Sachalin

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Sachalin
Сахалин
樺太島
Kaart van Sachalin-eiland
Kaart van Sachalin-eiland
Geografie

Ligging Rusland, Stille Oseaan
Koördinate 51°N 143°O / 51°N 143°O / 51; 143Koördinate: 51°N 143°O / 51°N 143°O / 51; 143
Argipel Sachalin

Oppervlakte 72 492 vk km
Hoogste punt Lopatin 1 609 m
Administrasie
Vlag van Rusland Rusland
Oblast Flag of Sakhalin Oblast.svg Sachalin

Hoofstad Joezjno-Sachalinsk
Grootste stad Joezjno-Sachalinsk (174 203)

Demografie
Bevolking 497 973

Bevolkingsgroepe Russe, Koreane, Ainoe

Sachalin (Russies: Сахали́н, [səxɐˈlʲin]; Japannees: 樺太島, Karafuto-tō) is ’n groot eiland in die noordelike Stille Oseaan. Hoewel dit die noordelikste eiland van die Japannese Argipel is, behoort dit tot Rusland. Dit is Rusland se grootste eiland en vorm saam met die Koerile die federale deelgebied Sachalin-oblast.[1] Die eiland skei die See van Japan in die suidweste van die See van Ochotsk in die noordooste. Sachalin is naby Chabarofsk-krai aan die ooskus van Rusland en net noord van die Japannese eiland Hokkaido geleë. Dit is omtrent ’n vyfde van Japan se grootte.

Die Aniwa-vuurtoring aan die suidpunt van Sachalin-eiland.
Die ligging van Sachalin-eiland in Rusland.

Dit het ’n oppervlakte van 72 492 km² en 'n bevolking van rofweg 500 000, van wie die meeste Russe is. Die grootste stad is die hoofstad van die oblast, Joezjno-Sachalinsk. Die inheemse volke is die Ainoe, Oroks en Nifchers, van wie daar net klein getalle voorkom.[2] Die eiland se naam kom van die Mantsjoe-woord Saghalien.

Sachalin was eens deel van China tydens die Qing-dinastie, hoewel die Chinese beheer soms laks was.[3][4] Rusland én Japan het later, in die loop van die 19de en 20ste eeu, beheer oor die eiland opgeëis. Hierdie dispute het soms gelei tot militêre konflikte en die verdeling van die eiland tussen die twee magte. In 1875 het Japan afstand gedoen van sy aanspraak op die eiland in ruil vir die noordelike Koerile. In 1905, ná die Russies-Japannese Oorlog, is die eiland verdeel, met die suide wat na Japan gegaan het. Rusland het in 1945, aan die einde van die Tweede Wêreldoorlog, beslag op die hele eiland sowel as op al die Koerile-eilande gelê. Japan maak nie meer op enige deel van Sachalin aanspraak nie, maar wel op die suidelike Koerile. Die meeste Ainoe op Sachalin het na Hokkaido, sowat 43 km oos daarvan, verhuis nadat die Japannese in 1949 van die eiland afgesit is.[5]

Etimologie[wysig | wysig bron]

Die Mantsjoes het die eiland genoem ᠰᠠᡥᠠᠯᡳᠶᠠᠨ
ᡠᠯᠠ ᠠᠩᡤᠠ
ᡥᠠᡩᠠ (Saghalien ula anga hata),[6] "Eiland aan die mond van die Swartrivier". Saghalien beteken "swart" in Mantsjoe en ula beteken "rivier. Saghalien ula is die Mantsjoe-naam van die Amoerrivier.

Die Qing-dinastie het die eiland Kuyedao ("die eiland van die Ainoe") genoem en die inheemse volk het heffings aan die Chinese ryk betaal. Daar was egter geen amptelike grens om die eiland nie, omdat die Qing nie gebiede afgebaken het soos wat in moderne tye gedoen word nie.[7]

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Vroeë geskiedenis[wysig | wysig bron]

Die historiese omvang van die Ainoe.

Sachalin is sedert die laat Steentydperk bewoon. Talle vuursteenwerktuie soos dié wat in Siberië ontdek is, is aangetref by Doei en Koesoenai, asook gepoleerde steenhandbyle, soos dié uit Europa; primitiewe pottebakkersitems met versierings, soos dié van die Olonets; en steengewigte wat saam met visnette gebruik is. 'n Latere bevolking het spore van bronsitems agtergelaat.

Onder die inheemse volke van die eiland was die Ainoe in die suidelike helfte, die Oroks in die sentrale streek en die Nifchers in die noorde.[8]

Skatpligtiges van die Yuan en Ming[wysig | wysig bron]

Ná die Mongoolse verowering van die Jin-dinastie in 1234 is die Mongole deur die Nifchers en Oedeges aangeval. In reaksie het die Mongole in 1263 'n administratiewe pos opgerig by Noergan (die moderne Tir), by die samevloei van die Amoer en Amgoen-rivier, en die twee volke onderwerp.[9] Uit die oogpunt van die Nifchers het die oorgawe aan die Mongole 'n militêre bondgenootskap daargestel teen die Ainoe, wat hulle grondgebied aangeval het.[10] Volgens die Geskiedenis van Yuan het 'n groep mense bekend as die Guwei (骨嵬), die Nifchers se naam vir die Ainoe, elke jaar die Nifchers aangeval en teen hulle geveg. Op 30 November 1264 het die Mongole die Ainoe aangeval.[11] Die Ainoe het hulle teen Mongoolse heerskappy verset en in 1284 gerebelleer, maar teen 1308 was hulle onderdruk. Hulle het by die poste by Wuliehe, Nanghar en Boluohe heffings aan die Mongole betaal.[12]

