Britse Statebond: Verskil tussen weergawes
'Newfoundland Red Ensign.png' -> 'Dominion of Newfoundland Red Ensign.svg' using GlobalReplace v0.2a - Fastily's PowerToys: svg |
+ Beelde |
||
Lyn 1: | Lyn 1: | ||
[[Lêer: |
[[Lêer:Commonwealth flag Ottawa.jpg|thumb|Die vlag van die Britse Statebond wapper aan die [[Parlement van Kanada]] in [[Ottawa]]]] |
||
⚫ | |||
[[Lêer:Marlborough House.jpg|thumb|Die hoofkantoor van die Britse Statebond in die Marlborough House in [[Londen]]]] |
[[Lêer:Marlborough House.jpg|thumb|Die hoofkantoor van die Britse Statebond in die Marlborough House in [[Londen]]]] |
||
[[Lêer:CommonwealthPrimeMinisters1944.jpg|thumb|Konferensie van die eerste ministers van die Britse dominions William Lyon Mackenzie King ([[Kanada]]), [[Jan Christian Smuts]] ([[Suid-Afrika]]), Winston Churchill ([[Verenigde Koninkryk]]), Peter Fraser ([[Nieu-Seeland]]) en John Curtin ([[Australië]]) op 1 Mei 1944 in Londen]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
Die '''Britse Statebond''' (of algemeen net '''Statebond''', [[Engels]]: ''Commonwealth of Nations'') is 'n vrywillige vereniging van 53 [[Onafhanklikheid|onafhanklike]], [[soewerein]]e lande, meestal bestaande uit die [[Verenigde Koninkryk]] en sy vorige [[Britse Ryk|kolonies]]. |
Die '''Britse Statebond''' (of algemeen net '''Statebond''', [[Engels]]: ''Commonwealth of Nations'', tot 1947 ''British Commonwealth of Nations'') is 'n vrywillige vereniging van 53 [[Onafhanklikheid|onafhanklike]], [[soewerein]]e lande, meestal bestaande uit die [[Verenigde Koninkryk]] en sy vorige [[Britse Ryk|kolonies]]. |
||
Nie alle lede van die Statebond erken die [[Lys van monarge van Brittanje|Britse monarg]] as [[staatshoof]] nie. Díé wat dit wel doen is bekend as Statebondgebiede, maar die meerderheid van lede is [[republiek]]e, en 'n handvol andere is inheemse monargieë. Alle lede erken wel vir [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Koningin Elizabeth II]] as die [[Hoof van die Statebond]], 'n rol wat miskien die beste met díé van 'n seremoniële [[president]] vergelyk kan word. |
Nie alle lede van die Statebond erken die [[Lys van monarge van Brittanje|Britse monarg]] as [[staatshoof]] nie. Díé wat dit wel doen is bekend as Statebondgebiede, maar die meerderheid van lede is [[republiek]]e, en 'n handvol andere is inheemse monargieë. Alle lede erken wel vir [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Koningin Elizabeth II]] as die [[Hoof van die Statebond]], 'n rol wat miskien die beste met díé van 'n seremoniële [[president]] vergelyk kan word. |
||
Lyn 32: | Lyn 21: | ||
== Lys van Statebondslede volgens kontinent == |
== Lys van Statebondslede volgens kontinent == |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[Lêer:CommonwealthFlagsTheMall20060617 CopyrightKaihsuTai.jpg|thumb|Vlae van die lidlande naby ''The Mall'' in [[Londen]]]] |
|||
⚫ | |||
<small>Datum van lidmaatskap tussen hakies.</small><ref>{{en}}[http://www.thecommonwealth.org/Internal/142227/members/ thecommonwealth.org: ''Member States'']</ref> |
<small>Datum van lidmaatskap tussen hakies.</small><ref>{{en}}[http://www.thecommonwealth.org/Internal/142227/members/ thecommonwealth.org: ''Member States'']</ref> |
