Asteroïde: Verskil tussen weergawes

Wysig skakels
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
Uitgebrei, besig
Uitgebrei, besig
Lyn 188: Lyn 188:
|}
|}


====Grootste asteroïdes====
[[Beeld:The Four Largest Asteroids.jpg|thumb|Die grootste vier asteroïdes.]]
Hoewel hul ligging in die asteroïdegordel hulle van planeetstatus uitsluit, is die grootste drie voorwerpe – Ceres, Vesta en Pallas – ongeskonde protoplanete wat baie eienskappe met planete deel. Hulle is ook atipies in vergelyking met die meeste "aartappelvormige" asteroïdes. Die vierde grootste asteroïde, Hygiea, het ’n ongedifferensieerde interieur, nes die meeste ander asteroïdes.

Ceres is die enigste een met ’n ten volle [[Ellips|ellipsoïdale]] vorm en dus die enigste een wat ’n dwergplaneet is.<ref name=IAU2006/> Dit het ’n veel groter [[absolute magnitude]], van sowat 3,32,<ref>
{{cite journal
|display-authors=3 |author1=Parker, J.W. |author2=Stern, S.A. |author3=Thomas, P.C. |author4=Festou, M.C. |author5=Merline, W.J. |author6=Young, E.F. |author7=Binzel, R.P. |author8=Lebofsky, L.A.
| title=Analysis of the First Disk-resolved Images of Ceres from Ultraviolet Observations with the Hubble Space Telescope
| journal=The Astronomical Journal
| date=2002
| volume=123
| issue=1
| pages=549–557
| doi = 10.1086/338093 |doi-access=free
| bibcode=2002AJ....123..549P |bibcode-access=free
| arxiv=astro-ph/0110258
}}</ref> as die ander asteroïdes en kan ’n laag [[ys]] op die oppervlak hê.<ref name="planetary">{{cite web|title=Asteroid 1 Ceres|work=The Planetary Society|url=http://www.planetary.org/explore/topics/asteroids_and_comets/ceres.html|accessdate=20 Oktober 2007| archiveurl= https://web.archive.org/web/20070929092440/http://planetary.org/explore/topics/asteroids_and_comets/ceres.html| archivedate= 29 September 2007 <!--DASHBot-->| deadurl= no}}</ref> Nes die planete is Ceres se interieur gedifferensieerd: Dit het ’n kors, ’n mantel en ’n kern.<ref name="planetary" />

Vesta het ook ’n gedifferensieerde interieur, maar het binne die Sonnestelsel se [[vriesgrens]] gevorm en het dus nie [[water]] nie;<ref>{{cite press release |id=STScI-1995-20 |title=Asteroid or Mini-Planet? Hubble Maps the Ancient Surface of Vesta |url=http://hubblesite.org/news_release/news/1995-20 |website=Hubble Space Telescope |date=19 April 1995 |access-date=16 Desember 2017}}<br />{{cite press release |url=http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/1995/20/image/c |title=Key Stages in the Evolution of the Asteroid Vesta |website=Hubble Space Telescope |date=19 April 1995 |accessdate=20 Oktober 2007 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20080907192327/http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/1995/20/image/c| archivedate=7 September 2008<!--DASHBot-->| deadurl=no}}</ref><ref>{{cite journal |title=Dawn mission and operations |last1=Russel |first1=C. |last2=Raymond |first2=C. |last3=Fraschetti |first3=T. |last4=Rayman |first4=M. |last5=Polanskey |first5=C. |last6=Schimmels |first6=K. |last7=Joy |first7=S. |journal=Proceedings of the International Astronomical Union |volume=1 |issue=S229 |pages=97–119 |url=http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract?fromPage=online&aid=414750 |date=2005 |accessdate=20 Oktober 2007 |display-authors=3 |doi=10.1017/S1743921305006691|bibcode=2006IAUS..229...97R }}</ref> hy is hoofsaaklik uit [[Lawa|basaltrots]] soos [[olivien]] saamgestel.<ref>{{cite journal |last=Burbine |first=T.H. |title=Where are the olivine asteroids in the main belt? |journal=Meteoritics |date=July 1994 |volume=29 |issue=4 |page=453 |bibcode=1994Metic..29..453B |bibcode-access=gratis}}</ref> Buiten die groot [[krater]] by sy suidpool, het Vesta ook ’n ellipsoïdale vorm. Dit is die hoofvoorwerp van die Vesta-familie en ander V-tipe asteroïdes, en is die bron van die [[Achondriet|HED-meteoriete]], wat 5% van alle [[meteoriet]]e op Aarde uitmaak.

Pallas is buitengewoon omdat dit, soos Uranus, op sy kant roteer, met ’n groot [[Baanhelling|hoek tussen sy rotasie-as en wentelvlak]].<ref name="Torppa1996">{{cite journal |first1=J. |last1=Torppa |first2=M. |last2=Kaasalainen |first3=T. |last3=Michałowski |first4=T. |last4=Kwiatkowski |first5=A. |last5=Kryszczyńska |first6=P. |last6=Denchev |first7=R. |last7=Kowalski
| title=Shapes and rotational properties of thirty asteroids from photometric data
| journal=Icarus | date=1996
| volume=164 | issue=2 | pages=346–383
| bibcode=2003Icar..164..346T
| doi=10.1016/S0019-1035(03)00146-5 |display-authors=3}}</ref> Sy samestelling is soortgelyk aan dié van Ceres: baie [[koolstof]] en [[silikon]] en dalk gedeeltelik gedifferensieerd.<ref>{{cite journal |title=The composition of asteroid 2 Pallas and its relation to primitive meteorites |author=Larson, H.P. |author2=Feierberg, M.A. |author3=Lebofsky, L.A. |last-author-amp=yes |date=1983 |bibcode=1983Icar...56..398L |volume=56 |issue=3 |page=398 |journal=Icarus |doi=10.1016/0019-1035(83)90161-6}}</ref> Pallas is die hoofvoorwerp van die Pallas-familie asteroïdes.

Hygiea is die koolstofrykste asteroïde<ref>{{cite journal |title=10 Hygiea: ISO Infrared Observations |journal=Icarus |volume=156 |issue=1 |pages=202 |author=Barucci, M.A. |url=http://www.lesia.obspm.fr/~crovisier/biblio/preprint/bar02_icarus.pdf |format=PDF |date=2002 |accessdate=21 Oktober 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071128200223/http://www.lesia.obspm.fr/~crovisier/biblio/preprint/bar02_icarus.pdf |archivedate=28 November 2007 |deadurl=yes |display-authors=etal |df=dmy-all|bibcode=2002Icar..156..202B |doi=10.1006/icar.2001.6775 }}</ref> en lê, anders as die ander groot asteroïdes, relatief naby aan die [[sonnebaan]].<ref>{{cite web |title=Ceres the Planet |work=orbitsimulator.com |url=http://www.orbitsimulator.com/gravity/articles/ceres.html |accessdate=20 Oktober 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011154140/http://orbitsimulator.com/gravity/articles/ceres.html |archivedate=11 October 2007 |deadurl=yes |df=dmy-all }}</ref> Dit is die grootste lid en vermoedelik die hoofvoorwerp van die Hygiea-familie asteroïdes.

