Olimpiese Somerspele 1908

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Spele van die IVe Olimpiade
Olimpiesespele van 1908

Gehou in Londen, Verenigde Koninkryk
Deelnemende lande 22 Nasionale Olimpiese Komitees
Deelnemende atlete 2 008 (1 971 mans, 37 vroue)[1]
Items 110 in 22 sporte[2]
Openingseremonie 27 April 1908
Sluitingseremonie 31 Oktober 1908
Amptelik geopen deur Koning Edward VII[3]
Atlete-eed (sedert 1920)
Beampte-eed (sedert 1972)
Olimpiese vlam (sedert 1936)
Vorige Spele 1904: St. Louis (VSA)
Volgende Spele 1912: Stockholm (Swede)

Die Olimpiese Somerspele 1908 (Engels: 1908 Summer Olympics), amptelik bekend as die Spele van die IVde Olimpiade, is tussen 27 April en 31 Oktober 1908 as die langste spele in die moderne Olimpiese geskiedenis in die Britse hoofstad Londen aangebied. Die wedstryde het saamgeval met die Frans-Britse Expo (Franco-British Exhibition), 'n tentoonstelling wat bande tussen die Verenigde Koninkryk en Frankryk, die sogenaamde Entente Cordiale, versterk het.

Die Spele van die IVde Olimpiade word deur koning Edward VII geopen
The Illustrated London News, 18 Julie 1908

In teenstelling met die Olimpiese Somerspele 1900 in Parys en St. Louis in 1904, waar die wedstryde te midde van chaotiese organisasie in die skadu van die wêreldtentoonstellings gestaan het wat gelyktydig aangebied is, het die Londense Spele wye aandag getrek. Dit was veral aan die feit te danke dat meer as twee derdes van alle wedstryde tydens slegs twee weke in Julie in die White City Stadium gehou is. Die stadion, geleë in Shepherd's Bush, was revolusionêr: dit was nie net 'n atletiekbaan nie, maar het ook oor 'n swembad en platforms vir stoei en gimnastiek beskik.

Naas die eintlike "Somerspele" het die IVde Olimpiade drie verdere fases van wedstryde behels. Tydens die "Lentespele" tussen laat April en die middel van Junie is wedstryde in vier balsportsoorte gehou. "Nautiese spele" met watersport-wedstryde buite Londen het tussen die einde van Julie en die einde van Augustus gevolg. Die Spele is in die tweede helfte van Oktober afgesluit met sportsoorte wat in Groot-Brittanje tradisioneel hoofsaaklik in die koue maande beoefen word, soos boks en verskeie balsporte. Danksy 'n yssportarena, waar ys kunsmatig gemaak kon word, is vir die eerste keer ook wedstryde in 'n wintersport gehou, naamlik ysskaatswedrenne.

In teenstelling met huidige Spele was die Olimpiade in 1908 nog 'n groot sportfees vir amateursportlui. Maar die Olimpiese Spele in Londen was die eerste Olimpiade waar nasionale spanne op 'n georganiseerde manier teen mekaar meegeding het, en ook die eerste Spele wat grootskaalse media-aandag getrek het. Vir die eerste keer is Olimpiese wedstryde gefilm en fotografies gedokumenteer, waarby opnames wêreldwyd gepubliseer is. Die Amerikaanse persmagnate Randolph Hearst en Joseph Pulitzer het hul eie wedloop om die hoogste sirkulasiesyfers vir hul dagblaaie gehou en sportbylaes grootliks uitgebrei met uitvoerige artikels oor die Olimpiese wedstryde wat met foto's en tekeninge geïllustreer is.

Baie van die dramatiese karakter, wat die Spele in 1908 gekenmerk het, is deur die Amerikaanse pers aan hulle verleen, insluitende berigte oor vooringenome Britse skeidsregters (alle skeidsregters in 1908 was Britte) wat Amerikaanse deelnemers na bewering benadeel het – tot 'n mate waar koning Edward VII so ontsteld oor die beskuldigings was dat hy volgens gerugte gedreig het om nie die sluitingseremonie by te woon nie.