||
Lyn 106: | Lyn 108: | ||
* [[Lêer:Flag of Malaya.svg|22px]] [[Malaya]], 1957, sedert 1963 'n deel van [[Maleisië]].<ref>{{en}} [http://www.thecommonwealth.org/YearbookInternal/145165/history/ thecommonwealth.org: ''Malaysia - History'']</ref> |
* [[Lêer:Flag of Malaya.svg|22px]] [[Malaya]], 1957, sedert 1963 'n deel van [[Maleisië]].<ref>{{en}} [http://www.thecommonwealth.org/YearbookInternal/145165/history/ thecommonwealth.org: ''Malaysia - History'']</ref> |
||
* [[Lêer:Flag of Tanganyika.svg|22px]] [[Tanganjika]], 1961, sedert 1964 'n deel van [[Tanzanië]].<ref name="Tanzania - History">{{en}} [http://www.thecommonwealth.org/YearbookInternal/145193/history/ thecommonwealth.org: ''Tanzania - History'']</ref> |
* [[Lêer:Flag of Tanganyika.svg|22px]] [[Tanganjika]], 1961, sedert 1964 'n deel van [[Tanzanië]].<ref name="Tanzania - History">{{en}} [http://www.thecommonwealth.org/YearbookInternal/145193/history/ thecommonwealth.org: ''Tanzania - History'']</ref> |
||
* [[Lêer: |
* [[Lêer:Flag of Zanzibar (January-April 1964).svg|22px]] [[Zanzibar]], 1961, sedert 1964 'n deel van [[Tanzanië]].<ref name="Tanzania - History"/> |
||
* {{vlagland|Zimbabwe}}, [[1980]], uitgespreek op [[20 Maart]] [[2002]] en verlaat op [[7 Desember]] [[2003]].<ref>{{en}} [http://thecommonwealth.org/history-of-the-commonwealth/zimbabwe-withdraws-commonwealth thecommonwealth.org: ''Zimbabwe withdraws from the Commonwealth'']</ref> |
* {{vlagland|Zimbabwe}}, [[1980]], uitgespreek op [[20 Maart]] [[2002]] en verlaat op [[7 Desember]] [[2003]].<ref>{{en}} [http://thecommonwealth.org/history-of-the-commonwealth/zimbabwe-withdraws-commonwealth thecommonwealth.org: ''Zimbabwe withdraws from the Commonwealth'']</ref> |
||
* {{vlagland|Gambië}}, [[1965]], verlaat op [[3 Oktober]] [[2013]].<ref>{{en}} [http://thecommonwealth.org/history-of-the-commonwealth/gambia-withdraws-commonwealth thecommonwealth.org: ''The Gambia withdraws from the Commonwealth'']</ref> |
* {{vlagland|Gambië}}, [[1965]], verlaat op [[3 Oktober]] [[2013]].<ref>{{en}} [http://thecommonwealth.org/history-of-the-commonwealth/gambia-withdraws-commonwealth thecommonwealth.org: ''The Gambia withdraws from the Commonwealth'']</ref> |
||
== Leiers == |
== Leiers == |
||
[[Lêer:Elizabeth II greets NASA GSFC employees, May 8, 2007 edit.jpg|thumb|upright|Koningin [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Elizabeth II]] is die monarg van die [[Commonwealth realm]].]] |
|||
[[Lêer:Kamalesh Sharma by UNDP.jpg|thumb|upright|Kamalesh Sharma is die huidige Sekretaris-generaal van die Statebond]] |
|||
[[Lêer:WEF on the Middle East Arab and foreign Ministers Crop.jpg|thumb|upright|Mahinda Rajapaksa is tans die voorsitter van die Statebond]] |
|||
* Koningin [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Elizabeth II]]: 6 Februarie 1952 - ''hede'' |
* Koningin [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Elizabeth II]]: 6 Februarie 1952 - ''hede'' |
||
* Koning [[George VI van die Verenigde Koninkryk|George VI]]: 11 Desember 1936 – 6 Februarie 1952 |
* Koning [[George VI van die Verenigde Koninkryk|George VI]]: 11 Desember 1936 – 6 Februarie 1952 |
||