Onder die Ming-dinastie (1368-1644) is Sachalin onder die "stelsel vir onderdrukte volke" (ximin tizhi) geplaas. Van 1409 tot 1411 het die Ming 'n buitepos naby die ruïnes van Tir op die Siberiese vasteland opgerig, en dit was tot in die middel 1430's werksaam. Die Ming het mense van die plaaslike volke in diens geneem vir administratiewe poste. Dié poste was oorerflik deur die vaderlike lyn. In ruil vir die heffings het die Ming hulle van syuniforms voorsien.[12]

Qing-skatpligtiges[wysig | wysig bron]

'n Franse kaart uit 1821 wat Sachalin as deel van die Qing-ryk aandui.

Die Qing-dinastie het Sachalin Kuyedao[13] ("die eiland van die Ainoe")[7] genoem. Hulle het mag op die eiland begin uitoefen ná die Verdrag van Nertsjinks in 1689, wat die Stanowoi-berge as die grens tussen die Qing en die Russiese Ryk bepaal het. Die volgende jaar het die Qing soldate na die eiland gestuur en geëis dat die bewoners, insluitende die Ainoe, heffings met pelse betaal.[14][15] Soldate is oor die hele eiland, buiten die suidelike punt, gestuur om die heffings aan die bewoners op te dwing.

Bewoners wat heffings moes betaal, moes volgens hulle hala (die clan aan vaderskant) en gashan (dorp) registreer. 'n Aangewese hoof van elke eenheid was in beheer van sekuriteit sowel as die jaarlikse insameling en aflewering van die pelse. Weer eens het die bevolking syklere in ruil gekry. Die heffingsbetalers is ook toegelaat om by die plek van betaling handel te dryf met amptenare en ander mense. Daardeur het die Qing-dinastie politieke stabiliteit na die streek gebring en 'n fondament vir handel en ekonomiese ontwikkeling geskep.[15]

Die Qing het 'n kantoor in Ningguta, halfpad op teen die Moedanrivier, opgerig om pelse van die laer Amoer en Sachalin te hanteer. Heffings was veronderstel om na streekskantore gebring te word, maar die laer Amoer en Sachalin is as te ver beskou en dus het die Qing elke jaar amptenare direk na dié streke gestuur om heffings te gaan haal en geskenke uit te deel. In 1732 was 6 hala, 18 gasban en 148 huishoudings in Sachalin as heffingsbetalers geregistreer,[16] en teen 1750 altesaam 56 hala en 2 398 huishoudings.[15]

Japannese verkenning en kolonisasie[wysig | wysig bron]

In 1635 het die Matsumae-streek in Hokkaido twee mans gestuur om Sachalin te verken. In 'n vroeëre poging om die eiland te koloniseer is 'n Japannese nedersetting in 1679 aan Sachalin se suidpunt gvestig.[17] Kartograwe van die Matsumae-clan het 'n kaart van die eiland geteken en dit "Kita-Ezo" genoem ("Noord-Ezo"; Ezo is die ou naam vir die eilande noord van Honsjoe).

Mamiya Rinzo het Sachalin op sy kaart as 'n eiland beskryf.

In die 1780's het die invloed van die Tokugawa-sjogoenaat op die Ainoe van Suid-Sachalin aansienlik toegeneem. Teen die begin van die 19de eeu het die Japannese ekonomiese sone gestrek tot halfpad met die ooskus op. Die meeste van die Ainoe het ophou heffings aan China betaal. Die Matsumae-clan was eintlik in beheer van Sachalin, maar hulle het nie die Ainoe daar beskerm of oor hulle regeer nie. Hulle het eerder Chinese sy uit die Ainoe gekry, wat hulle in Honsjoe as Matsumae se spesiale produk verkoop het. Die Ainoe het ook hulle syuniforms wat die Qing aan hulle gegee het, aan die Matsumae verkoop – die sy was van 'n veel hoër gehalte as dié wat in Nagasaki verkoop is en het die Matsumae se prestige verhoog.[14]

Eindelik het die Tokugawa-regering besluit hulle kan nie op die Matsumae staatmaak nie en in 1807 het hulle beheer van Sachalin oorgeneem.[18]

Japan het sy soewereiniteit oor Sachalin in 1807 afgekondig, en in 1809 het die bekende Japannese verkenner en kartograaf Mamiya Rinzo gesê Sachalin is 'n eiland.[19]

Europese verkenning[wysig | wysig bron]

Sachalin se voorkoms op ou kaarte het aansienlik gewissel. Op dié kaart uit 1773 het Jean Baptiste Bourguignon d'Anville die eiland aangetoon, maar net die noordelike deel. Hy het gedink die suidelike deel is deel van die vasteland.