Agtergrond[wysig | wysig bron]

Berlyn, Milaan en Rome is aanvanklik genomineer as kandidate om die Spele aan te bied. Die Spele is uiteindelik aan Rome toegeken. Met die uitbarsting van vulkaan Vesuvius op 7 April 1906 is Napels verwoes, en die geld wat bestem was vir die Olimpiese Spele is aangewend om die stad weer op te bou.[4]

Londen is vervolgens aangewys as alternatiewe gasheerstad. Die Spele het saam met die Frans-Britse Expo plaasgevind, wat destyds 'n veel belangriker gebeurtenis was. Die Britse Olimpiese Komitee het onder leiding van lord Desborough slegs enkele maande tyd gehad om 'n sportstadion met sewentigduisend sitplekke te bou.

Kandidaatstede[wysig | wysig bron]

Pierre de Coubertin, president van die IOK
Lord Desborough, president van die Britse reëlingskomitee

Die Londense Spele was streng genome die vyfde Olimpiade van die moderne tydperk en het op die sogenaamde Olimpiese Tussenspele gevolg wat in 1906 in die Griekse hoofstad Athene gehou is. Die president van die Internasionale Olimpiese Komitee (IOK), Pierre de Coubertin, het egter daarop aangedring dat die Atheense Spele slegs as 'n soort "tienjaarfeesviering" van die eerste moderne Spele in 1896 erken word. Gevolglik het die IOK geen amptelike status aan die Spele van 1906 verleen nie – alhoewel hulle met hul puik organisasie as 'n voorbeeld vir latere Olimpiades gedien en 'n belangrike hupstoot vir die Olimpiese Spele gelewer het, wat anders moontlik hul belangrikheid as internasionale sportfees sou verloor het. Die Londense Spele het in tydelike opsig met die vierde Olimpiade saamgeval en was dus in ooreenstemming met die oorspronklik beplande vierjaarlikse ritme waarvolgens Spele sou plaasvind.

Londen was nie die eerste keuse vir die Olimpiese Spele 1908 nie. Reeds in 1901 het Duitse IOK-verteenwoordigers aansoek gedoen om die Spele in Berlyn te organiseer. In Maart 1903 het die Italiaanse gimnastiekvereniging Federazione Gimnastica Italiana besluit om Rome as kandidaatstad voor te stel. Die stadsraad van Rome het in Januarie 1904 bevestig dat hulle as beskermheer van die kandidaatskap sou optree en sodoende amptelike status aan die aansoek verleen. Die besluit is in ooreenstemming met Pierre de Coubertin se wense geneem wat dit duidelik gestel het dat hy Rome bo Berlyn as gasheerstad sou verkies. Daarenteen het die Berlynse kandidatuur geen politieke steun geniet nie, en die verteenwoordigers van die Duitse Rykskomitee vir Olimpiese Spele (Deutscher Reichsausschuss für Olympische Spiele, DRafOS) het hul aansoek op 22 Junie 1904 tydens die IOK-vergadering in Londen teruggetrek. Rome is per akklamasie as gasheerstad van die Olimpiese Spele 1908 aangewys.

Die Romeinse organisasiekomitee het egter van begin af geskroom om die nodige voorbereidings vir die Spele te tref en in Januarie 1906 selfs ontbind. Twee ander groot Italiaanse stede, Milaan en Turyn, was gekant teen die idee dat alle internasionale aandag slegs op Rome sou fokus en nasionale fondse aan Romeinse spele bestee sou word. Ná die uitbarsting van die vulkaan Vesuvius op 7 April 1906 was dit bowendien duidelik dat die Spele in Rome nie meer befonds sou kon word nie aangesien alle finansiële middele vir die heropbou van Napels se oostelike voorstede benodig is. Berlyn het geen tweede aansoek ingedien nie aangesien die DRafOS geen kans gesien het om die finansiering en bou van 'n nuwe stadion in die oorblywende twee jaar te reël nie.

