Nie-filosofie

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

Nie-filosofie (Frans: non-philosophie) is 'n konsep ontwikkel deur die Franse kontinentale filosoof François Laruelle (voorheen van die Collège International de philosophie en die Universiteit van Parys X: Nanterre).

Nie-filosofie volgens Laruelle[wysig | wysig bron]

Laruelle beweer dat alle vorme van filosofie (van antieke filosofie tot analitiese filosofie, dekonstruksie en so aan) gestruktureer word rondom 'n voorafgaande (a priori) besluit, en bly struktureel blind vir hierdie besluit. Die 'besluit' waaroor Laruelle betoog, is die dialektiese verdeeling van die wêreld ten einde die wêreld filosofies te maak. Voorbeelde uit die geskiedenis van die filosofie sluit in Immanuel Kant se onderskeid tussen die sintese van menigte indrukke en die fakulteite van die begrip; Martin Heidegger se skeuring tussen die ontiese en die ontologiese en Jacques Derrida se begrip van différance ("die verskil en uitstel van betekenis"). Die rede waarom Laruelle hierdie besluit as interessant en problematies vind is omdat die besluit nie-filosofies begryp kan word nie, sonder om 'n verdere verdeling in te voer nie.

Laruelle betoog verder dat die besluitnemingsstruktuur van filosofie kan net nie-filosofies begryp word. In hierdie sin is nie-filosofie 'n wetenskap van filosofie. Nie-filosofie is nie 'n metafilosofie nie, want soos Laruelle-geleerde Ray Brassier dit stel dat "filosofie reeds metafilosofies is deur sy reflektiewe samestelling." Brassier definieer ook nie-filosofie as die "teoretiese praktyk van filosofies prosedures deur middel van transedentale aksiome en die produksie van oninterpreteerbare teoretiese stellings." Die rede waarom die aksiome en teoretiese stellings oninterpreteerbaar is, is omdat, soos verduidelik, die filosofie nie sy besluitnemingsstruktuur kan verstaan nie op die manier wat nie-filosofie wel kan.

Laruelle se nie-filosofie moet volgens hom beskou word tot die filosofie wat nie-Euklidiese meetkunde vir die werk van Euklides is. Dit staan veral in teenstelling met filosofiese erfgename van Jacques Lacan soos Alain Badiou.

Rol van die onderwerp[wysig | wysig bron]

Die besluitstruktuur van die filosofie is van belang as die onderwerp van die nie-filosofie. Laruelle se konsep van "die onderwerp" is nie dieselfde as die van onderwerpe (subject-matter) nie, en het niks met die tradisionele filosofiese begrip van subjektiwiteit te doen nie. Dit is eerder 'n funksie in dieselfde baan as 'n wiskundige funksie.

Die konsep van performatiewiteit (geneem uit taaldaadteorie Engels speech act theory) is sentraal tot die idee van die onderwerp van nie-filosofie. Laruelle glo dat beide filosofie en nie-filosofie performatief is. Filosofie kan egter slegs performatief die besluitnemingstruktuur van filosofie legitimeer. Soos reeds genoem kan filosofie nie ten volle die onderskeid tussen teorie en aksie begryp nie, wat die nie-filosofie doen deur hierdie onderskeid te verwerp. In hierdie sin is nie-filosofie radikaal performatief omdat die stellings ontplooi word in ooreenstemming met alle metodes van volwaardige wetenskaplike aksies. Nie-filosofie word dan as 'n streng en wetenskaplike dissipline beskou.

Radikale immanensie[wysig | wysig bron]

Die radikaal performatiewe karakter van die onderwerp van nie-filosofie sou sinloos wees sonder die konsep van radikale immanensie. Die filosofiese leer van immanensie word algemeen gedefinieer as enige filosofiese geloof of argument wat transendensie tussen die wêreld en 'n ander beginsel of mag weerstaan (soos 'n skeppende godheid). Volgens Laruelle maak die besluitnemingstegniek van filosofie, immanensie onmoontlik, aangesien sommige onverstaanbare splitsing altyd plaasvind. Daarenteen ontleed die nie-filosofie aksiomaties immanensie as eindeloos konseptualiseerbaar deur die onderwerp van nie-filosofie. Dit is wat Laruelle bedoel met "radikale immanensie". Die werklike werk van die onderwerp van nie-filosofie is om sy metodes toe te pas op die radikale immanensie wat in die filosofie gevind word.

