof te behou.[30] Hul niere is so doeltreffend dat hulle kan oorleef op ’n dieet van slegs vleis, sonder dat hulle toegang tot water het,[34] en hulle kan selfs rehidreer deur seewater te drink.[33][35]

Katte moet vleis eet; hul fisiologie is ontwikkel om die vertering van vleis en hulle kan nie plante goed verteer nie.[30] In teenstelling met rotte, wat 4% proteïen in hul dieet nodig het, benodig katte 20% proteïen.[30] Katte is buitengewoon afhanklik van die aminosuur arginien en ’n gebrek daaraan veroorsaak gewigsverlies en selfs die dood.[36] Nog ’n ongewone eienskap van katte is dat hulle die aminosuur tourien vervaardig, waarsonder die kat kan blind word.[30] Omdat katte hul hele prooi eet, kry hulle minerale in deur die bene te eet en ’n dieet wat net uit vleis bestaan, kan ’n kalsiumtekort tot gevolg hê.[30]

’n Kat se spysverteringstelsel is ook aangepas by die eet van vleis: dit is baie korter as by planteters en het lae vlakke van die ensiemes wat nodig is om koolhidrate te verteer.[37]

Sintuie

Katte kan besonder goed in die donker sien – teen ’n sesde van die ligsterkte wat vir menslike sig nodig is.[22] Dit is deels danksy ’n laag weefsel bekend as "tapetum lucidum" wat lig wat deur die retina beweeg, terugkaats in die oog.[38] Nog ’n aanpassing is die kat se groot pupille. Anders as by sommige groot katte soos tiere vorm katte se pupille skrefies. Hierdie pupille kan lig fokus sonder distorsie.[39] In die donker kan die pupille vergroot tot dit feitlik die hele sigbare deel van die oog bedek.[40] Huiskatte kan egter nie kleur goed onderskei nie Hulle het net twee tipes kegels (reseptorselle) wat geoptimiseer is vir sensitiwiteit vir blou en geel-groen; hulle onderskei moeilik tussen rooi en groen,[41] hoewel dit in sommige omstandighede moontlik is.[42]

Katte se snorbaard is baie sensitief vir aanraking.

Katte kan uitstekend hoor en kan ’n baie wye spektrum van frekwensies waarneem. Hulle kan hoër klanke as mense en honde hoor; frekwensies van 55 Hz tot 79 kHz, dus ’n speling van 10,5  oktawe. Die mens kan net van 31 Hz tot 18 kHz en honde van 67 Hz tot 44 kHz hoor (albei ’n speling van sowat 9 oktawe.[43][44]) Katte gebruik nie hul goeie gehoor om te kommunikeer nie, maar dit is waarskynlik belangrik wanneer hulle jag omdat baie spesies knaagdiere ultrasoniese klanke voortbring.[45] Hul gehoor is ook baie sensitief en dit word verhoog deur die groot, beweeglike ore wat klanke versterk en die kat help om sy rigting te vind.[46]

Hulle kan ook baie goed ruik, wat deels te danke is aan hul goed ontwikkelde olfaktoriese (reuk-)bol en ’n groot oppervlak van olfaktoriese slymvlies; die slymvlies bedek ’n oppervlak van sowat 5,8 cm2, wat twee keer so groot as by mense en amper so groot as by honde is.[47] Katte is baie sensitief vir feromone (chemiese afskeidings),[48] wat hulle gebruik om te kommunikeer deur die sproei van urine en die afmerking van ’n gebied met die reukkliere.[49] Hulle reageer sterk op plante met nepetalokton, veral kattekruid, want hulle kan die stof waarneem teen minder as een deeltjie per miljard.[50] Die reaksie word ook deur ander plante ontlok, soos duiwelsklou. Die rede kan wees dat die plante ’n reuk afgee wat soos feromone ruik en die kat se seksuele en sosiale gedrag stimuleer.[51]

Katte het min smaakknoppies in vergelyking met die mens. Weens ’n mutasie in ’n vroeë voorouer, is een van die twee gene wat vir die proe van soet smake verantwoordelik is by die kat afwesig.[16] Hul smaakknoppies reageer wel goed op aminosure en bitter en suur smake.[52] Om te help met navigasie en sensasie het die kat tientalle snorbaarde aan hul lyf, veral die gesig. Hulle verskaf inligting oor die breedte van openinge en die ligging van voorwerpe in die donker, beide deur aanraking en die aanvoeling van lugstrome; hulle bring ook ’n knipreaksie van die oë mee om die oë te beskerm.[22]

Gedrag

Katte wat vry rondloop, is bedags en snags aktief, hoewel hulle neig om snags effens meer aktief te wees.[53][54] Die tyd van aktiwiteit is taamlik aanpasbaar, wat beteken huiskatte kan soggens en saans aktiewer wees om aan te pas by die huismense se aktiwiteit.[55]

Katte bespaar energie deur baie te slaap, veral as hulle ouer word. Die duur van die slaap wissel; gewoonlik is dit 12–16 uur per dag. Tydens die slaap is daar periodes van vinnige oogbewegings en spierrukkings, wat dit laat lyk of hulle droom.[56]

Interaksie

Katte intimideer hul teenstanders deur hul rug krom te maak, hul hare te laat rys, na die kant te draai en te sis.