Die eerste Europeër wat Sachalin sover bekend besoek het, is Maarten Gerritsz Vries, wat dele van die ooskus in 1643 aangedui het. Die Nederlandse kaptein het egter nie besef dit is 'n eiland nie. 17de-eeuse kaarte het dikwels dié plekke (en soms ook Hokkaido) as deel van die vasteland aangedui.

Maarten de Vries (1643) het 'n kaart van Sachalin geteken, maar nie besef dit is 'n eiland nie.

As deel van 'n landwye Chinees-Franse karteringsprogram het die Jesuïete Jean-Baptiste Régis, Pierre Jartoux en Xavier Ehrenbert Fridelliin in 1709 by 'n Chinese span aangesluit wat op besoek was aan die Amoer (wat hulle onder die Mantsjoe-naam, Saghalien Ula of "Swartrivier", geken het).[20] Hulle het by boorlinge gehoor van die eiland naby die kus.[21]

Die Jesuïte het nie kans gekry om self die eiland te besoek nie en die geografiese inligting wat die plaaslike bewoners verskaf het, was nie genoeg om hulle te laat besef dit is die plek wat in 1643 deur De Vries besoek is nie. Baie 17de-eeuse kaarte dui dus 'n vreemd gevormde Sachalin aan, wat uit net die noordelike deel van die eiland bestaan.

Die suidelike deel, het hulle gedink, maak deel uit van die vasteland.

Dit was eers ná die besoek van Jean-François de la Pérouse dat die eiland op Europese kaarte naastenby geteken is soos hy werklik lyk. Eilandbewoners wat hy ontmoet het, het vir hom gesê die eiland se naam is "Tchoka" (of dit is hoe hy dit in Frans aangeteken het), en dié naam is daarna op 'n paar kaarte gebruik.[22]

19de eeu[wysig | wysig bron]

Wedywering tussen Rusland en Japan[wysig | wysig bron]

Goelag-gevangenes kry voetboeie in Sachalin.
Die Anton Tsjechof-museum in Aleksandrofsk-Sachalinski, Rusland. Dit is die huis waarin hy in 1890 op Sachalin gebly het.

Op grond van 'n aanname dat dit 'n uitbreiding van Hokkaido was, beide geografies en kultureel, het Japan in 1845 weer soewereiniteit oor die hele eiland afgekondig (sowel as oor die Koerile-eilande), terwyl Rusland soortgelyke aansprake gemaak het.

Setlaarslewenswyse. Op 'n feesdag naby 'n kerk, 1903.

In 1849 het die Russiese navigator Gennadi Newelskoi die bestaan en begaanbaarheid bewys van die seestraat wat later sy naam sou kry. Russiese setlaars het steenkoolmyne, administrasiegeriewe, skole en kerke op die eiland begin bou. In 1853-'54 het Nikolai Roedanofski 'n opname van die eiland gedoen en dit gekarteer.[23]

In 1855 het Rusland en Japan die Verdrag van Sjimoda onderteken, waarvolgens burgers van albei lande op die eiland kon woon: Russe in die noorde en Japannese in die suide, sonder 'n duidelike grens tussen hulle.

In 1857 het die Russe 'n Goelag-strafkamp op die eiland opgerig.[24] Die eiland het aan albei lande behoort tot met die ondertekening van die Verdrag van Sint Petersburg in 1875, waarvolgens Japan afstand doen van sy aanspraak op die eiland. In 1890 het die beroemde skrywer Anton Tsjechof die kamp besoek en sy memoires daaroor geskryf.

Verdeling volgens die 50ste parallel[wysig | wysig bron]

Japannese magte het Sachalin aan die einde van die Russies-Japannese Oorlog ingeval en beset. Volgens die Verdrag van Portsmouth van 1905 is die suidelike deel onder die 50ste breedtegraad aan Japan teruggegee, terwyl Rusland die noordelike drie vyfdes behou het. In 1920, tydens die Siberiese ingryping, het Japan weer die noordelike deel beset. Dit is in 1925 aan die Sowjetunie teruggegee.

Japan het Suid-Sachalin as Karafuto-chō (樺太庁) bestuur, met die hoofstad in Toyohara (die hedendaagse Joezjno-Sachalinsk). 'n Groot aantal migrante is van Korea af gebring. Die noordelike, Russiese helfte van die eiland het Sachalin-oblast gevorm, met die hoofstad in Aleksandrofsk-Sachalinski.

Tweede Wêreldoorlog[wysig | wysig bron]

In Augustus 1945, nadat die Sowjetunie die Sowjet-Japannese Neutraliteitsverdrag verwerp het, het die Sowjetunie Suid-Sachalin ingeval. Die inval het op 11 Augustus 1945, 'n paar dae voor Japan se oorgawe, begin. Hoewel die Rooi Leër die Japannese mag met sowat drie teen een in getalle oortref het, het hulle net stadig veld gewen vanweë die Japannese se sterk weerstand. Eers op 16 Augustus het die Sowjetunie deur Japan se verdediging gebreek. Daarna het die Japannese weerstand afgeneem. Teen 22 en 23 Augustus het die meeste oorblywende Japannese eenhede tot 'n skietstilstand ingestem. Die Sowjetunie het die verowering van Karafuto op 25 Augustus 1945 voltooi deur die hoofstad, Toyohara, te beset.