{| class="wikitable"
|- style="background:#ccf;"
! colspan="13" style="background:#ddd;"| Eienskappe van die grootste asteroïdes
|- style="font-size: smaller;"
!Naam
!Wentel-<br />radius<br />([[AE]])
!Wentel-<br />periode<br />(jaar)
![[Baanhelling|Helling tot<br />die sonnebaan]]
![[Eksentrisiteit (sterrekunde)|Baan-<br />eksentrisiteit]]
! Deursnee<br />(km)
! Deursnee<br />(% van [[Maan]])
! Massa<br />({{e|18}} kg)
! Massa<br />(% van Ceres)
! [[Digtheid]]<ref>{{cite book | url = http://www.lpi.usra.edu/books/AsteroidsIII/pdf/3022.pdf | title = Asteroid Density, Porosity, and Structure | journal = Asteroids Iii | pages = 485 |accessdate=3 January 2013| bibcode = 2002aste.book..485B | last1 = Britt | first1 = D.T. | last2 = Yeomans | first2 = D. | last3 = Housen | first3 = K. | last4 = Consolmagno | first4 = G. | year = 2002 }}</ref><br />(g/cm<sup>3</sup>)
! Rotasie-<br />periode<br />(uur)
! [[Ashelling]]
! Oppervlak-<br />temperatuur
|- style="text-align:center;"
! style="text-align:left;"| Vesta
| 2,36
| 3,63
| 7,1°
| 0,089
| 573×557×446<br />(gemiddeld 525)
| 15%
| 260
| 28%
| 3,44 ± 0,12
| 5,34
| 29°
| 85-270 [[Kelvin|K]]
|- style="text-align:center;"
! style="text-align:left;"| Ceres
| 2,77
| 4,60
| 10,6°
| 0,079
| 975×975×909<br />(gemiddeld 953)
| 28%
| 940
| 100%
| 2,12 ± 0,04
| 9,07
| ≈ 3°
| 167 K
|- style="text-align:center;"
! style="text-align:left;"| Pallas
| 2,77
| 4,62
| 34,8°
| 0,231
| 580×555×500<br />(gemiddeld 545)
| 16%
| 210
| 22%
| 2,71 ± 0,11
| 7,81
| ≈ 80°
| 164 K
|- style="text-align:center;"
! style="text-align:left;"| Hygiea
| 3,14
| 5,56
| 3,8°
| 0,117
| 530×407×370<br />(gemiddeld 435)
| 12%
| 87
| 9%
| 2,76 ± 1,2
| 27,6
| ≈ 60°
| 164 K
|}

[[Beeld:masses of asteroids vs main belt.png|thumb|340px|links|Die relatiewe massas van die grootste 12 bekende asteroïdes,<ref name="Baer2011">[http://home.earthlink.net/~jimbaer1/astmass.txt "Recent Asteroid Mass Determinations"]. Maintained by Jim Baer. Last updated 2010-12-12. Besoek op 2 September 2011.</ref> in vergelyking met die oorblywende massa van die asteroïdegordel.<ref name="Pitjeva05">
{{cite journal
|last=Pitjeva
|first=E.V.
|authorlink=Elena V. Pitjeva
|title=High-Precision Ephemerides of Planets – EPM and Determination of Some Astronomical Constants
|journal=Solar System Research
|date=2005
|volume=39
|issue=3
|page=184
|url=http://iau-comm4.jpl.nasa.gov/EPM2004.pdf
|format=PDF
|doi=10.1007/s11208-005-0033-2
|bibcode=2005SoSyR..39..176P
|deadurl=yes
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140703074335/http://iau-comm4.jpl.nasa.gov/EPM2004.pdf
|archivedate=3 Julie 2014}}</ref>]]
{{clear}}
== Tipes asteroïdes ==
== Tipes asteroïdes ==
Die optiese eienskappe van 'n asteroïde lewer belangrike inligting oor sy aard an sy samestelling. Asteroïdes word volgens hulle spektrale eienskappe in verskeie tipes verdeel. Die drie belangrikste tipes is: S, M en C.<ref>Could an Asteroid Hit the Earth?: Asteroids, Comets, Meteors, and More {{Outeur|Rosalind Mist}} Heinemann-Raintree Library, 2006, ISBN 1-4034-7709-4, ISBN 978-1-4034-7709-5</ref>
Die optiese eienskappe van 'n asteroïde lewer belangrike inligting oor sy aard an sy samestelling. Asteroïdes word volgens hulle spektrale eienskappe in verskeie tipes verdeel. Die drie belangrikste tipes is: S, M en C.<ref>Could an Asteroid Hit the Earth?: Asteroids, Comets, Meteors, and More {{Outeur|Rosalind Mist}} Heinemann-Raintree Library, 2006, ISBN 1-4034-7709-4, ISBN 978-1-4034-7709-5</ref>

Wysiging soos op 20:55, 13 Maart 2019

’n Radarbeeld van die asteroïde 2014 JO25 tydens sy verbyvlug in 2017.

’n Asteroïde of asteroïed is ’n soort kleinplaneet wat om die Son wentel, veral in die binnenste Sonnestelsel. Toe kleinplanete in die buitenste Sonnestelsel ontdek is, is gevind hul oppervlakke bestaan gewoonlik uit vlugtige elemente of samestellings, nes dié van komete. Dié voorwerpe is dus dikwels onderskei van dié in die asteroïdegordel.[1] In hierdie artikel verwys die term "asteroïde" na die kleinplanete van die binneste Sonnestelsel, insluitende dié wat ’n wentelbaan met Jupiter deel.

253 Mathilde is 'n asteroïde met ’n deursnee van sowat 50 km.
’n Diagram van die Sonnestelsel se asteroïdegordel.

Daar is miljoene asteroïdes, waarvan baie vermoedelik die oorblyfsels is van planetesimale, liggame in die jong Son se sonnewel wat nooit groot genoeg geword het om planete te word nie.[2] Die oorgrote meerderheid van bekende asteroïdes kom voor in die hoofasteroïdegordel tussen die wentelbane van Mars en Jupiter, of deel ’n wentelbaan met Jupiter (die Jupiter-trojane). Daar is egter taamlike groot families asteroïdes met ander wentelbane, insluitende die naby-aarde-voorwerpe. Individuele asteroïdes word geklassifiseer volgens hul kenmerkende spektra. Die meeste val in drie hoofgroepe: C-, M- en S-tipe asteroïdes. Hulle is genoem na en word gewoonlik verbind met onderskeidelik koolstof, metaal en silikaat (klipagtig). Asteroïdes se groottes wissel aansienlik; die grootste een, Ceres, se deursnee is amper 1 000 km.

Asteroïdes verskil van komete en meteoroïdes. Die verskil tussen asteroïdes en komete is hul samestelling: Komete bestaan hoofsaaklik uit stof en ys en asteroïdes uit rots en minerale. Laasgenoemde het nader aan die Son ontstaan en bevat dus nie ys nie.[3] Die verskil tussen asteroïdes en meteoroïdes is hul grootte: Meteoroïdes het ’n deursnee van ’n meter of kleiner, terwyl asteroïdes se deursnee groter as ’n meter is.[4] Meteoroïdes kan dieselfde samestelling as óf asteroïdes óf komete hê.[5]

Net een asteroïde, 4 Vesta, het ’n taamlik weerkaatsende oppervlak. Dit is gewoonlik met die blote oog sigbaar, maar net as dit baie donker is en Vesta se posisie gunstig is. Net soms kan asteroïdes wat naby die Aarde verbybeweeg, vir ’n kort rukkie met die blote oog sigbaar wees.[6] In 2017 het die Kleinplaneetsentrum data oor byna 745 000 voorwerpe in die binneste en buitenste Sonnestelsel gehad, waarvan amper 504 000 genoeg inligting het om ’n genommerde naam te kry.[7]

Die Verenigde Nasies het 30 Junie as Internasionale Asteroïdedag verklaar om die publiek oor asteroïdes op te voed. Dié datum herdenk die Toengoeska-asteroïde-impak op 30 Junie 1908 in Siberië, Rusland.[8][9]