Hoewel wildekatte alleenlopers is, is die sosiale gedrag van huiskatte meer uiteenlopend, van katte wat alleen woon tot kolonies rondloperkatte wat gewoonlik om ’n voedselbron gesentreer is. In so ’n groep is een kat gewoonlik die dominante een.[57] Elke kat in ’n kolonie het gewoonlik ’n spesifieke gebied, met die seksueel aktiewe mannetjies wat die grootste gebied het. Dit is dikwels tot tien keer groter as wyfiekatte s’n en kan met verskeie wyfiekatte se gebiede oorvleuel.[49] Die gebiede word afgemerk deur urine te sproei, om afskeidings van gesigskliere aan voorwerpe teen kophoogte te smeer en deur hul uitskeiding.[49] Tussen hierdie gebiede is daar neutrale gebiede waar katte mekaar nie as ’n bedreiging sal beskou nie. Vreemde katte sal egter verjaag of aangeval word. Al bly katte saam in so ’n kolonie, sal hulle alleen jag en het hulle geen sosiale oorlewingstrategie nie.[52]

Huiskatte gebruik verskeie geluide vir kommunikasie: hulle spin, sis en grom en het verskeie maniere van miaau.[3] Rondloperkatte is egter gewoonlik stil.[58] Katte se liggaamstaal, onder meer die posisie van die ore en stert, ontspanning van die hele lyf en knie met hul pote, dui alles op hul bui. Veral die stert en ore is belangrik om boodskappe oor te dra; ’n stert wat omhoog gehou word, is gewoonlik ’n vriendelike manier van groet[59][60] en dui ook aan dat ’n kat ’n minder dominante posisie in die sosiale hiërargie het.[60]

Aanraking met die neus is ook ’n gewilde vorm van groet tussen katte en kan gevolg word deur mekaar skoon te lek.[61] Veral ouer katte kan egter aggressief wees teenoor nuwe aankomelinge in die huis.

Versorging

Die haakvormige papille op ’n kat se tong dien as ’n soort borsel en help om die hare skoon te maak en koeke uit te kam.

Katte is bekend daarvoor dat hulle skoon is en spandeer ure daaraan om hul pels te lek. Die haakvormige papille op die tong help hulle om hul pels skoon te lek en koeke uit te kam omdat dit as ’n soort borsel dien. Sommige katte, veral dié met lang hare, kry soms haarballe van al die hare en bring dit dan op. Dit kan voorkom word deur middels wat die hare makliker deur die spysverteringstelsel help beweeg of deur die pels dikwels te borsel.[62]

Gevegte

By huiskatte is mannetjies meer geneig om te baklei as wyfies.[63] By rondloperkatte is die grootste oorsaak van gevegte die wedywering tussen twee mannetjies om met ’n wyfie te paar; die geveg sal meestal deur die swaarder kat gewen word.[64] Nog ’n rede hoekom katte sal baklei, is omdat dit moeilik is om in byvoorbeeld ’n klein huis ’n gebied af te baken.[63] Wyfies sal baklei oor hul gebied of om hul kleintjies te beskerm. Deur katte te steriliseer en kastreer kan die gedrag verbeter of stopgesit word, wat daarop dui dat dit verband hou met sekshormone.

Wanneer hulle baklei, laat katte hulself indrukwekkender en gevaarliker lyk deur hul rug krom te maak en hul hare te laat rys en hulself so groter te laat lyk.[59] Die ore sal dikwels plat en na agter gevou word om skade aan die binne-oor te voorkom asook moontlik om enige geluide agter hulle te hoor terwyl hulle op die gevaar voor hulle fokus. Hulle sal gewoonlik kragtige houe met die voorpote na die gesig gee en hul teenstanders byt. Ernstige beserings is egter skaars; die verloorder hardloop gewoonlik weg met net ’n paar skrape aan die gesig of ore. Katte sal ook soms in ’n verdedigende posisie op die grond gaan lê om die teenstander met die kragtige agterpote op sy sagte maag te skop.[65]

Jag- en eetgewoontes

’n Kat eet ’n voëltjie wat hy gevang het.