Van die sowat 400 000 mense – meestal Japannese en Koreane – wat in 1944 in Suid-Sachalin gewoon het, is sowat 100 000 gedurende die laaste dae van die oorlog na Japan gebring. Die grootste deel van die res is tussen 1946 en 1950 geleidelik gerepatrieer, maar tienduisende Koreane het in die Sowjetunie agtergebly.[25][26]

Geen finale vredesooreenkoms tussen die twee lande is nog onderteken nie en die status van vier naburige eilande word steeds betwis. Japan het in die Verdrag van San Francisco (1951) afstand gedoen van sy aanspraak op Suid-Sachalin en die Koerile, maar hou vol die vier eilande van Hokkaido wat tans deur Rusland geadministreer word, is nie hierby ingesluit nie.[27]

Ekonomiese en politieke samwerking tussen die twee lande het in afgelope jare geleidelik verbeter ondanks die onenigheid.[28]

'n Kuswagpatrollieboot en grenswag-helikopter van die Russiese veiligheidsdiens neem in Aniwabaai, suid van Sachalin, deel aan 'n Russies-Japannese oefening om misdadigheid ter see te beveg.

Onlangse geskiedenis[wysig | wysig bron]

Op 1 September 1983 is die Suid-Koreaanse Vlug 007, 'n burgerlike vliegtuig, net wes van Sachalin deur die Sowjetunie afgeskiet nadat dit oor die eiland gevlieg het. Die Sowjetunie het beweer dit was 'n spioenasievliegtuig, maar bevelvoerders op die grond het besef dit is 'n kommersiële vliegtuig. Al 269 passasiers en bemanningslede is dood, insluitende 'n VSA-kongreslid, Larry McDonald.

Op 27 Mei 1995 het 'n aardbewing van 7 Mw die voormalige Russiese nedersetting Neftegorsk getref. Dit het IX (verwoestend) op die Mercalli-intensiteitskaal gemeet. Altesaam 1 989 mense is dood en 750 beseer. Die geraamde skade was $64,1 miljoen - $300 miljoen. Die nedersetting is nie herbou nie.

Geografie[wysig | wysig bron]

Die Zjdanko-bergrif.
Kaap Welikan.

Sachalin word van die Russiese vasteland geskei deur die smal, vlak Straat van Tartarye, waarvan die smalste deel dikwels in die winter vries, en van Hokkaido, Japan, deur die Straat van La Pérouse. Sachalin is die grootste eiland in Rusland (948 km lank en 25-170 km breed, met 'n oppervlakte van 72 492 km2).[29] Dit lê op dieselfde breedteligging as Engeland, Wallis en Ierland.

Sy orografie (bergbeskrywing) en geologiese struktuur is nie baie goed bekend nie. Een teorie is dat die eiland uit 'n vulkaniese boog ontstaan het.[30] Byna twee derdes van Sachalin is bergagtig. Twee parallelle bergreekse loop tussen noord en suid en word tot sowat 1 600 m hoog. Die hoogste punt van die Wes-Sachalin-berge is die berg Itsjara (1 481 m) en van die Oos-Sachalin-berge die berg Lopatin (1 609 m). Laasgenoemde is die eiland se hoogste berg. Die Tim-Poronaiskaja-vallei skei die twee bergreekse. Die Soesoeanaiski- en die Tonino-Anifski-bergreeks deurkruis die eiland in die suide, terwyl die vleiagtige Noord-Sachalin-vlakte die grootste deel van die noorde beslaan.[31]

Kristalagtige rotse kom op verskeie kape voor; kalksteen uit die Kryt-periode met talle voorbeelde van ammoniete kom aan die weskus voor; en soorte Tersiêre konglomeraat, sandsteen en kleigrond, wat deur opeenvolgende opstotings gevou is, word op baie dele van die eiland aangetref. Die kleie, wat lae met goeie steenkool en baie gefossileerde plante bevat, bewys dat Sachalin in die Mioseen deel van 'n kontinent was wat Noord-Asië, Alaska en Japan ingesluit het en dat dit 'n redelik warm klimaat gehad het. Die Plioseenafsetsels bevat 'n weekdier-fauna wat meer Arkties is as tans, wat daarop dui dat die verbinding tussen die Stille Oseaan en Noordelike Yssee waarskynlik breër was as nou.

Die belangrikste riviere is: Die Tim, 330 km lank, waarvan 80 km navigeerbaar is deur vlotte en ligte bote, vloei met vinnige versnellings noord en noordoos, en loop in die See van Ochotsk in.[32] Die Poronai vloei suidsuidwes na die Golf van Geduld aan die suidooskus. Nog drie, kleiner strome loop in die wye, halfronde Aniwabaai aan die suidpunt van die eiland in.

Die noordelikste punt van Sachalin is die Kaap van Elisabet op die Schmidt-skiereiland, terwyl Kaap Krilon die suidelikste punt is.