In April 2018 het die B612 Foundation, wat hom onder meer toespits op verdediging teen asteroïdes, berig "die kans is 100 persent dat ons deur ’n verwoestende asteroïde getref sal word, maar ons is nie 100 persent seker wanneer nie".[10][11] Ook die fisikus Stephen Hawking het in 2018 in sy laaste boek, Brief Answers to the Big Questions, gemeen ’n asteroïdebotsing is die grootste bedreiging wat ons planeet in die gesig staar.[12][13][14]

In Junie 2018 het die VSA se nasionale wetenskap-en-tegnologieraad gewaarsku dat Amerika onvoorbereid op ’n asteroïde-impak is. Die raad het die "National Near-Earth Object Preparedness Strategy Action Plan" ontwikkel en uitgereik om beter daarop voor te berei.[15][16][17][18][19] Volgens kennersgetuienis in 2013 in die Amerikaanse kongres het Nasa minstens vyf jaar van voorbereiding nodig voordat ’n sending van stapel gestuur kan word om ’n asteroïde te onderskep.[20]

Ontdekking

Die grootte van die eerste 10 asteroïdes wat ontdek is in vergelyking met dié van die Maan.
243 Ida en sy maan, Dactyl, die eerste natuurlike satelliet van ’n asteroïde wat ontdek is.

Die eerste asteroïde wat ontdek is, was Ceres, wat aanvanklik as ’n planeet beskou is. Ceres is die grootste asteroïde en word nou as ’n dwergplaneet geklassifiseer. Alle ander asteroïdes word as klein Sonnestelselliggame geklassifiseer, saam met komete, sentoure en trans-Neptunus-voorwerpe.

Ander, soortgelyke liggame is hierna ontdek. Hulle het, nes sterre, soos ligpunte gelyk deur die ou instrumente van destyds. Hulle het geen protoplanetêre skywe gehad nie en is verder van sterre onderskei vanweë hul skynbare beweging. Dit het die sterrekundige William Herschel aangespoor om hulle "asteroïdes" te noem.[21] Volgens Clifford Cunningham is die term uitgedink deur Charles Burney jr., die seun van ’n vriend van Herschel.[22][23] In Grieks is dit ἀστεροειδής, of asteroeidēs, wat beteken "steragtig" of "stervorming". Dit is afgelei van die Antieke Griekse woord ἀστήρ astēr, "ster" of "planeet". In die vroeë tweede helfte van die 19de eeu is die terme "asteroïde" en "planeet" (nie altyd as "kleinplaneet" uitgesonder nie) afwisselend gebruik.

Hier is ’n oorsig van die ontdekkingsgeskiedenis van asteroïdes:[24]

’n Kunstenaar se voorstelling van hoe ’n asteroïde uitmekaargeruk word deur die sterk swaartekrag van ’n witdwerg.[28]

Historiese metodes

Die metodes om asteroïdes te ontdek het die afgelope twee eeue aansienlik verbeter.

In die laaste jare van die 18de eeu het die Hongaarse sterrekundige baron Franz Xaver von Zach ’n groep van 24 sterrekundiges op die been gebring om die lug te deursoek vir nog ’n planeet wat volgens voorspellings deur die Wet van Titius-Bode sowat 2,8 AE van die Son af gelê het. Hulle is deels aangespoor deur die ontdekking in 1781 van die planeet Uranus deur Herschel op ’n afstand wat deur die wet voorspel is.[29] Dié taak het vereis dat kaarte van die lug met die hand getrek word, met alle sterre in die diereriem tot op ’n sekere ligsterkte daarop aangedui. Op daaropvolgende aande is weer kaarte opgestel en enige bewegende voorwerp sou dan hopelik bespeur kon word. Die verwagte beweging van die gesoekte planeet was sowat 30 boogsekondes per uur, wat maklik deur die waarnemers gesien sou kon word.

Die eerste foto van asteroïdes: Ceres en Vesta, soos gesien van Mars af (Curiosity, 20 April 2014).

Die eerste voorwerp, Ceres, is nie deur ’n lid van die groep ontdek nie, maar eerder per ongeluk in 1801 deur Giuseppe Piazzi, direkteur van die Palermo-sterrewag in Sisilië. Hy het ’n nuwe steragtige voorwerp in die Bul ontdek en die beweging daarvan oor ’n paar aande dopgehou. Later daardie jaar het Carl Friedrich Gauss hierdie waarnemings gebruik om die wentelbaan van die onbekende voorwerp te bereken – daar is bevind dit lê tussen Mars en Jupiter. Piazzi het dit na Ceres, die Romeinse godin van die landbou, genoem.[29]

Nog drie asteroïdes (2 Pallas, 3 Juno en 4 Vesta) is die volgende paar jaar ontdek (Vesta in 1807). Ná nog agt jaar van vrugtelose soektogte het die meeste sterrekundiges aangeneem daar is nie nog nie en het hulle ophou soek.

Karl Ludwig Hencke het egter volgehou en in 1830 na nog asteroïdes begin soek. Vyftien jaar later het hy 5 Astraea, die eerste nuwe asteroïde in 38 jaar, ontdek. Hy het ook 6 Hebe minder as twee jaar later gevind. Daarna het ander sterrekundiges aan die soektog begin deelneem en minstens een nuwe asteroïde is toe elke jaar ontdek (behalwe in die oorlogsjare 1944 en 1945). Noemenswaardige asteroïdejagters van hierdie vroeë tydperk was J.R. Hind, Annibale de Gasparis, Robert Luther, H.M.S. Goldschmidt, Jean Chacornac, James Ferguson, Norman Robert Pogson, E.W. Tempel, J.C. Watson, C.H.F. Peters, A. Borrelly, J. Palisa, die Henry-broers Paul en Prosper, en Auguste Charlois.

In 1891 het Max Wolf astrofotografie begin inspan om na asteroïdes te soek: Hulle het kort strepe op foto's met ’n lang beligtingstyd gevorm. Dit het die opsporingstempo van asteroïdes drasties verhoog: Wolf alleen het 248 ontdek (die eerste een was 323 Brucia), terwyl voorheen maar net meer as 300 ontdek is. Sterrekundiges het geweet daar is nog vele, maar baie van hulle het nie eintlik belanggestel nie. Hulle het dit "goggas van die lug" genoem.[30]Selfs ’n eeu later was net ’n paar duisend geïdentifiseer en genommer.

Vierstapmetodes

Tot in 1998 is asteroïdes in ’n proses met vier stappe ontdek. Eers is ’n deel van die lug met ’n teleskoop met ’n wye veld, of astrograaf, gefotografeer. Twee-twee foto's is geneem, gewoonlik ’n uur uitmekaar. Verskeie sulke pare foto's kon oor ’n paar dae geneem word. Daarna is die twee films of plate van dieselfde deel van die lug onder ’n stereoskoop besigtig. Die posisie van enige voorwerp wat om die Son beweeg, sou effens verskil op die twee films. Onder die stereoskoop sou die beeld van die voorwerp lyk of dit effens bo die agtergrond van sterre dryf. Sodra ’n bewegende voorwerp opgespoor is, sou sy ligging relatief tot bekende sterliggings presies met ’n digitaliseringsmikroskoop gemeet word.[31]

Met hierdie drie stappe is nog nie ’n asteroïde ontdek nie: Die waarnemer het bloot ’n verskynsel waargeneem wat ’n voorlopige naam gekry het – dié het bestaan uit die ontdekkingsjaar, ’n letter wat die halfmaand van die ontdekking aandui en nog ’n letter en nommer wat die volgorde van die ontdekking aandui (voorbeeld: 1998 FJ74).