Katte maak jag op klein diertjies soos knaagdiere en voëls.[66] Hulle gebruik twee maniere van jag: óf hulle bekruip die prooi óf lê dit voor tot dit naby genoeg is om te gryp. Hoewel dit nie seker is nie, hang die manier moontlik af van die prooi self; katte sal knaagdiere byvoorbeeld buite hul gate inwag, maar voëls bekruip.[67]

Die meeste katte hou ook daavan om vanuit ’n hoë posisie te jag – óf omdat hulle nie so maklik gesien kan word nie óf omdat hulle hul prooi kan bespring soos ’n luiperd terwyl hulle hul lyf in die regte posisie draai danksy hul goeie balanssin en buigbaarheid.[68] Hulle doen dieselfde as hulle van ’n hoë plek afval, mits daar genoeg tyd is.

Huiskatte kan kos kies na gelang van die temperatuur, reuk en tekstuur. Hulle hou nie van koue kos nie en verkies klam kos wat ryk aan aminosure is, nes rou vleis.[69][70] Hulle kan hul neus optrek vir nuwe geure en leer gou om kos te vermy wat in die verlede sleg geruik het.[70] Hulle kan ook suikerryke kos en melk ignoreer omdat hulle nie laktose goed kan verteer nie en dit diarree kan veroorsaak.[70][71] Hulle kan ook vreemde eetgewoontes ontwikkel. Sommige katte hou daarvan om aan goed te kou. Dit is meestal wol, maar kan ook plastiek, papier, foelie en selfs kole wees. Dit word "pika" genoem en kan gevaarlik wees, afhangend van die hoeveelheid of giftigheid van die voorwerp.[72][73]

Katte kan nie hul lippe om ’n voorwerp vou vir ’n suigaksie nie, maar lek vloeistof op teen sowat vier keer per sekonde.[74]

Speel

Huiskatte, veral klein katjies, is bekend vir hul liefde om te speel. Dit neem die vorm van ’n gejag aan en is belangrik om katjies te leer om hul prooi te bekruip, vang en dood te maak.[75] Hulle hou ook van speel-gevegte, met mekaar en met mense. Dit berei hulle voor vir ware gevegte en leer hulle om ’n moontlike vrees te oorkom om teenstanders of prooi aan te val.[76]

Omdat speel vir hulle so baie soos jag is, hou hulle van speelgoed wat soos prooi lyk, soos harige voorwerpe wat vinnig beweeg, maar hulle kan gou belangstelling verloor as hulle baie met ’n spesifieke ding speel.[77] Hulle is meer geneig om met speelgoed te speel as hulle honger is.[78] Hulle hou ook daarvan om met ’n tou te speel, maar dit kan gevaarlik wees.

Voortplanting

’n Pasgebore katjie.
Wanneer katte paar, byt die mannetjie die agterkant van ’n wyfie se nek terwyl sy die regte posisie inneem.

Wyfies kan ’n paar keer per jaar op hitte wees, van die lente tot die laat herfs. Hitteperiodes kom elke twee weke voor en duur van vier tot sewe dae.[79] Verskeie mannetjies sal gelok word deur ’n wyfie op hitte. Hulle sal oor haar baklei en die een wat wen, wen die reg om met haar te paar. Sy sal eers die mannetjie verwerp, maar hom eindelik toelaat. Die mannetjie se penis het ’n band van 120–150 stekels[80] van sowat 1 mm lank wat na agter wys en wanneer die penis uitgetrek word, skraap die stekels teen die wand van die wyfie se vagina, wat ’n teken is vir ovulasie. Dit help ook om ander sperma uit die vagina te skraap en gee die laaste mannetjie wat met haar paar, dus ’n groter kans om haar te bevrug.

Nadat sy gepaar het, sal die wyfie haar vagina was. As ’n mannetjie dan met haar wil paar, sal sy hom aanval. Ná sowat 20 tot 30 minute, nadat die wyfie haar gewas het, sal die siklus van voor af begin.[79] Omdat ’n wyfie met verskeie mannetjies sal paar terwyl sy op hitte is, kan die katjies in een werpsel verskillende pa's hê.[79]

Katte is 64–67 dae lank dragtig, met ’n gemiddeld van 66 dae.[81] Daar is gewoonlik drie tot vyf katjies in ’n werpsel en die eerste werpsel is gewoonlik kleiner as latere werpsels. Die katjies drink ses tot sewe weke lank aan die ma en is geslagsryp binne vyf tot tien maande (wyfies) of vyf tot sewe maande (mannetjies), hoewel dit kan wissel van ras tot ras.[79] Wyfies kan twee tot drie werpsels per jaar hê en kan dus tot 150 kleintjies hê in die sowat tien jaar dat sy vrugbaar is.[79]