Twee kleiner eiland word met Sachalin verbind; hulle is Moneron- en Oesjeiland. Moneron, die enigste landmassa in die Straat van Tartarye, is 7,2 km lank en 5,6 km breed, en is sowat 44 km wes van Sachalin geleë. Oesj is aan Sachalin se noordkus.

Demografie[wysig | wysig bron]

Kunsvlytartikels wat deur die inheemse bewoners verkoop word.

Aan die begin van die 20ste eeu het sowat 32 000 Russe (van wie meer as 22 000 gevangenes was) op Sachalin gewoon saam met 'n paar duisend lede van inheemse volke. In 2010 was daar 497 973 bewoners, van wie 83% etniese Russe was, gevolg deur sowat 30 000 Koreane (5,5%). Kleiner minderheidsgroepe is die Ainoe, Oekraïners, Tatare, Jakoete en Ewenke. Die inheemse bevolking bestaan uit sowat 2 000 Nifchers en 750 Oroks. Die Nifchers in die noorde onderhou hulleself met hengel en jag. In 2008 was daar 6 416 geboortes en 7 572 sterftes.[33]

Die sentrale deel van Joezjno-Sachalinsk, 2009.
'n Strand by Ochotskoje, oos van Joezjno-Sachalinsk.
Anaphalis margaritacea met die skoenlapper Aglais io.

Die administratiewe hoofstad van die oblast, Joezjno-Sachalinsk, 'n stad met sowat 175 000 inwoners, het 'n groot Koreaanse minderheid, wat in die Tweede Wêreldoorlog deur die Japannese na Sachalin gebring is om in die steenkoolmyne te werk. Die meeste van die bewoners woon in die suidelike deel van die eiland, hoofsaaklik om Joezjno-Sachalinsk en twee hawestede, Cholmsk en Korsakof (sowat 40 000 in elk).

Die 400 000 Japannese inwoners van Sachalin (insluitende die gejapanniseerde inheemse volk die Ainoe) wat nie tydens die oorlog van die eiland af verwyder is nie, is gedeporteer ná die Sowjet-inval in die suidelike deel van die eiland in 1945 aan die einde van die oorlog.[34]

Klimaat[wysig | wysig bron]

Klimagram van Joezjno-Sachalinsk
J F M A M J J A S O N D
 
 
48
 
−8
−18
 
 
44
 
−7
−19
 
 
42
 
−2
−13
 
 
57
 
5
−4
 
 
69
 
12
1
 
 
54
 
16
7
 
 
87
 
19
11
 
 
105
 
21
12
 
 
107
 
18
7
 
 
98
 
11
0
 
 
81
 
2
−7
 
 
63
 
−7
−17
Temperatuur in °C    •    Totale neerslag in mm

Die See van Ochotsk veroorsaak dat Sachalin 'n koue en vogtige klimaat het wat wissel van vogtig-kontinentaal (Köppen Dfb) in die suide tot subarkties (Dfc) in die middel en noorde.

Die see se invloed maak dat die somers baie koeler is as in binnelandse stede op dieselfde breedtegraad, soos Irkoetsk, maar die winters het meer sneeu en is effens warmer as in binnelandse Oos-Asiatiese stede op dieselfde breedte. Somers is mistig met min sonskyn.[35]

Reënval is hoog vanweë die sterk landwaartse winde in die somer en die hoë voorkoms van Noord-Pasifiese storms in die herfs. Dit wissel tussen omtrent 500 mm aan die noordweskus tot meer as 1 200 mm in die suidelike bergstreke. Daar is in die herfs 'n hoogtepunt in die reënval.[31]

Flora en fauna[wysig | wysig bron]

Die hele eiland is bedek met digte woude, veral naaldbome. Die Yezo- of Yeddo-spar (Picea jezoensis), Sachalin-den (Abies sachalinensis) en Dahoeriese lork (Larix gmelinii) is die volopste bome. Aan die boonste hange van die berge kom die Siberiese dwergden (Pinus pumila) en die Koerile-bamboes (Sasa kurilensis) voor. Berke, beide die Siberiese silwerberk (Betula platyphylla) en die Erman-berk (B. ermanii), populiere, olms, Japannese taksis (Taxus cuspidata) en verskeie wilgebome kom tussen die naaldbome voor. Verder suid kom die esdoring, lysterbessie en eik voor, asook die Japannese Panax ricinifolium, die Amoerkurkboom (Phellodendron amurense) en die rankplant Vitis thunbergii. Lae plante sluit verskeie bessiebome in.

Bere, jakkalse, otters en sabeldiere is volop, asook takbokke in die noorde en muskusherte, hase, eekhorings, rotte en muise elders. Die voëlbevolking bestaan meestal uit die algemene Oos-Siberiese voëls, maar daar is 'n paar inheemse of amperinheemse spesies, soos die bedreigde Nordmann-groenpootruiter (Tringa guttifer) en die Sachalin-fitis (Phylloscopus borealoides). In die riviere is volop vis, veral salmspesies. Verskeie soorte walvisse besoek die seekus, insluitende die kritiek bedreigde Wes-Pasifiese gryswalvis, wat sover bekend net aan die kus van Sachalan teel. Ander bedreigde walvisspesies wat in dié streek voorkom, is die Noord-Pasifiese noorkaper, die baardwalvis en die witdolfyn.