Die laaste stap was om die ligging en waarnemingstye na die Kleinplaneetsentrum te stuur waar rekenaarprogramme bepaal het of die verskynsel se wentelbaan ooreenstem met dié van vroeëre verskynsels. Indien wel, het die voorwerp ’n katalogusnommer gekry en die waarnemer van die eerste verskynsel met ’n berekende wentelbaan sou as die ontdekker aangewys word. Hy sou die eer kry om ’n naam vir die voorwerp te kies, onderworpe aan die goedkeuring van die Internasionale Astronomiese Unie (IAU).

Rekenaarmetodes

2004 FH is die middelste kol wat lyk of dit na regs beweeg; die voorwerp wat tydens die greep verbyflits, is ’n kunsmatige satelliet.
Kumulatiewe ontdekkings van net die naby-aarde-asteroïdes waarvan die grootte bekend is, 1980-2017.

Daar is ’n toenemende belangstelling in asteroïdes waarvan die wentelbane die Aarde s’n kruis en wat enige tyd teen die Aarde kan bots. Die drie belangrikste groepe naby-aarde-asteroïdes is die Apollo's, Amors en Atens. Verskeie maniere om asteroïdes van die Aarde weg te keer word al sedert die 1960's voorgestel.

Die naby-aarde-asteroïde 433 Eros is al in 1898 ontdek en verskeie ander in die 1930's. In die volgorde van hul ontdekking is hulle: 1221 Amor, 1862 Apollo, 2101 Adonis en 69230 Hermes, wat in 1937 minder as 0,005 AE van die Aarde af verbygetrek het. Sterrekundiges het toe begin besef hoe groot die moontlikheid van ’n botsing met die Aarde is.

Twee gebeure in latere dekades het die kommer laat toeneem: die algemene aanvaarding dat ’n impak die Kryt-Paleogeen-uitwissing veroorsaak het, en die waarneming in 1994 van die komeet Shoemaker-Levy 9 wat teen Jupiter bots. Die Amerikaanse weermag het ook inligting gedeklassifiseer dat sy militêre satelliete, wat gebou is om kernontploffings op te spoor, honderde botsings in die boonste atmosfeer waargeneem het deur voorwerpe met ’n deursnee wat wissel van een tot 10 meter.

Al hierdie oorwegings het help lei tot hoogs doeltreffende opnames wat bestaan uit kameras en rekenaars wat die beweging van elektriese ladings kan waarneem en direk aan teleskope verbind is. In 2011 is geraam dat 89% tot 96% van die naby-aarde-asteroïdes met ’n deursnee van ’n kilometer of meer al ontdek is.[32] Instrumente wat sulke stelsels gebruik, sluit in:[33] [34]

  • Lincoln Near-Earth Asteroid Research (LINEAR)
  • Near-Earth Asteroid Tracking (NEAT)
  • Spacewatch
  • Lowell Observatory Near-Earth-Object Search (LONEOS)
  • Catalina Sky Survey (CSS)
  • Pan-STARRS
  • NEOWISE
  • Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (ATLAS)
  • Campo Imperatore Near-Earth Object Survey (CINEOS)
  • Japanese Spaceguard Association
  • Asiago-DLR Asteroid Survey (ADAS)

In Oktober 2018 het die LINEAR-stelsel alleen 147 132 asteroïdes opgespoor.[35] Al die instrumente saam het al 19 266 naby-aarde-asteroïdes ontdek,[36] insluitende byna 900 met ’n deursnee van meer as 1 km.[37]

Terminologie

’n Diagram van die soorte liggame in die Sonnestelsel.
’n Saamgestelde foto van asteroïdes, volgens skaal, waarvan hoëresolusiefoto's beskikbaar is (buiten Ceres). Hulle is van groot tot klein: 4 Vesta, 21 Lutetia, 253 Mathilde, 243 Ida en sy maan Dactyl, 433 Eros, 951 Gaspra, 2867 Šteins en 25143 Itokawa.
Die grootste asteroïde in die boonste foto, Vesta (links), in vergelyking met Ceres (middel) en die Maan (regs), volgens skaal.

Tradisioneel is klein liggame wat om die Son wentel as komete, asteroïdes en meteoroïdes (kleiner as ’n meter breed) geklassifiseer. Beech en Steel het in 1995 voorgestel ’n defenisie van meteoroïdes sluit groottebeperkings in.[38][39] Die term "asteroïde" het nooit ’n amptelike definisie gehad nie; die breër term kleinplaneet is deur die IAU verkies.

Ná die ontdekking van asteroïdes wat kleiner as 10 m breed is, het Rubin en Grossman in 2010 hul vorige definisie van meteoroïdes aangepas tot voorwerpe tussen 10 µm en 1 meter, sodat steeds tussen asteroïdes en meteoroïdes onderskei kon word.[4] Die kleinste asteroïdes wat al ontdek is (gebaseer op ’n absolute magnitude H) is 2008 TS26 met H = 33,2 en 2011 CQ1 met H = 32,1 – albei met ’n geraamde deursnee van sowat 1 meter.[40]

In 2006 is die term "klein Sonnestelselliggaam" ook in gebruik geneem vir die meeste kleinplanete en komete.[41] In sommige tale word die term "planetoïde" (van die Grieks vir "planeetagtig") verkies. Die woord "planetesimaal" het ’n soortgelyke betekenis, maar verwys spesifiek na die klein boustene van die planete wat bestaan het toe die Sonnestelsel gevorm het. Die grootste drie voorwerpe in die asteroïdegordel, Ceres, Pallas en Vesta, het gegroei tot die grootte van protoplanete. Ceres is ’n dwergplaneet, die enigste een in die binneste Sonnestelsel.

Toe asteroïdes aanvanklik ontdek is, is hulle beskou as ’n ander klas voorwerpe as komete. Daar was dus geen sambreelterm vir die twee soorte liggame nie, totdat die term "klein Sonnestelselliggaam" in 2006 geskep is. Die grootste verskil tussen asteroïdes en komete is dat ’n komeet ’n koma het as gevolg van die sublimasie van yse naby die oppervlak vanweë die Son se straling. ’n Paar voorwerpe is al as albei geklassifiseer omdat hulle eers as kleinplanete beskou is, maar later tekens van komeetaktiwiteit getoon het. Net so raak sommige komete (dalk almal) se vlugtige yse eindelik op en word hulle asteroïde-agtig. Nog ’n onderskeid is dat komete gewoonlik eksentrieker wentelbane as die meeste asteroïdes het; die meeste asteroïdes met merkbaar eksentrieke wentelbane is moontlik rustende of uitgewerkte komete.[42]

Byna twee eeue lank – van die ontdekking van Ceres in 1801 tot met die ontdekking van die eerste sentour, Chiron, in 1977 – het alle bekende asteroïdes vir die grootste deel van hul wentelbaan by of binne die wentelbaan van Jupiter gebly, hoewel party soos Hidalgo soms ver van Jupiter af wegbeweeg het. Dié tussen Mars en Jupiter se wentelbane was jare lank bloot as "die asteroïdes" bekend.[43] Toe sterrekundiges meer klein liggame begin vind wat permanent anderkant Jupiter bly, dit wat nou sentoure genoem word, het hulle dit as tradisionele asteroïdes beskou, hoewel gedebatteer is oor of hulle as asteroïdes beskou moet word of as ’n nuwe soort voorwerp. Toe die eerste trans-Neptunus-voorwerp (buiten Pluto), Albion, in 1992 ontdek word en veral toe groot getalle soortgelyke voorwerpe gevind word, is nuwe terme uitgedink om die vraagstuk te ontduik: Kuipergordelvoorwerp, trans-Neptunus-voorwerp, verstrooideskyfvoorwerp, ens. Hulle kom in die koue buitewyke van die Sonnestelsel voor waar yse vaste stowwe bly en komeetagtige voorwerpe nie na verwagting veel komeetaktiwiteit toon nie; as sentoure of trans-Neptunus-voorwerpe naby die Son kom, sal hul vlugtige yse sublimeer. Hulle sal dan volgens tradisie as komete geklassifiseer word en nie as asteroïdes nie.