Katte kan op sowat 12 weke na ’n nuwe huis gaan.[82] Hulle kan op sewe weke al gesteriliseer of gekastreer word om om ongewenste voortplanting te keer.[83] Dit voorkom ook aggressie, die sproei van urine by mannetjies en ’n gekerm by wyfies. Gewoonlik word dit egter later gedoen, van drie tot ses maande oud.[84]

Verwysings

  1. ↑ "Oldest Known Pet Cat? 9500-Year-Old Burial Found on Cyprus". National Geographic News. National Geographic Society. 8 April 2004. Besoek op 27 Januarie 2012.
  2. ↑ "The Evolution of House Cats". Scientific American. New York: Nature Publishing Group. 10 Junie 2009. Besoek op 26 Augustus 2009. {{cite web}}: |first= missing |last= (hulp); Missing pipe in: |first= (hulp); Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  3. ↑ 3,0 3,1 Moelk, Mildred (1944-04). "Vocalizing in the House-Cat; A Phonetic and Functional Study". The American Journal of Psychology. The American Journal of Psychology, Vol. 57, No. 2. 57 (2): 184–205. doi:10.2307/1416947. JSTOR 1416947. {{cite journal}}: Gaan datum na in: |date= (hulp)
  4. ↑ 4,0 4,1 Wade, Nicholas (29 Junie 2007). "Study Traces Cat's Ancestry to Middle East". New York Times. New York: New York Times Company. Besoek op 2 April 2008.
  5. ↑ "Meet Helen and Aphrodite, Cyprus's Indigenous Cats". China Daily. Besoek op 3 November 2009.
  6. ↑ Johnson, Warren; O’brien, Stephen J. (1997). "Phylogenetic reconstruction of the felidae using 16S rRNA and NADH-5 mitochondrial genes". Journal of Molecular Evolution. 44 (0): S98–S116. doi:10.1007/PL00000060. PMID 9071018.
  7. ↑ "ITIS Standard Report Page: Felis". ITIS Online Database. op. cit. Besoek op 14 Desember 2011. {{cite web}}: Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (hulp)
  8. ↑ Stefoff, Rebecca (2003-11). Cats. New York: Benchmark Books. p. 34. ISBN 0761415777. {{cite book}}: Gaan datum na in: |date= (hulp)
  9. ↑ Johnson, W. E.; Eizirik, E.; Pecon-Slattery, J.; Murphy, W. J.; Antunes, A.; Teeling, E.; O'Brien, S. J. (2006). "The Late Miocene Radiation of Modern Felidae: A Genetic Assessment". Science. 311 (5757): 73–77. doi:10.1126/science.1122277. PMID 16400146.
  10. ↑ Oliveira R, Godinho R, Randi E, Alves PC, R (2008). "Hybridization versus conservation: are domestic cats threatening the genetic integrity of wildcats (Felis silvestris silvestris) in Iberian Peninsula?". Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. 363 (1505): 2953–61. doi:10.1098/rstb.2008.0052. PMC 2606743. PMID 18522917. {{cite journal}}: |first2= missing |last2= (hulp); |first3= missing |last3= (hulp); |first4= missing |last4= (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  11. ↑ 11,0 11,1 Strain GM (1996). "Aetiology, prevalence and diagnosis of deafness in dogs and cats". Br. Vet. J. 152 (1): 17–36. doi:10.1016/S0007-1935(96)80083-2. PMID 8634862.
  12. ↑ Nie W, Wang J, O'Brien PC (2002). "The genome phylogeny of domestic cat, red panda and five mustelid species revealed by comparative chromosome painting and G-banding". Chromosome Res. 10 (3): 209–22. doi:10.1023/A:1015292005631. PMID 12067210.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  13. ↑ Pontius JU, Mullikin JC, Smith DR, JU; Schäffer, AA; Agarwala, R; Narfström, K; Murphy, WJ; Giger, U; Roca, AL; Antunes, A; Menotti-Raymond, M; Yuhki, N; Pecon-Slattery, J; Johnson, WE; Bourque, G; Tesler, G; Nisc Comparative Sequencing (2007). "Initial sequence and comparative analysis of the cat genome". Genome Res. 17 (11): 1675–89. doi:10.1101/gr.6380007. PMC 2045150. PMID 17975172. {{cite journal}}: |first11= missing |last11= (hulp); |first2= missing |last2= (hulp); |first3= missing |last3= (hulp); |first4= missing |last4= (hulp); |first5= missing |last5= (hulp); |first6= missing |last6= (hulp); |first7= missing |last7= (hulp); |first8= missing |last8= (hulp); |first9= missing |last9= (hulp); Missing |author11= (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  14. ↑ 14,0 14,1 O'Brien SJ, Johnson W, Driscoll C, Pontius J, Pecon-Slattery J, Menotti-Raymond M (2008). "State of cat genomics". Trends Genet. 