Die IOK het in 'n byna uitweglose situasie beland. Ter geleentheid van 'n IOK-vergadering in Athene tydens die Olimpiese Tussenspele van 1906, wat deur die Britse koning, die koningin, die Prins en Prinses van Wallis bygewoon is, is gesprekke oor dié saak ook op die Britse skip Branwen gevoer wat in Phalerumbaai voor anker gelê het. Voorstelle is gemaak om die Spele in Londen aan te bied, en lord Desborough het koning Edward VII genader om sy mening in te win. Die monarg het onmiddellik sy toestemming verleen om die Olimpiade in die Britse hoofstad te hou.[5]

Die Italiaanse verteenwoordigers het 'n amptelike voorstel aan die Britse Olimpiese Vereniging (British Olympic Association, BOA) gemaak waarvolgens Londen as gasheerstad vir die Spele sou inspring. Geheime onderhandelinge is met die IOK begin waartydens die BOA aangebied het om die Spele saam met Britse sportverenigings te organiseer. Op 24 November 1906 het die BOA 'n amptelike persverklaring uitgereik waarvolgens die volgende Spele in Londen sou plaasvind.

Die White City Stadium tydens die Olimpiese Somerspele 1908

Sport en politiek[wysig | wysig bron]

Lugfoto van die Anglo-Franse Tentoonstelling in 1908 met die White City Stadium (regs)
Die terrein van die Anglo-Franse Tentoonstelling in 1908
Die Britse span tydens die openingsplegtigheid in die White City Stadium

Die Londense Spele van 1908 word gewoonlik nie met politieke inmenging verbind, soos meer onlangse Olimpiades nie – hulle is immers in 'n tyd gehou waar sportgebeure ver buite die belangesfeer van politici afgespeel het. Vir hierdie vroeë Spele was daar geen of min gesofistikeerde veiligheidsmaatreëls getref gewees, besluite is nie deur politici geneem nie en geen staatsfondse is ook vir die voorbereiding of organisasie gebruik nie.

Maar die Olimpiese Spele van 1908 was ook deurweef met politieke en sosiale belange – die verskil tussen vroeë 20ste eeuse Olimpiades en moderne Spele lê in die verhouding tussen politiek en sport. In 1908 is sport as 'n verlengstuk van politiek beskou. In latere dekades is dit as 'n alternatiewe vorm van politieke beleidvoering geïnstrumentaliseer.

Die Londense Spele van 1908 is van begin af deur politieke omstandighede beïnvloed. Die feit dat die hoofstad van die Verenigde Koninkryk as gasheerstad kon optree, was aan een van die belangrikste politieke ontwikkelinge van die vroeë 20ste eeu te danke – die Entente Cordiale of "vriendskaplike ooreenkoms" tussen die Verenigde Koninkryk en Frankryk wat in 1904 onderteken is. Ter viering van dié historiese gebeurtenis – die twee lande was immers eeue lank steeds weer in langdurige oorloë met mekaar gewikkel – het die Hongaars-gebore entrepreneur Imre Kiralfy (1845–1919) besluit om 'n grootskaalse Anglo-Franse tentoonstelling te organiseer. Hiervoor het hy 'n klein stad in Wes-Londen laat bou wat hy White City genoem het. Die nuwe buurt het sy deure in die lente van 1908 geopen. Die Britse Olimpiese Assosiasie se versoek om ook 'n groot sportstadion vir die Olimpiese Spele in White City te bou, het Kiralfy met graagte toegestaan.

Vir Lord Desborough as organiseerder van die Spele was dit vanselfsprekend dat die privaatsektor die gebeurtenis sou borg:

Dit is 'n welbekende en algemeen aanvaarde grondbeginsel van die Engelse lewe dat ondernemings soos hierdie een deur die privaatsektor deurgevoer moet word, sonder enige steun van die regering se kant af.

Terwyl daar nie verwag kon word dat die belastingbetaler sou instaan vir enige koste verbonde aan die Londense Spele nie, is belangstellende indiwidue aangemoedig om hul steun te wys deur 'n donasie te maak, insluitende parlementslede. Dertig afgevaardigdes het elkeen £30 bygedra. Sportklubs en dagblaaie is eweneens gevra om, indien moontlik, 'n finansiële bydrae tot die Olimpiade te maak om reiskoste en verblyf van deelnemers te dek. Die totale boukoste vir die stadion, wat £60 000 beloop het, is egter ten volle deur Kiralfy gedra. In ruil hiervoor sou hy 75 persent van die opbrengs van kaartjiesverkope ontvang.