Die naaste van dié voorwerpe aan die binneste Sonnestelsel is die Kuipergordelvoorwerpe – hulle word "voorwerpe" genoem deels om ’n klassifikasie as óf komete óf asteroïdes te voorkom.[44] Hul samestelling is vermoedelik hoofsaaklik komeetagtig, hoewel sommige meer soos asteroïdes kan wees.[45] Verder het die meeste nie die hoogs eksentrieke wentelbane wat met komete verbind word nie, en dié wat tot dusver ontdek is, is groter as tradisionele komeetkerns. (Die heelwat verder geleë Oortwolk is hipoteties die hoofbron van sluimerende komete.) Ander onlangse waarnemings, soos die ontleding van komeetstof wat deur die Stardust-sondeerder versamel is, laat toenemend die onderskeid tussen komete en asteroïdes vervaag.[46] Dit dui op ’n "onafgebrokenheid tussen asteroïdes en komete", eerder as ’n skerp skeidskyn.[47]

Die kleinplanete anderkant Jupiter se wentelbaan word soms "asteroïdes" genoem. Die term word egter al hoe meer beperk tot kleinplanete in die binneste Sonnestelsel.[44] In hierdie artikel word die woord se betekenis dus merendeels beperk tot die klassieke asteroïdes: voorwerpe in die asteroïdegordel, Jupiter-trojane en naby-aarde-voorwerpe.

Toe die IAU die klas "klein Sonnestelselliggame" in 2006 bekend gestel het vir die meeste voorwerpe wat voorheen as kleinplanete en komete geklassifiseer is, het hulle die klas "dwergplanete" geskep vir die grootste kleinplanete – dié waarvan die massa groot genoeg is dat hul swaartekrag hulle in ’n ronde vorm gedruk het. Volgens die IAU "mag die term 'kleinplaneet' steeds gebruik word, maar oor die algemeen sal 'klein Sonnestelselliggaam' verkies word".[48]

Vorming

Planetesimale in die asteroïdegordel het vermoedelik baie soos die res van die sonnewel ontwikkel, totdat Jupiter amper sy huidige massa bereik het. Daarna is 99% van plantesimale weens baanresonansies met Jupiter uit die gordel gewerp. Simulasies en eienskappe van asteroïdes dui daarop dat dié groter as sowat 120 km in deursnee gedurende die vroeë tydperk gevorm is, terwyl kleiner liggame fragmente is wat uit botsings tussen groter asteroïdes ontstaan het tydens of ná Jupiter se versteuring.[49] Ceres en Vesta het groot genoeg geword om te smelt en te differensieer: Swaarder elemente het na die kern afgesak en rotsagtige minerale het in die kors agtergebly.[50]

In die Nice-model word baie Kuipergordelvoorwerpe in die buitenste asteroïdegordel vasgevang op afstande van groter as 2,6 AE. Die meeste is later deur Jupiter uitgewerp, maar dié wat oorgebly het, kan D-tipe asteroïdes wees en sluit moontlik Ceres in.[51]

Verspreiding

Die asteroïdegordel (wit) en Jupiter se trojane (groen).

Verskeie dinamiese groepe asteroïdes is al in die binneste Sonnestelsel ontdek. Hul wentelbane word versteur deur die swaartekrag van ander liggame in die Sonnestelsel en deur die Jarkofski-effek. Taamlik groot groepe is:

Asteroïdegordel

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Asteroïdegordel.

Die meeste bekende asteroïdes kom in die asteroïdegordel voor wat tussen die wentelbane van Mars en Jupiter lê. Hul wentelbane het gewoonlik ’n lae eksentrisiteit (en is dus nie baie langwerpig nie). Daar word geraam die gordel bevat tussen 1,1 miljoen en 1,9 miljoen asteroïdes met ’n deursnee van meer as 1 km,[52] en miljoene kleineres. Hulle kan oorblyfsels van die protoplanetêre skyf wees wat in die vormingsjare van die Sonnestelsel weens swaartekragversteurings deur Jupiter verhoed is om planete te vorm.

Trojane

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Trojaan (sterrekunde).

Trojane is groepe wat ’n wentelbaan met ’n planeet of maan deel, maar nie teen hulle bots nie omdat hulle by een van die stabiele Lagrange-punte, L4 en L5, voorkom wat 60° voor en agter die groter liggaam lê.

Die grootste groep is die Jupiter-trojane. Hoewel minder van hulle ontdek is, word vermoed daar is net soveel van hulle as wat daar asteroïdes in die asteroïdegordel is. Trojane is ook in die wentelbane van ander planete ontdek, insluitende Venus, die Aarde, Mars, Uranus en Neptunus.

Naby-aarde-asteroïdes

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Naby-aarde-voorwerp.

Naby-aarde-asteroïdes is voorwerpe met wentelbane wat naby aan die Aarde verbyloop. Asteroïdes wat die Aarde se wentelbaan kruis, word "aardkruisers" genoem. In 2016 was daar 14 464 bekende naby-aarde-asteroïdes,[32] waarvan 900-1 000 ’n deursnee van meer as ’n kilometer gehad het.

Bekende naby-aarde-voorwerpe in Januarie 2018.
Video (0:55; July 23, 2018)
So gereeld tref boliede, klein asteroïdes met ’n deursnee van rofweg 1 tot 20 meter, die Aarde se atmosfeer.

Kenmerke

Grootteverspreiding

Die asteroïdes van die Sonnestelsel volgens grootte en getal.

Die grootte van asteroïdes wissel geweldig, van tot byna 1 000 km breed vir die grootstes tot rotse met ’n deursnee van net 1 meter. (Kleiner voorwerpe is meteoroïdes.) Die grootste drie asteroïdes lyk baie soos miniatuurplanete: Hulle is rofweg sferies, het minstens gedeeltelik gedifferensieerde interieurs,[53] en is vermoedelik protoplanete wat bewaar gebly het. Die oorgrote meerderheid is egter veel kleiner en het oneweredige vorms; hulle is vermoedelik óf planetesimale wat bewaar gebly het óf fragmente van groter liggame.

Die dwergplaneet Ceres is met sy deursnee van 975 km verreweg die grootste asteroïde. Die tweede en derde grootste is 4 Vesta en 2 Pallas, wat albei net meer as 500 km breed is. Vesta is die enigste asteroïde in die hoofgordel wat soms met die blote oog sigbaar is. Op seldsame geleenthede kan ’n naby-aarde voorwerp vir ’n kort rukkie sonder tegniese hulp sigbaar wees, soos 99942 Apophis.

Die massa van al die voorwerpe in die asteroïdegordel word geraam op sowat 2,8-3,2×1021 kg, of sowat 4% van die Maan se massa. Hiervan beslaan Ceres 0,95×1021 kg, ’n derde van die totaal.[54] Saam met die massa van die volgende drie swaarste voorwerpe, Vesta (9%), Pallas (7%) en Hygiea (3%), styg dit tot sowat 51%. Die volgende drie swaarste voorwerpe, 511 Davida (1,2%), 704 Interamnia (1%) en 52 Europa (0,9%), voeg net ’n bykomende 3% by tot die totale massa. Die getal asteroïdes neem daarna skerp toe namate hul individuele grootte afneem.