24 (6): 268–79. doi:10.1016/j.tig.2008.03.004. PMID 18471926.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  15. ↑ Sewell AC, Haskins ME, Giger U (2007). "Inherited metabolic disease in companion animals: searching for nature's mistakes". Vet. J. 174 (2): 252–9. doi:10.1016/j.tvjl.2006.08.017. PMC 3132193. PMID 17085062.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  16. ↑ 16,0 16,1 Li, Xia; Li, Weihua; Wang, Hong; Cao, Jie; Maehashi, Kenji; Huang, Liquan; Bachmanov, Alexander A.; Reed, Danielle R.; Legrand-Defretin, Véronique (2005). "Pseudogenization of a Sweet-Receptor Gene Accounts for Cats' Indifference toward Sugar". PLOS Genetics. Public Library of Science. 1 (1): 27–35. doi:10.1371/journal.pgen.0010003. PMC 1183522. PMID 16103917.
  17. ↑ Saada AA, Niparko JK, Ryugo DK (1996). "Morphological changes in the cochlear nucleus of congenitally deaf white cats". Brain Res. 736 (1–2): 315–28. doi:10.1016/0006-8993(96)00719-6. PMID 8930338.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  18. ↑ Masuda, R.; Lopez, J. V.; Slattery, J. P.; Yuhki, N.; O'Brien, S. J. (1996). "Molecular Phylogeny of Mitochondrial Cytochrome b and 12S rRNA Sequences in the Felidae: Ocelot and Domestic Cat Lineages". Molecular Phylogenetics and Evolution. 6 (3): 351–365. doi:10.1006/mpev.1996.0085. PMID 8975691.
  19. ↑ "Domestic Cat". Animal Bytes. SeaWorld Parks and Entertainment. 2011. Besoek op 14 Desember 2011. {{cite web}}: Eksterne skakel in |work= (hulp)
  20. ↑ 20,0 20,1 Walker, Warren F. (1982). Study of the Cat with Reference to Human Beings (4th Revised uitg.). Thomson Learning. ISBN 0030579147.
  21. ↑ "Cat Skeleton". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Desember 2006. Besoek op 12 Desember 2006.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 22,4 *Case, Linda P. (2003). The Cat: Its Behavior, Nutrition, & Health. Ames, Iowa: Iowa State University Press. ISBN 0-8138-0331-4.
  23. ↑ 23,0 23,1 Smith, Patricia (1992). Structure, function and evolution of teeth. Freund Publishing House Ltd. p. 217. ISBN 9652222704. {{cite book}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  24. ↑ Lacquaniti F, Grasso R, Zago M (1 Augustus 1999). "Motor Patterns in Walking". News Physiol. Sci. 14 (4): 168–174. PMID 11390844.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  25. ↑ Christensen, Wendy (2004). Outwitting Cats. Globe Pequot. p. 23. ISBN 1592282407.
  26. ↑ Russell, Anthony P.; Bryant, Harold N. (2001). "Claw Retraction and Protraction in the Carnivora: The Cheetah (Acinonyx Jubatus) as an Atypical Felid". Journal of Zoology. 254 (1): 67–76. doi:10.1017/S0952836901000565.
  27. ↑ Armes, Annetta F. (22 Desember 1900). "Outline of Cat Lessons". The School Journal. E.L. Kellogg & Co. LXI: 659. Besoek op 12 November 2007.
  28. ↑ 28,0 28,1 Danforth CH. (1947). "Heredity of Polydactyly in the Cat" (PDF). J. Hered. 38 (4): 107–112. PMID 20242531.
  29. ↑ Kahn, Cynthia M.; Line, Scott; Hollander, Joseph Lee (ed.) (2007). The Merck/Merial Manual for Pet Health. Merck. ISBN 0911910999. {{cite book}}: |first3= has generic name (hulp)
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 30,3 30,4 30,5 MacDonald ML, Rogers QR, Morris JG (1984). "Nutrition of the domestic cat, a mammalian carnivore". Annu. Rev. Nutr. 4: 521–62. doi:10.1146/annurev.nu.04.070184.002513. PMID 6380542.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  31. ↑ Subcommittee on Dog and Cat Nutrition (2006). Nutrient Requirements of Dogs and Cats. Washington, DC: National Academies Press. p. 292. ISBN 0-309-08628-0.