Vervoer[wysig | wysig bron]

See[wysig | wysig bron]

Vervoer, veral ter see, is 'n belangrike segment van die ekonomie. Feitlik alle vragte na Sachalin (en die Koerile) word per vragboot vervoer, of andersins per veerboot of treinwa (met behulp van die Wanino-Cholmsk-treinveerboot van die vastelandhawe in Wanino, Chabarofsk-krai, na Cholmsk aan die weskus).

'n Japannese D51-stoomlokomotief buite die stasie in Joezjno-Sachalinsk.
'n Passasierstrein in Nogliki.

Die hawens van Korsakof en Cholmsk is die grootstes en hanteer alle soorte goedere, terwyl steenkool- en houtvragte dikwels na ander hawens vervoer word. In 1999 is 'n veerbootdiens tussen die hawens van Korsakof en Wakkanai, Japan, geopen. In 2015 is die diens opgeskort.

Die roete is daarna bedien deur 'n katamaranveerboot van Singapoer met die naam Penguin 33. Dit behoort aan Penguin International Limited en word bestuur deur die Sakhalin-verskepingsmaatskappy,[36] die grootste in sy soort in Sachalin en met sy hoofkwartier in Cholmsk.

Spoor[wysig | wysig bron]

Sowat 30% van alle binnelandse goedere word deur die eiland se spoorweë hanteer. Die grootste deel daarvan is die Sachalin-spoorweë, wat een van die 17 streekafdelings van die Russiese Spoorweë is.

Die Sachalin-spoorwegnetwerk strek van Nogliki in die noorde tot by Korsakof in die suide. Sachalin se spoorweë is deur die Wanino-Cholmsk-treinveerboot met die res van Rusland verbind.

In 2004 is begin om die Japannese 1 067 mm breë treinspoor te vervang met die Russiese spoor van 1 520 mm.[37][38] Die oorspronklike Japannese D51-stoomlokomotiewe is tot in 1979 deur die Russiese Spoorweë gebruik. Die omskakeling is in 2019 voltooi.[39]

Lug[wysig | wysig bron]

Sachalin het gereelde vlugte na Moskou, Chabarofsk, Wladiwostok en ander Russiese stede. Die Joezjno-Sachalinsk-lughawe het ook gereelde internasionale vlugte na Hakodate in Japan en na Seoel en Busan in Suid-Korea. Huurvlugte word onderneem na Tokio, Niigata en Sapporo in Japan en na Sjanghai, Dalian en Harbin in China. Voorheen was daar ook vlugte deur Alaska Airlines van Anchorage, Petropawlofsk-Kamtsjatski en Magadan.

Vaste verbinding[wysig | wysig bron]

Die idee van 'n vaste verbinding tussen Sachalin en die Russiese vasteland is in die 1930's die eerste keer geopper. In die 1940's is 'n vrugtelose poging aangewend om 'n ondersese tonnel van 10 km lank te bou.[40] Die projek is tydens die bewind van Nikita Chroesjtsjof laat vaar. In 2000 het die Russiese regering die idee laat herleef en ook 'n brug van 40 km voorgestel tussen Sachalin en die Japannese eiland Hokkaido, wat Japan sou voorsien van 'n direkte verbinding met die Eurasiese spoorwegnetwerk. Dit lyk of niks van dié plan gekom het nie.

Voorgestelde plan vir 'n Sachalin-tonnel.

In November 2008 het die destydse Russiese president, Dmitri Medwedef, Rusland se steun toegesê aan die bou van die Sachalin-tonnel, wat saam met die omskakeling van die breedte van Sachalin se treinspore na die Russiese standaard 'n geraamde 300-330 miljard roebel sou kos.[41] In Julie 2013 het die ontwikkelingsminister van die Russiese Verre Ooste, Wiktor Isjajef, 'n spoorwegbrug voorgestel om Sachalin met die Russiese vasteland te verbind. Hy het ook 'n brug tussen Sachalin en Hokkaido voorgestel, wat 'n permanente spoorwegverbinding tussen Japan en Europa sal kan skep.[42]

In Julie 2018 het president Wladimir Poetin 'n ontleding gelas na die bou van 'n brug oor die noordelikste deel van die Straat van Tartarye. Poetin het gesê die projek is baie belangrik vir die bewoners van Sachalin en sal mense aanmoedig om in die streek te bly. Hy het gesê hy het die regering opdrag gegee om die saak te ondersoek, veral die ekonomiese aspekte daarvan.[43]

Ekonomie[wysig | wysig bron]

Sachalin maak vir sy ekonomie staat op olie- en gasuitvoer, steenkoolmynbou, bosbou en vissery. Beperkte hoeveelhede rog, koring, hawermout, gort en groente word verbou, hoewel die groeiseisoen gewoonlik korter as 100 dae is.[31]

By die openingseremonie van 'n fabriek vir vloeibare aardgas wat gebou is as deel van die Sachalin-II-projek.