Benaderde aantal asteroïdes (N) groter as ’n sekere deursnee (D)
D 0,1 km 0,3 km 0,5 km 1 km 3 km 5 km 10 km 30 km 50 km 100 km 200 km 300 km 500 km 900 km
N 25 000 000 4 000 000 2 000 000 750 000 200 000 90 000 10 000 1 100 600 200 30 5 3 1

Grootste asteroïdes

Die grootste vier asteroïdes.

Hoewel hul ligging in die asteroïdegordel hulle van planeetstatus uitsluit, is die grootste drie voorwerpe – Ceres, Vesta en Pallas – ongeskonde protoplanete wat baie eienskappe met planete deel. Hulle is ook atipies in vergelyking met die meeste "aartappelvormige" asteroïdes. Die vierde grootste asteroïde, Hygiea, het ’n ongedifferensieerde interieur, nes die meeste ander asteroïdes.

Ceres is die enigste een met ’n ten volle ellipsoïdale vorm en dus die enigste een wat ’n dwergplaneet is.[41] Dit het ’n veel groter absolute magnitude, van sowat 3,32,[55] as die ander asteroïdes en kan ’n laag ys op die oppervlak hê.[56] Nes die planete is Ceres se interieur gedifferensieerd: Dit het ’n kors, ’n mantel en ’n kern.[56]

Vesta het ook ’n gedifferensieerde interieur, maar het binne die Sonnestelsel se vriesgrens gevorm en het dus nie water nie;[57][58] hy is hoofsaaklik uit basaltrots soos olivien saamgestel.[59] Buiten die groot krater by sy suidpool, het Vesta ook ’n ellipsoïdale vorm. Dit is die hoofvoorwerp van die Vesta-familie en ander V-tipe asteroïdes, en is die bron van die HED-meteoriete, wat 5% van alle meteoriete op Aarde uitmaak.

Pallas is buitengewoon omdat dit, soos Uranus, op sy kant roteer, met ’n groot hoek tussen sy rotasie-as en wentelvlak.[60] Sy samestelling is soortgelyk aan dié van Ceres: baie koolstof en silikon en dalk gedeeltelik gedifferensieerd.[61] Pallas is die hoofvoorwerp van die Pallas-familie asteroïdes.

Hygiea is die koolstofrykste asteroïde[62] en lê, anders as die ander groot asteroïdes, relatief naby aan die sonnebaan.[63] Dit is die grootste lid en vermoedelik die hoofvoorwerp van die Hygiea-familie asteroïdes.

Eienskappe van die grootste asteroïdes
Naam Wentel-
radius
(AE) 		Wentel-
periode
(jaar) 		Helling tot
die sonnebaan 		Baan-
eksentrisiteit 		Deursnee
(km) 		Deursnee
(% van Maan) 		Massa
(×1018 kg) 		Massa
(% van Ceres) 		Digtheid[64]
(g/cm3) 		Rotasie-
periode
(uur) 		Ashelling Oppervlak-
temperatuur
Vesta 2,36 3,63 7,1° 0,089 573×557×446
(gemiddeld 525) 		15% 260 28% 3,44 ± 0,12 5,34 29° 85-270 K
Ceres 2,77 4,60 10,6° 0,079 975×975×909
(gemiddeld 953) 		28% 940 100% 2,12 ± 0,04 9,07 ≈ 3° 167 K
Pallas 2,77 4,62 34,8° 0,231 580×555×500
(gemiddeld 545) 		16% 210 22% 2,71 ± 0,11 7,81 ≈ 80° 164 K
Hygiea 3,14 5,56 3,8° 0,117 530×407×370
(gemiddeld 435) 		12% 87 9% 2,76 ± 1,2 27,6 ≈ 60° 164 K
Die relatiewe massas van die grootste 12 bekende asteroïdes,[65] in vergelyking met die oorblywende massa van die asteroïdegordel.[66]

Tipes asteroïdes

Die optiese eienskappe van 'n asteroïde lewer belangrike inligting oor sy aard an sy samestelling. Asteroïdes word volgens hulle spektrale eienskappe in verskeie tipes verdeel. Die drie belangrikste tipes is: S, M en C.[67]

C-tipe

Hierdie tipe is koolstofhoudend en hulle reflekteer min lig, want die koolstof is swart soos teer. Amper 75% van die asteroïdes behoort tot hierdie groep. 'n Goeie voorbeeld is Ryugu. Die maantjies Phobos en Deimos behoort ook tot hierdie groep hoewel hulle deur die planeet Mars ingevang is.

M-tipe

Die M-tipe asteroïde bestaan hoofsaaklik uit metaal, meestal yster en nikkel. Hierdie tipe reflekteer sonlig baie goed en is helder voorwerpe aan die hemel. Slegs omtrent 8% van die asteroïdes behoort tot hierdie tipes. 'n Goeie voorbeeld is Kleopatra

S-tipe

Die S-tipe asteroïdes betaan uit steen. Hulle verteenwoordig omtrent 17% van die asteroïdes. Voorbeelde is Eros en Itokawa. Albedo 0,10 to 0,28 .

Ander tipes

In Tholen se klassifikasie word 14 tipes erken, hoewel die meeste taamlik seldsaam is.[68]

Tipe Kenmerke Albedo Voorbeeld
A Rooierig van kleur; ryk aan olivien 0,13 - 0,35 246 Asporina, 446 Aeternotas, 5261 Eureka
B Subtipe van C met hoër albedo 0,04 - 0,08 2 Pallas, 431 Nephele
D uiters donker, rooierig 0,02 - 0,05 >3,3 AU buite die hoofgordel; Phobos, Deimos?
E skaars; effens rooi; spektroskopie soos M- of P-tipe, maar helderder; enstatiet-agtig? 0,25 - 0,60 44 Nysa, 2867 Steins, die Hungaria-groep
F donker subtipe van C; min absorpsie in UV 0,03 - 0,07 Die Polana-deel van die Nysa-Polana-familie
G donker subtipe van C; sterk absorpsie in UV <0,4μm; gehidrateerde klippe 0,05 -0,09 1 Ceres
P donker tipe; kom veral buite 4AE voor 0,02 - 0,06 87 Sylvia
Q seldsaam; taamlik helder; absorpsie <0,7μm en naby 1 μm; lyk soos C Die Apollo-asteroïde en ander NAV's
R baie rooi; sterk absorpsie <0,7μm en naby 1 μm; pirokseen, olivien 0,10 - 0,28 enigste?: 349 Dembrovska, moontlik ook 2001 XR31
T seldsaam; het absorpsie by <0,85μm 0,04 - 0,11 114 Kassandra, 233 Asterope
V 4 Vesta

Die ligging van Ceres (in die asteroïdegordel) in vergelyking met dié van ander liggame van die Sonnestelsel

Astronomiese eenheidAstronomiese eenheidAstronomiese eenheidAstronomiese eenheidAstronomiese eenheidAstronomiese eenheidAstronomiese eenheidAstronomiese eenheidAstronomiese eenheidAstronomiese eenheidHalley se KomeetSonEris (dwergplaneet)Makemake (dwergplaneet)Haumea (dwergplaneet)PlutoCeres (dwergplaneet)NeptunusUranusSaturnusJupiterMarsAardeVenusMercuriusAstronomiese eenheidAstronomiese eenheidDwergplaneetDwergplaneetKomeetPlaneet

Afstande van uitgesoekte liggame in die Sonnestelsel vanaf die Son, in astronomiese eenhede. Die linker- en regterkant van elke balk stem onderskeidelik met die perihelium en afelium van die liggaam ooreen; daarom dui lang balke op groot eksentrisiteit. Die Son se radius is 0,7 miljoen km en Jupiter (die grootste planeet) s’n 0,07 miljoen km, albei te klein om op dié skets te vertoon.