  32. ↑ Adams T, Morgan ML, Hunter WS, Holmes KR (1970). "Temperature regulation of the unanesthetized cat during mild cold and severe heat stress". J Appl Physiol. 29 (6): 852–8. PMID 5485356.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  33. ↑ 33,0 33,1 Committee on Animal Nutrition (1986). Nutrient Requirements of Cats (2nd uitg.). National Academy Press. ISBN 0309074835. {{cite book}}: Onbekende parameter |isbn-status= geïgnoreer (hulp)
  34. ↑ Prentiss, Phoebe G.; et al. (1959). "Hydropenia in cat and dog. Ability of the cat to meet its water requirements solely from a diet of fish or meat". Am J Physiol. 196 (3): 625–632. PMID 13627237. {{cite journal}}: Uitdruklike gebruik van et al. in: |first= (hulp)
  35. ↑ Wolf, A. V.; et al. (28 Februarie 1959). "Potability of sea water with special reference to the cat". Am J Physiol. 196 (3): 633–641. PMID 13627238. {{cite journal}}: Uitdruklike gebruik van et al. in: |first= (hulp)
  36. ↑ Morris JG, Rogers QR (1 Desember 1978). "Arginine: an essential amino acid for the cat". J. Nutr. 108 (12): 1944–53. PMID 722344.
  37. ↑ Zoran DL (2002). "The carnivore connection to nutrition in cats" (PDF). J. Am. Vet. Med. Assoc. 221 (11): 1559–67. doi:10.2460/javma.2002.221.1559. PMID 12479324.
  38. ↑ Ollivier, F. J.; et al. (2004). "Comparative morphology of the tapetum lucidum (among selected species)". Veterinary Ophthalmology. 7 (1): 11–22. doi:10.1111/j.1463-5224.2004.00318.x. PMID 14738502.
  39. ↑ Malmström T, Kröger RH (2006). "Pupil shapes and lens optics in the eyes of terrestrial vertebrates". J. Exp. Biol. 209 (Pt 1): 18–25. doi:10.1242/jeb.01959. PMID 16354774.
  40. ↑ Hammond, P.; Mouat, G. S. V. (1985). "The relationship between feline pupil size and luminance". Experimental Brain Research. 59 (3): 485–490. doi:10.1007/BF00261338.
  41. ↑ Loop MS, Bruce LL (1978). "Cat color vision: the effect of stimulus size". Science. 199 (4334): 1221–2. doi:10.1126/science.628838. PMID 628838.
  42. ↑ Schneider H, Beller FK (1 April 1993). "The Spectral Sensitivity of Dark- and Light-adapted Cat Retinal Ganglion Cells". Journal of Neuroscience. 13 (4): 1543–1550. PMID 8463834.
  43. ↑ Heffner, Rickye S (2004-11). "Primate hearing from a mammalian perspective" (PDF). The Anatomical Record. Part A, Discoveries in Molecular, Cellular, and Evolutionary Biology. 281 (1): 1111–1122. doi:10.1002/ar.a.20117. PMID 15472899. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 19 September 2006. Besoek op 20 Augustus 2009. {{cite journal}}: Gaan datum na in: |date= (hulp); More than one of |first1= en |first= specified (hulp); More than one of |last1= en |last= specified (hulp)
  44. ↑ Heffner, Henry E. (1998-05). "Auditory awareness". Applied Animal Behaviour Science. 57 (3–4): 259–268. doi:10.1016/S0168-1591(98)00101-4. {{cite journal}}: Gaan datum na in: |date= (hulp)
  45. ↑ Blumberg, M. S. (1992). "Rodent ultrasonic short calls: locomotion, biomechanics, and communication". Journal of Comparative Psychology. 106 (4): 360–365. doi:10.1037/0735-7036.106.4.360. PMID 1451418.
  46. ↑ Sunquist, Melvin E.; Sunquist, Fiona (2002). Wild Cats of the World. University of Chicago Press. p. 10. ISBN 0226779998.
  47. ↑ Moulton, David G. (1 Augustus 1967). "Olfaction in Mammals". Amer. Zool. 7 (3): 421–429. doi:10.1093/icb/7.3.421.
  48. ↑ M. Miyazaki, T. Yamashita, Y. Suzuki, Y. Saito, S. Soeta, H. Taira, and A. Suzuki (2006). "A major urinary protein of the domestic cat regulates the production of felinine, a putative pheromone precursor". Chem. Biol. (PDF). 13 (10): 1071–1079. doi:10.1016/j.chembiol.2006.08.013. PMID 17052611. {{cite journal}}: |format= requires |url= (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  49. ↑ 49,0 49,1 49,2 Sommerville, B. A. (1998). "Olfactory awareness". Applied Animal Behaviour Science. 57 (3–4): 269–286. doi:10.1016/S0168-1591(98)00102-6.