Ná die verbrokkeling van die Sowjetunie in 1991 en die daaropvolgende ekonomiese bevryding het Sachalin 'n olie-oplewing beleef, met groot petroleumbedrywighede deur die meeste groot multinasionale korporasies. Die olie- en aardgasreserwes bevat 'n geraamde 14 miljard vate olie en 2 700 km3 gas, en word deur internasionale kontrakte beheer.

In 1996 het twee groot konsortiums, Sachalin-I en Sachalin-II, kontrakte geteken om olie en gas te ontgin aan die noordooskus van die eiland. Die twee konsortiums bestee saam 'n geraamde $21 miljard aan die twee projekte. Dit sluit 'n geraamde $1 miljard in om die eiland se infrastruktuur te verbeter: paaie, brûe, vullisterreine, lughawens, spoorlyne, kommunikasiestelsels en hawens. Daarbenewens is Sachalin-III tot Sachalin-VI in wisselende stadiums van ontwikkeling.

Sachalin-I word deur Exxon Neftegas bestuur. Rusland is besig om 'n pyplyn van 220 km lank van Sachalin af oor die Straat van Tartarye te bou na De-Kastri op die Russiese vasteland. Van daar af sal die produkte met tenkskepe vervoer word na Oos-Asië, naamlik Japan, Suid-Korea en China.

'n Wes-Pasifiese gryswalvis naby die kus van Sachalin.

'n Tweede konsortium, Sakhalin Energy, bestuur die Sachalin-II-projek. Dit sal twee pyplyne van 800 km bou van die noordooste van die eiland tot by Prigorodnoje in Aniwabaai aan die suidpunt. By Prigorodnoje sal ook die eerste fabriek vir vloeibare aardgas in Rusland gebou word. Die olie en gas is ook vir Oos-Asiese markte bestem.

Sachalin-II het onder skoot van omgewingsgroepe gekom, veral die Sachalin-omgewingswag, vir die storting van baggermateriaal in Aniwabaai. Die groepe is ook bekommderd daaroor dat die pyplyne in die see sal inmeng met die migrasie van walvisse. Die konsortium het reeds die pyplyne op 'n ander plek gelê om dit te voorkom. Nadat die koste van die projek verdubbel het, het die Russiese regering gedreig om die projek stop te sit weens omgewingsredes.[44]

Sachalin se ekonomie vind groot baat by die olie-en-gasbedryf. In 2000 het olie en gas sowat 57,5% van Sachalin se nywerheidsinkomste uitgemaak. Teen 2006 sou dit vermoedelik tot 80% gestyg het.

In Junie 2021 is aangekondig dat Rusland beplan om Sachalin-eiland teen 2025 klimaatneutraal te maak.[45]