Die stadion is gebou om 68 000 toeskouers te huisves, met staanplekke vir 'n bykomende 28 000 sportgeesdriftiges. Maar kaartjieverkope in die eerste week van die Spele was teleurstellend min. Minder as 10 000 toeskouers het wedstryde bygewoon en op sommige dae was dié getal selfs laer as 4 000. Buitengewone slegte weer was een van die hoofredes hiervoor, maar dit was veral die kaartjiepryse wat potensiële toeskouers afgeskrik het. Belangstellendes moes tot £1 vir 'n sitplek betaal – 'n bedrag wat gelykstaan aan meer as £100 teen huidige prysvlakke en wat gewone toeskouers destyds nie kon bekostig nie.

Kaartjiepryse is opsetlik hoog gehou aangesien daar vrese oor swak gedrag van gewone toeskouers en "massas" in die algemeen bestaan het – gegewe die sosiale verdeling van die samelewing in die vroeë 20ste eeu was die organiseerders van die Spele onseker of hulle groot skares toeskouers in die stadion kon toelaat.

Sporte[wysig | wysig bron]

22 Olimpiese sportsoorte in 110 dissiplines is tydens die Spele beoefen. Tydens die Spele is 110 goue medaljes oorhandig. Daarbenewens is wedstryde in verskeie demonstrasiesporte beslis.

  • Fietspolo en Olimpiese tweegevegte is as demonstrasiesporte aangebied.

Stadions[wysig | wysig bron]

Die Britse toutrekspan van die City of London Police, wat die gouemedalje gewen het
Voor- en agterkant van die wennermedaljes (bo) en herdenkingsmedaljes (onder)

Twaalf sportplekke is tydens die Olimpiese Somerspele 1908 gebruik:

Stadion Sporte Kapasiteit
All England Lawn Tennis and Croquet Club Tennis Nie gelys nie
Bisley Ranges Skyfskiet (pistool/geweer) Nie gelys nie
Anglo-Franse Tentoonstelling Fencing Grounds Skermsport Nie gelys nie
Henley Royal Regatta Roei Nie gelys nie
Hunters Quay, Clyde Seilvaart Nie gelys nie
Hurlingham Club Polo Nie gelys nie
Stadsuniversiteit Londen Boks Nie gelys nie
Prince's Skating Club Sierskaats Nie gelys nie
Queen's Club Jeu de paume, Rackets Nie gelys nie
Solent Seilvaart Nie gelys nie
Southampton Water Watermotorsport Nie gelys nie
Uxendon Shooting School Club Skyfskiet (haelgeweer) Nie gelys nie
White City-stadion Boogskiet, Atletiek, Fietsry (baan), Sierduik, Veldhokkie, Sokker, Gimnastiek, Lacrosse, Rugby, Swem, Toutrek, Waterpolo (eindstryd), Stoei 68 000

Deelnemende nasies[wysig | wysig bron]

Kaart van deelnemende nasies in 1908:

   Neem vir die eerste keer deel

   Het reeds vantevore deelgeneem

     Gasheerstad Londen

Hier volg 'n alfabetiese lys van al die Nasionale Olimpiese Komitees wat deelgeneem het. Waar beskikbaar word die getal atlete per land in hakies aangedui:

Suid-Afrikaanse deelname[wysig | wysig bron]

Die Suid-Afrikaner Charles Hefferon tydens die Olimpiese Somerspele 1908

Suid-Afrika het aan die Spele deelgeneem en een goue en een silwermedalje verower. Die gouemedalje is deur Reggie Walker in die 100 meter losgeslaan. Charles Hefferon het die silwermedalje in die maraton gewen.[6]

Getal medaljes[wysig | wysig bron]

Die top tien lande wat medaljes by die Spele verower het was:

 Plek  Land  Deelnemers Goud Goud Silwer Silwer Brons Brons Totaal
1 Vlag van Verenigde Koninkryk Verenigde Koninkryk (GBR) 676 56 51 39 146
2 Vlag van Verenigde State van Amerika Verenigde State (USA) 122 23 12 12 47
3 Vlag van Swede Swede (SWE) 172 8 6 11 25
4 Vlag van Frankryk Frankryk (FRA) 363 5 5 9 19
5 Vlag van Duitse Keiserryk Duitse Keiserryk (GER) 81 3 5 5 13
6 Vlag van Hongarye Hongarye (HUN) 63 3 4 2 9
7 Vlag van Kanada Kanada (CAN) 87 3 3 10 16
8 Vlag van Noorweë Noorweë (NOR) 69 2 3 3 8
9 Vlag van Italië Italië (ITA) 68 2 2 0 4
10 Vlag van België België (BEL) 88 1 5 2 8
14 Vlag van Verenigde Koninkryk Suid-Afrika (RSA) 14 1 1 0 2

Sien ook[wysig | wysig bron]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. "Factsheet – The Games of the Olympiad" (PDF) (in Engels). Internasionale Olimpiese Komitee. Desember 2017. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 23 Desember 2018. Besoek op 2 Maart 2018.
  2. "Factsheet – The Programme of the Games of the Olympiad" (PDF) (in Engels). Internasionale Olimpiese Komitee. Oktober 2017. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 22 April 2020. Besoek op 2 Maart 2018.
  3. "Factsheet – Opening Ceremony of the Games of the Olympiad" (PDF) (in Engels). Internasionale Olimpiese Komitee. 11 Januarie 2018. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 25 Desember 2018. Besoek op 2 Maart 2018.
  4. "Past Olympic host city election results" (in Engels). GamesBids. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 November 2018. Besoek op 2 Maart 2018.
  5. (en) Rebecca Jenkins: The First London Olympics 1908. e-Boek/Kindle-uitgawe. Londen: Hachette Digital 2008, pos. 313
  6. SA se geskiedenis by die Olimpiese Spele, Rapport, 1 Julie 2012

Verdere leesstof[wysig | wysig bron]

  • (en) Jenkins, Rebecca (2008). The First London Olympics: 1908. Piatkus Books. ISBN 978-0-7499-5168-9.
  • (en) David Wallechinsky (2004). The Complete Book of the Summer Olympics, Athens 2004 Edition. SportClassic Books. ISBN 978-1-894963-32-9.
  • (en) Bijkerk, Anthony T. (2004). "Pierre de Coubertin". In John E. Findling, Kimberly D. Pelle (red.). Encyclopedia of the Modern Olympic Movement. Greenwood Publishing Group. ISBN 0-313-32278-3. OCLC 52418065.
  • (en) Mallon, Bill; Buchanan, Ian (2000). "Background" (PDF). The 1908 Olympic Games: Results for All Competitors in All Events, with Commentary. McFarland. ISBN 978-0-7864-0598-5. {{cite book}}: |access-date= requires |url= (hulp); |chapter-format= requires |chapter-url= (hulp); Onbekende parameter |chapterurl= geïgnoreer (hulp)
  • (de) Lennartz, Karl (1998). Olympische Spiele 1908 in London. Kassel: Agon-Sportverlag. ISBN 3-89784-112-6.
  • (de) Kluge, Volker (1997). Olympische Sommerspiele. Die Chronik Teil 1. Athen 1896 – Berlin 1936. Berlin: Sportverlag. ISBN 3-328-00715-6.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]


Olimpiese Spele Logo van die Olimpiese Spele

Olimpiese Somerspele: 1896  • 1900  • 1904  • 1906*  • 1908  • 1912  • 1916  • 1920  • 1924  • 1928  • 1932  • 1936  • 1940  • 1944  • 1948  • 1952  • 1956  • 1960  • 1964  • 1968  • 1972  • 1976  • 1980  • 1984  • 1988  • 1992  • 1996  • 2000  • 2004  • 2008  • 2012  • 2016  • 2020  • 2024  • 2028  • 2032

Olimpiese Winterspele: 1924  • 1928  • 1932  • 1936  • 1940  • 1944  • 1948  • 1952  • 1956  • 1960  • 1964  • 1968  • 1972  • 1976  • 1980  • 1984  • 1988  • 1992  • 1994  • 1998  • 2002  • 2006  • 2010  • 2014  • 2018  • 2022  • 2026  • 2030
Internasionale Olimpiese KomiteeNasionale Olimpiese Komitee
(*) Die spele van 1906 is deur die IOK georganiseer, maar word nie amptelik deur die IOK erken nie.