  50. ↑ Grognet, Jeff (1990-06). "Catnip: Its uses and effects, past and present". The Canadian Veterinary Journal. 31 (6): 455–456. PMC 1480656. PMID 17423611. {{cite journal}}: Gaan datum na in: |date= (hulp)
  51. ↑ Tucker, Arthur (1988). "Catnip and the catnip response". Economic Botany. 42 (2): 214–231. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter |doi_brokendate= geïgnoreer (hulp)
  52. ↑ 52,0 52,1 Bradshaw, John W. S. (1 Julie 2006). "The Evolutionary Basis for the Feeding Behavior of Domestic Dogs (Canis familiaris) and Cats (Felis catus)". Journal of Nutrition. 136 (7): 1927S–1931. PMID 16772461.
  53. ↑ Germain, E.; Benhamou, S.; Poulle, M.-L. (2008). "Spatio-temporal sharing between the European wildcat, the domestic cat and their hybrids". Journal of Zoology. 276 (2): 195–203. doi:10.1111/j.1469-7998.2008.00479.x.
  54. ↑ Barratt, David G. (1 Junie 1997). "Home Range Size, Habitat Utilisation and Movement Patterns of Suburban and Farm Cats Felis catus". Ecography. 20 (3): 271–280. doi:10.1111/j.1600-0587.1997.tb00371.x. JSTOR 3682838.
  55. ↑ Randall, Walter; Johnson, R. F.; Randall, S; Cunningham, J. T. (1985). "Circadian rhythms in food intake and activity in domestic cats". Behavioral Neuroscience. 99 (6): 1162–1175. doi:10.1037/0735-7044.99.6.1162. PMID 3843546.
  56. ↑ Jouvet, Michel (1979). "What does a cat dream about?". Trends in Neurosciences. 2: 280–282. doi:10.1016/0166-2236(79)90110-3.
  57. ↑ Baron, Alan; Stewart, C. N.; Warren, J. M. (1 Januarie 1957). "Patterns of Social Interaction in Cats (Felis domestica)". Behaviour. 11 (1): 56–66. doi:10.1163/156853956X00084. JSTOR 4532869.
  58. ↑ Jensen, Per (2009). The Ethology of Domestic Animals. "Modular Text" series. Wallingford: CABI. ISBN 1-84593-536-5.
  59. ↑ 59,0 59,1 "Cat Guide: Body Language". Animal Planet. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Junie 2008. Besoek op 26 Augustus 2009.
  60. ↑ 60,0 60,1 Cafazzo S, Natoli E, S. (2009). "The social function of tail up in the domestic cat (Felis silvestris catus)". Behav. Processes. 80 (1): 60–6. doi:10.1016/j.beproc.2008.09.008. PMID 18930121. {{cite journal}}: |first2= missing |last2= (hulp)
  61. ↑ Crowell-Davis, SL; Curtis, TM; Knowles, R. J. (2004). "Social organization in the cat: a modern understanding" (PDF). Journal of Feline Medicine and Surgery. 6 (1): 19–28. doi:10.1016/j.jfms.2003.09.013. PMID 15123163. Besoek op 21 Mei 2008. {{cite journal}}: More than one of |author= en |last1= specified (hulp)
  62. ↑ Ewing, Tom (2006). "A Hairy Dilemma: When Hair Balls Aren't Harmless". Cat Watch. Cornell Feline Health Center, Cornell University. Besoek op 25 Augustus 2009.
  63. ↑ 63,0 63,1 Lindell, Ellen M. (1997-12). "Intercat aggression: A retrospective study examining types of aggression, sexes of fighting pairs, and effectiveness of treatment". Applied Animal Behaviour Science. 55 (1–2): 153–162. doi:10.1016/S0168-1591(97)00032-4. {{cite journal}}: Gaan datum na in: |date= (hulp)
  64. ↑ Akihiro Yamane, Teruo Doi and Yuiti Ono "Mating behaviors, courtship rank and mating success of male feral cat (Felis catus)" Journal of Ethology, Volume 14, Number 1, p35-44 (1996) doi:10.1007/BF02350090
  65. ↑ Aggression Between Family Cats[dooie skakel] The Humane Society of the United States 2002
  66. ↑ Woods M, McDonald RA, Harris S. (2003). "Predation of wildlife by domestic cats Felis catus in Great Britain". Mammal Review. 23 (2): 174–188. doi:10.1046/j.1365-2907.2003.00017.x.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  67. ↑ Turner, Dennis C.; Bateson, Patrick (eds.) (2000). The Domestic Cat: The Biology of its Behaviour (2nd uitg.). Cambridge, England: Cambridge University Press. ISBN 0521636485. {{cite book}}: |first2= has generic name (hulp)