Sans-philosophie[wysig | wysig bron]

In "A New Presentation of Non-Philosophy" (2004), stel François Laruelle dat:

" Ek sien nie-filosowe op verskillende maniere. Ek sien hulle onvermydelik as onderwerpe van die universiteit, soos vereis deur die wêreldse lewe, maar veral met betrekking tot drie fundamentele menslike tipes. Hulle is verwant aan psigoanalise en Marxisme - dit transformeer die onderwerp deur gevalle van filosofie te verander. Maar hulle is ook verwant aan wat ek die 'geestelike' tipe sou noem - dit is noodsaaklik om nie met die 'spiritualistiese' te verwar nie. Die geestelike is nie spiritualiste nie. Hulle is die groot verwoesters van die stand van die filosofie en die staat, wat saamspan in die naam van orde en ooreenstemming. Die spiritualistisme spook op die grense van die filosofie, Gnostisisme, die mistieke, en selfs van institusionele godsdiens en politiek. Die geestelike is nie net abstrakte, stilistiese mistici nie; hulle is vir die wêreld. Daarom is 'n stil dissipline nie voldoende nie, want die mens word geimpliseer in die wêreld as die veronderstelde wat dit bepaal. Dus, nie-filosofie is ook verwant aan Gnostisisme en wetenskapsfiksie; dit beantwoord hul fundamentele vraag - wat glad nie die primêre bekommernis van die filosofie is nie - 'Moet die mensdom gered word? En hoe? "En dit is ook naby aan geestelike revolusionêre soos Müntzer en sekere mistisie wat dwaalleer vermy. Wanneer alles gesê en gedoen is, is nie-filosofie enigiets anders as 'n kans op 'n effektiewe utopie nie?"

Onder die vroeë lede of simpatiseerders van sans-philosophie (sonder filosofie) word ingesluit in 'n versameling wat in 2005 deur L'Harmattan gepubliseer is: naamlik François Laruelle, Jason Barker, Ray Brassier, Laurent Carraz, Hugues Choplin, Jacques Colette, Nathalie Depraz, Oliver Feltham, Gilles Grelet, Jean-Pierre Faye, Gilbert Hottois, Jean-Luc Rannou, Pierre A. Riffard, Sandrine Roux en Jordanco Sekulovski. Sedertdien is vertalings en nuwe inleidings gepubliseer deur John Ó Maoilearca (Mullarkey), Anthony Paul Smith, Rocco Gangle, Katerina Kolozova, and Alexander Galloway.

Voorlopers[wysig | wysig bron]

Adam Karl August von Eschenmayer het ook benadering tot filosofie ontwikkel bekend as nie-filosofie.

Hy het dit gedefinieer as 'n soort van mistieke verligting, waardeur 'n geloof in God verkry is wat nie net deur intellektuele moeite bereik kon word nie. Hy het hierdie neiging tot die mistieke in sy fisiese ondersoeke oorgedra, en is gelei deur 'n groot belangstelling in die verskynsels van dieremagnetisme. Hy het uiteindelik begin glo in demoniese en spirituele besitneeming; en sy latere geskrifte word sterk met die bonatuurlikheid beȉnvloed.

Laruelle beskou Eschenmayer se leer as 'n "breek met filosofie en sy sistematiese aspek in die naam van passie, geloof en gevoel".

Verdere leeswerk[wysig | wysig bron]

• Brassier, Ray, Axiomatic Heresy: The Non-Philosophy of Francois Laruelle, Radical Philosophy 121, Sep/Oct 2003.

• Brassier, Ray, Nihil Unbound. Enlightenment and Extinction. Edinburgh University Press, 2007.

• Galloway, Alexander, Laruelle: Against the Digital. University of Minnesota Press, 2014.

• Gangle, Rocco. François Laruelle’s Philosophies of Difference: A Critical Introduction and Guide. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2013.

• James, Ian. The New French Philosophy. Cambridge: Polity, 2012.

• Kolozova, Katerina. Cut of the Real: Subjectivity in Poststructuralist Philosophy. Columbia University Press, 2014.

• Kolozova, Katerina. The Lived Revolution: Solidarity with the Body in Pain as the New Political Universal. Evro-Balkan Press, 2010.

• Laruelle, François, A Summary of Non-Philosophy in Pli: The Warwick Journal of Philosophy. Vol. 8. Philosophies of Nature, 1999.

• Laruelle, François , Identity and Event in Pli: The Warwick Journal of Philosophy. Vol. 9. Parallel Processes, 2000.

• Mullarkey, John. Post-Continental Philosophy: An Outline. Continuum Press, 2006.

• Mullarkey, John, and Anthony Paul Smith, eds. Laruelle and Non-Philosophy. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2012.

• Ó Maoilearca, John, All Thoughts are Equal: Laruelle and Nonhuman Philosophy, University of Minnesota Press, 2015.

• Smith, Anthony Paul. Francois Laruelle's Principles of Non Philosophy: A Critical Introduction and Guide. Edinburgh University Press, 2015.

• Smith, Anthony Paul. Laruelle: A Stranger Thought. Polity Press, 2016.

Bron[wysig | wysig bron]

  • Hierdie artikel is vertaal vanuit die Engelse Wikipedia