Sien ook[wysig | wysig bron]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ "Sakhalin Island" (in Engels). Encyclopædia Britannica. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 April 2020. Besoek op 14 Augustus 2017.
  2. ↑ "The Sakhalin Regional Museum: The Indigenous Peoples". Sakh.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Maart 2009. Besoek op 16 Junie 2010.
  3. ↑ Gan, Chunsong (2019). A Concise Reader of Chinese Culture. p. 24. ISBN 9789811388675.
  4. ↑ Westad, Odd (2012). Restless Empire: China and the World Since 1750. p. 11. ISBN 9780465029365.
  5. ↑ Reid, Anna (2003). The Shaman's Coat: A Native History of Siberia. New York: Walker & Company. pp. 148–150. ISBN 0-8027-1399-8.
  6. ↑ Narangoa 2014, p. 295.
  7. ↑ 7,0 7,1 Nakayama 2015, p. 20.
  8. ↑ Gall, Timothy L. (1998). Worldmark Encyclopedia of Cultures and Daily Life. Detroit, Michigan: Gale Research Inc. ISBN 0-7876-0552-2.
  9. ↑ Nakamura, 2010 & Stephan 1971.
  10. ↑ Zgusta 2015, p. 96.
  11. ↑ Nakamura 2010, p. 415.
  12. ↑ 12,0 12,1 Walker 2006, p. 133.
  13. ↑ Smith 2017, p. 83.
  14. ↑ 14,0 14,1 Walker 2006, pp. 134–135.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Sasaki 1999, pp. 87–89.
  16. ↑ Sasaki 1999, p. 87.
  17. ↑ Time Table of Sakhalin Island
  18. ↑ Sasaki 1999, p. 88.
  19. ↑ Lower, Arthur (1978). Ocean of Destiny: A concise History of the North Pacific, 1500–1978. UBC. p. 75. ISBN 9780774843522.
  20. ↑ Du Halde, Jean-Baptiste (1736). Description géographique, historique, chronologique, politique, et physique de l'empire de la Chine et de la Tartarie chinoise, enrichie des cartes générales et particulieres de ces pays, de la carte générale et des cartes particulieres du Thibet, & de la Corée; & ornée d'un grand nombre de figures & de vignettes gravées en tailledouce. 1. La Haye: H. Scheurleer. p. xxxviii. Besoek op 16 Junie 2010.
  21. ↑ Du Halde, Jean-Baptiste (1736). Description géographique, historique, chronologique, politique, et physique de l'empire de la Chine et de la Tartarie chinoise, enrichie des cartes générales et particulieres de ces pays, de la carte générale et des cartes particulieres du Thibet, & de la Corée; & ornée d'un grand nombre de figures & de vignettes gravées en tailledouce. 4. La Haye: H. Scheurleer. pp. 14–16. Besoek op 16 Junie 2010.
  22. ↑ La Pérouse, Jean François de Galaup, comte de (1831). de Lesseps, Jean Baptiste (red.). Voyage de Lapérouse, rédigé d'après ses manuscrits, suivi d'un appendice renfermant tout ce que l'on a découvert depuis le naufrage, et enrichi de notes par m. de Lesseps. pp. 259–266.
  23. ↑ "Началось исследование Южного Сахалина под руководством лейтенанта Николая Васильевича Рудановского". President Library of Russia.
  24. ↑ Burkhardt, Frederick; Secord, James A., reds. (2015). The Correspondence of Charles Darwin. 23. Cambridge: Cambridge University Press. p. 211. ISBN 9781316473184. Besoek op 3 Oktober 2020.
  25. ↑ Ginsburgs, George (1983). The Citizenship Law of the USSR. Law in Eastern Europe No. 25. The Hague: Martinis Nijhoff Publishers. pp. 320–325. ISBN 90-247-2863-0.
  26. ↑ Sandford, Daniel, "Sakhalin memories: Japanese stranded by war in the USSR", BBC, 3 Augustus 2011.
  27. ↑ Ministry of Foreign Affairs of Japan: Foreign Policy > Others > Japanese Territory > Northern Territories http://www.mofa.go.jp/region/europe/russia/territory/index.html
  28. ↑ Japan and Russia want to finally end World War II, agree it is 'abnormal' not to – CSMonitor.com
  29. ↑ "Islands by Land Area". Island Directory. United Nations Environment Program. 18 Februarie 1998. Besoek op 16 Junie 2010.
  30. ↑ Ivanov, Andrey (Maart 27, 2003). "18 The Far East". In Shahgedanova, Maria (red.). The Physical Geography of Northern Eurasia. Oxford Regional Environments. 3. Oxford, UK: Oxford University Press. pp. 428–429. ISBN 978-0-19-823384-8. Besoek op 16 Julie 2008.
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 Ivlev, A. M. Soils of Sakhalin. New Delhi: Indian National Scientific Documentation Centre, 1974. Pages 9–28.
  32. ↑ Тымь – an article in the Great Soviet Encyclopedia. Besoek op 21 Junie 2020. (ru)
  33. ↑ Сахалин становится островом близнецов? [Sakhalin is an island of twins?] (in Russies). Восток Медиа [Wostok Media]. Februarie 13, 2009. Geargiveer vanaf die oorspronklike op Julie 17, 2011. Besoek op Junie 16, 2010.
  34. ↑ Carson, Cameron, "Karafuto 1945: An examination of the Japanese under Soviet rule and their subsequent expulsion" (2015). Honors Theses. Western Michigan University.
  35. ↑ Sakhalin Hydrometeorological Service, besoek op 19 April 2011
  36. ↑ "argiefkopie". Archived from the original on 29 Julie 2016. Besoek op 5 Oktober 2021.CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  37. ↑ "Sakhalin Railways". JSC Russian Railways. 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Oktober 2011. Besoek op 17 Junie 2010.
  38. ↑ Dickinson, Rob. "Steam and the Railways of Sakhalin Island". International Steam Page. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Februarie 2008. Besoek op 16 Junie 2010.
  39. ↑ Gauge conversion
  40. ↑ The Moscow Times (Julie 7, 2008). "Railway a Gauge of Sakhalin's Future". The RZD-Partner. Geargiveer vanaf die oorspronklike op September 9, 2012. Besoek op Junie 17, 2010.
  41. ↑ Президент России хочет остров Сахалин соединить с материком [President of Russia wants to join Sakhalin Island to the mainland] (in Russies). PrimaMedia. 19 November 2008. Besoek op 17 Junie 2010.
  42. ↑ "Minister Proposes 7km Bridge to Sakhalin Island". RIA Novosti. The Moscow Times. 19 Julie 2013. Besoek op 29 Maart 2014.
  43. ↑ "Russia moves forward with plan for bridge to Sakhalin Island". Bridge design & engineering Magazine. 25 Julie 2018.
  44. ↑ "Russia Threatens To Halt Sakhalin-2 Project Unless Shell Cleans Up". Terra Daily. Agence France-Presse. 26 September 2006. Besoek op 17 Junie 2010.
  45. ↑ "Russia aims to make Sakhalin island carbon neutral by 2025". Reuters. 2021-06-02. Besoek op 2021-06-03.

Bronne[wysig | wysig bron]

Nog leesstof[wysig | wysig bron]

  • ’n Reis na Sachalin (1895), deur Anton Tsjechof
  • C.H. Hawes, In the Uttermost East (Londen, 1903). (P.A.K.; J.T.BE.)
  • Ajay Kamalakaran, Sakhalin Unplugged (Joezjno-Sachalinsk, 2006)
  • Ajay Kamalakaran, Globetrotting for Love and Other Stories from Sakhalin Island (Times Group Books, 2017)
  • John J. Stephan, Sakhalin: A History. Oxford: Clarendon Press, 1971.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sachalin&oldid=2471196"