  68. ↑ "Falling Cats". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Oktober 2005. Besoek op 24 Oktober 2005.
  69. ↑ Zaghini G, Biagi G (2005). "Nutritional peculiarities and diet palatability in the cat". Vet. Res. Commun. 29 Suppl 2: 39–44. doi:10.1007/s11259-005-0009-1. PMID 16244923.
  70. ↑ 70,0 70,1 70,2 Bradshaw JW, Goodwin D, Legrand-Defrétin V, Nott HM, J.W. (1996). "Food selection by the domestic cat, an obligate carnivore". Comp. Biochem. Physiol. A Physiol. 114 (3): 205–9. doi:10.1016/0300-9629(95)02133-7. PMID 8759144. {{cite journal}}: |first2= missing |last2= (hulp); |first3= missing |last3= (hulp); |first4= missing |last4= (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  71. ↑ Kienzle, E. (1994). "Blood sugar levels and renal sugar excretion after the intake of high carbohydrate diets in cats" (PDF). Journal of Nutrition. 124 (12 Suppl): 2563S–2567S. PMID 7996238.
  72. ↑ Bradshaw, John W. S. (April 1997). "Factors affecting pica in the domestic cat". Applied Animal Behaviour Science. 52 (3–4): 373–379. doi:10.1016/S0168-1591(96)01136-7.
  73. ↑ "Pica: The Un-finicky Feline – Chewing or Eating Cords, Fabric, Houseplants, etc". Behavior.VetMed.UCDavis.edu. University of California School of Veterinary Medicine. Besoek op 6 September 2009.
  74. ↑ Wade, Nicholas (11 November 2010). "For Cats, a Big Gulp With a Touch of the Tongue". New York Times. Besoek op 12 November 2010.
  75. ↑ Poirier, F. E.; Hussey, L. K. (1 Julie 1982). "Nonhuman Primate Learning: The Importance of Learning from an Evolutionary Perspective". Anthropology & Education Quarterly. 13 (2): 133–148. doi:10.1525/aeq.1982.13.2.05x1830j. JSTOR 3216627.
  76. ↑ Byers, John A.; Bekoff, Marc (1998). Animal play: evolutionary, comparative, and ecological perspectives. Cambridge, UK: Cambridge University Press. p. 135. ISBN 0-521-58656-9.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  77. ↑ Hall, Sarah L. (2002). "Object play in adult domestic cats: the roles of habituation and disinhibition". Applied Animal Behaviour Science. 79 (3): 263–271. doi:10.1016/S0168-1591(02)00153-3.
  78. ↑ Hall, Sarah L. (1998-06). "The influence of hunger on object play by adult domestic cats". Applied Animal Behaviour Science. 58 (1–2): 143–150. doi:10.1016/S0168-1591(97)00136-6. {{cite journal}}: Gaan datum na in: |date= (hulp)
  79. ↑ 79,0 79,1 79,2 79,3 79,4 "Prolific Cats: The Estrous Cycle" (PDF). Veterinary Learning Systems. Besoek op 19 Junie 2009.
  80. ↑ Aronson, L. R.; Cooper, M. L. (1967). "Penile spines of the domestic cat: their endocrine-behavior relations" (PDF). Anat. Rec. 157 (1): 71–8. doi:10.1002/ar.1091570111. PMID 6030760.
  81. ↑ Tsutsui, T.; Stabenfeldt, G. H. (1993). "Biology of ovarian cycles, pregnancy and pseudopregnancy in the domestic cat". J. Reprod. Fertil. Suppl. 47: 29–35. PMID 8229938.
  82. ↑ Behrend, Katrin (1991). The Complete Book of Cat Care: How to Raise a Happy and Healthy Cat. Hauppauge, NY: Barron's Educational Series, Inc. p. 28. ISBN 0-8120-4613-7. {{cite book}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  83. ↑ Olson PN, Kustritz MV, Johnston SD (2001). "Early-age neutering of dogs and cats in the United States (a review)". J. Reprod. Fertil. Suppl. 57: 223–32. PMID 11787153.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  84. ↑ Root Kustritz, Margaret V. (2007). "Determining the optimal age for gonadectomy of dogs and cats" (PDF). J Am Vet Med. 231 (11): 1665–75. doi:10.2460/javma.231.11.1665. PMID 18052800.

Eksterne skakels

Sien ook


Hierdie artikel is vertaal van die Engelse Wikipedia

Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link GA Sjabloon:Link GA Sjabloon:Link GA

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Kat&oldid=900378"