Verwysings

  1. ↑ "Asteroids". NASA – Jet Propulsion Laboratory. Besoek op 13 September 2010.
  2. ↑ "Frequently Asked Questions (FAQs) – What Are Asteroids And Comets?". CNEOS. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 September 2010. Besoek op 13 September 2010. {{cite web}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
  3. ↑ "What is the difference between an asteroid and a comet?". Cool Cosmos. Infrared Processing and Analysis Center. Besoek op 13 Augustus 2016.
  4. ↑ 4,0 4,1 Rubin, Alan E.; Grossman, Jeffrey N. (Januarie 2010). "Meteorite and meteoroid: new comprehensive definitions". Meteoritics and Planetary Science. 45 (1): 114–122. Bibcode:2010M&PS...45..114R. doi:10.1111/j.1945-5100.2009.01009.x.
  5. ↑ Atkinson, Nancy (2 Junie 2015). "What is the difference between asteroids and meteorites?". Universe Today. Besoek op 13 Augustus 2016.
  6. ↑ Britt, Robert Roy (4 Februarie 2005). "Closest Flyby of Large Asteroid to be Naked-Eye Visible". SPACE.com.
  7. ↑ "Latest Published Data". International Astronomical Union Minor Planet Center. Besoek op 11 Oktober 2017.
  8. ↑ "United Nations General Assembly proclaims 30 June as International Asteroid Day". Persberig. 7 Desember 2016. http://www.unoosa.org/oosa/en/informationfor/media/2016-unis-os-478.html. 
  9. ↑ "International cooperation in the peaceful uses of outer space". United Nations. Rapporteur: Awale Ali Kullane. 25 Oktober 2016. Besoek op 6 Desember 2016.{{cite web}}: AS1-onderhoud: ander (link)
  10. ↑ Harper, Paul (28 April 2018). "Earth will be hit by asteroid with 100% Certainty ...experts have warned it is "100pc certain" Earth will be devastated by an asteroid as millions are hurling towards the planet undetected". Daily Star. Besoek op 26 November 2018.
  11. ↑ Homer, Aaron (28 April 2018). "Earth Will Be Hit By An Asteroid With 100 Percent Certainty, Says Space-Watching Group B612 – The group of scientists and former astronauts is devoted to defending the planet from a space apocalypse". Inquisitr. Besoek op 26 November 2018.
  12. ↑ Stanley-Becker, Isaac (15 Oktober 2018). "Stephen Hawking feared race of 'superhumans' able to manipulate their own DNA". The Washington Post. Besoek op 26 November 2018.
  13. ↑ Haldevang, Max de (14 Oktober 2018). "Stephen Hawking left us bold predictions on AI, superhumans, and aliens". Quartz. Besoek op 26 November 2018.
  14. ↑ Bogdan, Dennis (18 Junie 2018). "\Better Way To Avoid Devastating Asteroids Needed?". The New York Times. Besoek op 26 November 2018. {{cite news}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
  15. ↑ Staff (21 Junie 2018). "National Near-Earth Object Preparedness Strategy Action Plan" (PDF). White House. Besoek op 22 Junie 2018.
  16. ↑ Mandelbaum, Ryan F. (21 Junie 2018). "America Isn't Ready to Handle a Catastrophic Asteroid Impact, New Report Warns". Gizmodo. Besoek op 22 Junie 2018.
  17. ↑ Myhrvold, Nathan (22 Mei 2018). "An empirical examination of WISE/NEOWISE asteroid analysis and results". Icarus. 314: 64–97. Bibcode:2018Icar..314...64M. doi:10.1016/j.icarus.2018.05.004. Besoek op 22 Junie 2018.
  18. ↑ Chang, Kenneth (14 Junie 2018). "Asteroids and Adversaries: Challenging What NASA Knows About Space Rocks". The New York Times. Besoek op 22 Junie 2018.
  19. ↑ Chang, Kenneth (14 Junie 2018). "Asteroids and Adversaries: Challenging What NASA Knows About Space Rocks". The New York Times. Besoek op 26 November 2018. Two years ago, NASA dismissed and mocked an amateur's criticisms of its asteroids database. Now Nathan Myhrvold is back, and his papers have passed peer review.
  20. ↑ U.S.Congress (19 Maart 2013). "Threats From Space: a Review of U.S. Government Efforts to Track and mitigate Asteroids and Meteors (Part I and Part II) – Hearing Before the Committee on Science, Space, and Technology House of Representatives One Hundred Thirteenth Congress First Session" (PDF). United States Congress. p. 147. Besoek op 26 November 2018.
  21. ↑ "HAD Meeting with DPS, Denver, October 2013 - Abstracts of Papers". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 September 2014. Besoek op 14 Oktober 2013. {{cite web}}: Onbekende parameter |dead-url= geïgnoreer (hulp)
  22. ↑ Nolin, Robert (8 Oktober 2013). "Local expert reveals who really coined the word 'asteroid'". SunSentinel. Besoek op 10 Oktober 2013.
  23. ↑ Wall, Mike (10 Januarie 2011). "Who Really Invented the Word 'Asteroid' for Space Rocks?". space.com. Besoek op 10 Oktober 2013.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 24,3 Simoes, Christian. "List of asteroids classified by size — Astronoo". www.astronoo.com. Besoek op 7 November 2018.
  25. ↑ "Today in science: Discovery of Neptune | EarthSky.org". earthsky.org (in Engels (VSA)). Besoek op 13 November 2018.
  26. ↑ Tichá, Jana; Marsden, Brian G.; Bowell, Edward L. G.; Williams, Iwan P.; Marsden, Brian G.; Green, Daniel W. E.; et al. (2009). "Division III / Working Group Committee on Small Bodies Nomenclature". Proceedings of the International Astronomical Union. 4 (T27A): 187–189. doi:10.1017/S1743921308025489. ISSN 1743-9213.
  27. ↑ [1]
  28. ↑ "The Glowing Halo of a Zombie Star". Besoek op 16 November 2015.
  29. ↑ 29,0 29,1 McCall, Gerald Joseph Home; Bowden, A. J.; Howarth, Richard John (2006). The History of Meteoritics and Key Meteorite Collections: Fireballs, Falls and Finds (in Engels). Geological Society of London. ISBN 978-1-86239-194-9.
  30. ↑ Friedman, Lou. "Vermin of the Sky". The Planetary Society.
  31. ↑ Chapman, Mary G. (17 Mei 1992). "Carolyn Shoemaker, Planetary Astronomer and Most Successful 'Comet Hunter' To Date". USGS. Besoek op 15 April 2008.
  32. ↑ 32,0 32,1 "Discovery Statistics". CNEOS. Besoek op 15 Junie 2016.
  33. ↑ Yeomans, Don. "Near Earth Object Search Programs". NASA. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 April 2008. Besoek op 15 April 2008. {{cite web}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
  34. ↑ "Discovery Statistics – by Survey (all)". NASA. 27 Desember 2018. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Desember 2018. Besoek op 27 Desember 2018. {{cite web}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
  35. ↑ "Minor Planet Discover Sites". International Astronomical Union Minor Planet Center. Besoek op 27 Desember 2018.
  36. ↑ "Unusual Minor Planets". International Astronomical Union Minor Planet Center. Besoek op 27 Desember 2018.
  37. ↑ "Discovery Statistics – Cumulative Totals". 20 Desember 2018. Besoek op 27 Desember 2018.