* Koning [[Edward VIII van die Verenigde Koninkryk|Edward VIII]]: 20 Januarie 1936 – 11 Desember 1936 |
* Koning [[Edward VIII van die Verenigde Koninkryk|Edward VIII]]: 20 Januarie 1936 – 11 Desember 1936 |
||
* Koning [[George V van die Verenigde Koninkryk|George V]]: 11 Desember 1931 – 20 Januarie 1936 |
* Koning [[George V van die Verenigde Koninkryk|George V]]: 11 Desember 1931 – 20 Januarie 1936 |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
== Voorsitter == |
== Voorsitter == |
||
* [[ |
* [[Mahinda Rajapaksa]] (Sri Lanka): 15 November 2013 - ''hede'' |
||
* [[Tony Abbott]] (Australië): 18 September 2013 - 15 November 2013 |
|||
* [[Kevin Rudd]] (Australië): 27 Junie 2013 - 18 September 2013 |
* [[Kevin Rudd]] (Australië): 27 Junie 2013 - 18 September 2013 |
||
* [[Julia Gillard]] (Australië): 28 Oktober 2011 - 27 Junie 2013 |
* [[Julia Gillard]] (Australië): 28 Oktober 2011 - 27 Junie 2013 |
||
Lyn 127: | Lyn 141: | ||
* [[John Howard]] (Australië): 2002 - 2003 |
* [[John Howard]] (Australië): 2002 - 2003 |
||
* [[Thabo Mbeki]] (Suid-Afrika): 1999 - 2002 |
* [[Thabo Mbeki]] (Suid-Afrika): 1999 - 2002 |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
== Sien ook == |
== Sien ook == |
Wysiging soos op 22:30, 18 Januarie 2014
Die Britse Statebond (of algemeen net Statebond, Engels: Commonwealth of Nations, tot 1947 British Commonwealth of Nations) is 'n vrywillige vereniging van 53 onafhanklike, soewereine lande, meestal bestaande uit die Verenigde Koninkryk en sy vorige kolonies.
Nie alle lede van die Statebond erken die Britse monarg as staatshoof nie. Díé wat dit wel doen is bekend as Statebondgebiede, maar die meerderheid van lede is republieke, en 'n handvol andere is inheemse monargieë. Alle lede erken wel vir Koningin Elizabeth II as die Hoof van die Statebond, 'n rol wat miskien die beste met díé van 'n seremoniële president vergelyk kan word.
Oorspronge
- Hoofartikel: Geskiedenis van die Britse Ryk en Statebond.
Die Statebond het die Britse Ryk vervang, en sy oorspronge lê in die Rykskonferensies van die laat 1920s (konferensies van Britse en koloniale eerste ministers het gebeur vanaf 1887), waar die onafhanklikheid van self-regerende kolonies en dominiums erken is, en is uiteindelik geformaliseer deur die Statuut van Westminster in 1931. Die Statebond is geskep as 'n vereniging van vrye en gelyke state, en lidmaatskap was gebaseer op die gemene trou aan die Britse Kroon.
Ná die Tweede Wêreldoorlog is die Ryk stadig afgebreek, wat deels aan die groei van onafhanklikheidsbewegings in die onderdanige streke (mees belangrik in Indië onder die invloed van Mohandas Gandhi) toegeskryf kan word, asook die Britse Regering se verkrampte omstandighede as gevolg van die koste van die oorlog. Burma (1948) en Suid-Jemen (1967) was onder die paar vorige kolonies/protektorate wat nie tot die Statebond toegetree het by onafhanklikheidswording nie. Miskien die mees bekende groep vorige Britse kolonies, die Verenigde State, is ook nie lid van die Statebond nie, omdat die onafhanklikheid van die VSA hierdie instelling met oor 'n honderd jaar voorafgaan. Die Republiek van Ierland was 'n lid, maar het die Statebond verlaat met republiekwording in 1949.