  38. ↑ Beech, M.; Steel, D. (September 1995). "On the Definition of the Term Meteoroid". Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society. 36 (3): 281–284. Bibcode:1995QJRAS..36..281B. Besoek op 16 Desember 2017. Meteoroid: A solid object moving in space, with a size less than 10 m, but larger than 100 μm.
  39. ↑ Czechowski, L. (2006). "Planetology and classification of the solar system bodies". Adv. Space Res. 38 (9): 2054–2059. Bibcode:2006AdSpR..38.2054C. doi:10.1016/j.asr.2006.09.004.
  40. ↑ "JPL Small-Body Database Browser: (2011 CQ1)" (2011-02-04 last obs).
  41. ↑ 41,0 41,1 "The Final IAU Resolution on the Definition of "Planet" Ready for Voting". Persberig. 24 Augustus 2006. http://www.iau.org/news/pressreleases/detail/iau0602/. Besoek op 2 Maart 2007. 
  42. ↑ Weissman, Paul R.; Bottke, William F. Jr.; Levinson, Harold F. (2002). "Evolution of Comets into Asteroids" (PDF). Southwest Research Institute, Planetary Science Directorate. Besoek op 3 Augustus 2010.{{cite web}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)
  43. ↑ D. en A.C. Eglinton (16 Junie 1932). "The Asteroids". Astronomy (rubriek). The Queenslander. Besoek op 25 Junie 2018.
  44. ↑ 44,0 44,1 "Are Kuiper Belt Objects asteroids?". Ask an astronomer. Cornell University. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Januarie 2009. {{cite news}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
  45. ↑ Nicholas M. Short, Sr. "Asteroids and Comets". NASA.gov. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 September 2008. {{cite web}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
  46. ↑ "Comet Dust Seems More Asteroidy". Scientific American. 25 Januarie 2008.
  47. ↑ "Comet samples are surprisingly asteroid-like". New Scientist. 24 Januarie 2008.
  48. ↑ Questions and Answers on Planets, IAU
  49. ↑ Bottke, William F. Jr.; Durda, Daniel D.; Nesvorny, David; et al. (2005). "The fossilized size distribution of the main asteroid belt" (PDF). Icarus. 175 (1): 111. Bibcode:2005Icar..175..111B. doi:10.1016/j.icarus.2004.10.026.
  50. ↑ Kerrod, Robin (2000). Asteroids, Comets, and Meteors. Lerner Publications Co. ISBN 978-0-585-31763-2.
  51. ↑ McKinnon, William; B. McKinnon (2008). "On The Possibility Of Large KBOs Being Injected Into The Outer Asteroid Belt". Bulletin of the American Astronomical Society. 40: 464. Bibcode:2008DPS....40.3803M.
  52. ↑ European Space Agency (4 April 2002). "New study reveals twice as many asteroids as previously believed". Persberig. http://www.spaceref.com/news/viewpr.html?pid=7925. Besoek op 21 Februarie 2008. 
  53. ↑ Schmidt, B.; Russell, C.T.; Bauer, J.M.; et al. (2007). "Hubble Space Telescope Observations of 2 Pallas". Bulletin of the American Astronomical Society. 39: 485. Bibcode:2007DPS....39.3519S.
  54. ↑ Pitjeva, E.V. (2004). "Estimations of masses of the largest asteroids and the main asteroid belt from ranging to planets, Mars orbiters and landers". 35th COSPAR Scientific Assembly. Op 18-25 Julie 2004 in Parys, Frankryk, gehou: 2014. 
  55. ↑ Parker, J.W.; Stern, S.A.; Thomas, P.C.; et al. (2002). "Analysis of the First Disk-resolved Images of Ceres from Ultraviolet Observations with the Hubble Space Telescope". The Astronomical Journal. 123 (1): 549–557. arXiv:astro-ph/0110258. Bibcode:2002AJ....123..549P. doi:10.1086/338093.
  56. ↑ 56,0 56,1 "Asteroid 1 Ceres". The Planetary Society. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 September 2007. Besoek op 20 Oktober 2007. {{cite web}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
  57. ↑ "Asteroid or Mini-Planet? Hubble Maps the Ancient Surface of Vesta". Persberig. 19 April 1995. http://hubblesite.org/news_release/news/1995-20. Besoek op 16 Desember 2017. 
    "Key Stages in the Evolution of the Asteroid Vesta". Persberig. 19 April 1995. Archived from the original on 7 September 2008. https://web.archive.org/web/20080907192327/http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/1995/20/image/c. Besoek op 20 Oktober 2007. 
  58. ↑ Russel, C.; Raymond, C.; Fraschetti, T.; et al. (2005). "Dawn mission and operations". Proceedings of the International Astronomical Union. 1 (S229): 97–119. Bibcode:2006IAUS..229...97R. doi:10.1017/S1743921305006691. Besoek op 20 Oktober 2007.
  59. ↑ Burbine, T.H. (Julie 1994). "Where are the olivine asteroids in the main belt?". Meteoritics. 29 (4): 453. Bibcode:1994Metic..29..453B. {{cite journal}}: Ongeldige |bibcode-access=gratis (hulp)
  60. ↑ Torppa, J.; Kaasalainen, M.; Michałowski, T.; et al. (1996). "Shapes and rotational properties of thirty asteroids from photometric data". Icarus. 164 (2): 346–383. Bibcode:2003Icar..164..346T. doi:10.1016/S0019-1035(03)00146-5.
  61. ↑ Larson, H.P.; Feierberg, M.A.; Lebofsky, L.A. (1983). "The composition of asteroid 2 Pallas and its relation to primitive meteorites". Icarus. 56 (3): 398. Bibcode:1983Icar...56..398L. doi:10.1016/0019-1035(83)90161-6. {{cite journal}}: Onbekende parameter |last-author-amp= geïgnoreer (hulp)
  62. ↑ Barucci, M.A.; et al. (2002). "10 Hygiea: ISO Infrared Observations" (PDF). Icarus. 156 (1): 202. Bibcode:2002Icar..156..202B. doi:10.1006/icar.2001.6775. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 28 November 2007. Besoek op 21 Oktober 2007. {{cite journal}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
  63. ↑ "Ceres the Planet". orbitsimulator.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Oktober 2007. Besoek op 20 Oktober 2007. {{cite web}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
  64. ↑ Britt, D.T.; Yeomans, D.; Housen, K.; Consolmagno, G. (2002). Asteroid Density, Porosity, and Structure (PDF). p. 485. Bibcode:2002aste.book..485B. Besoek op 3 Januarie 2013. {{cite book}}: |journal= ignored (hulp)
  65. ↑ "Recent Asteroid Mass Determinations". Maintained by Jim Baer. Last updated 2010-12-12. Besoek op 2 September 2011.
  66. ↑ Pitjeva, E.V. (2005). "High-Precision Ephemerides of Planets – EPM and Determination of Some Astronomical Constants" (PDF). Solar System Research. 39 (3): 184. Bibcode:2005SoSyR..39..176P. doi:10.1007/s11208-005-0033-2. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 3 Julie 2014. {{cite journal}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
  67. ↑ Could an Asteroid Hit the Earth?: Asteroids, Comets, Meteors, and More Rosalind Mist Heinemann-Raintree Library, 2006, ISBN 1-4034-7709-4, ISBN 978-1-4034-7709-5
  68. ↑ David Darling


Eksterne skakels

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Asteroïde&oldid=1958140"