Die kwessie van republiekstatus binne die Statebond is eers in 1950 opgelos toe daar ooreengekom is, volgens 'n formule voorgestel deur Kanadese Eerste Minister Louis St. Laurent, dat Indië 'n lid mag bly ten spyte van haar huidige republiekgrondwet1. (Voorheen het Ierland en Burma die Statebond verlaat na republiekwording.) Hierdie besluit, soos uiteengesit in die London Declaration, het toegelaat dat lede die Britse monarg as Hoof van die Statebond aanvaar ongeag van hulle binnelandse grondwetlike opset, en word deur baie gesien as die begin van die moderne Statebond.
Soos die Statebond gegroei het, het Brittanje en die vorige "blanke Dominiums" informeel (en meestal veragtend) bekend geraak as die Wit Statebond, spesifiek wanneer hulle met die armer, meestal nie-blanke Statebondslede verskil het oor verskeie kwessies by die Statebond Regeringshoofde-ontmoetings. Aantygings dat die "Wit Statebond" ander belange as spesifiek die Afrika Statebondnasies het, asook beskuldigings van rassisme en kolonialisme het gereeld voorgekom gedurende debatte oor Rhodesië in die 1970s, die oplegging van sanksies teen die apartheidsera Suid-Afrika in die 1980s, en meer onlangs oor die kwessie van om druk uit te oefen vir demokratiese hervorming in Nigerië en later Zimbabwe in onlangse jare.
Sport
Die Statebond hou die Statebondspele elke vier jaar, twee jaar na elke Olimpiese Spele.
Lys van Statebondslede volgens kontinent
Datum van lidmaatskap tussen hakies.[1]
- Noord-Amerika (12)
- Suid-Amerika (1)
- Afrika (18)
- Suid-Afrika (1931, verlaat in 1961 en sluit weer aan in 1994)
- Ghana (1957)
- Nigerië (1960 en opgeskort in 1995, maar weer toegelaat in 1999)
- Sierra Leone (1961)
- Uganda (1962)
- Kenia (1963)
- Malawi (1964)
- Tanzanië (1964)
- Zambië (1964)
- Botswana (1966)
- Lesotho (1966)
- Mauritius (1968)
- Swaziland (1968)
- Seychelle (1976)
- Namibië (1990)
- Mosambiek (1995)
- Kameroen (1995)
- Rwanda (2009)
- Asië (8)
Tans opgeskorte lede:
Vorige lede:
- Ierland, 1931, verlaat op 18 April 1949.[3]
- Newfoundland, 1931, het in 1949 'n Kanadese provinsie geword.[4]
- Malaya, 1957, sedert 1963 'n deel van Maleisië.[5]
- Tanganjika, 1961, sedert 1964 'n deel van Tanzanië.[6]
- Zanzibar, 1961, sedert 1964 'n deel van Tanzanië.[6]
- Zimbabwe, 1980, uitgespreek op 20 Maart 2002 en verlaat op 7 Desember 2003.[7]
- Gambië, 1965, verlaat op 3 Oktober 2013.[8]
Leiers
- Koningin Elizabeth II: 6 Februarie 1952 - hede
- Koning George VI: 11 Desember 1936 – 6 Februarie 1952
- Koning Edward VIII: 20 Januarie 1936 – 11 Desember 1936
- Koning George V: 11 Desember 1931 – 20 Januarie 1936
Sekretaris-generaals
Sekretaris-generaals van die Britse Statebond[9]:
- Kamalesh Sharma (Indië): 1 April 2008 - hede
- Don McKinnon (Nieu-Seeland): 3 April 2000 – 1 April 2008
- Emeka Anyaoku (Nigerië): 1 Julie 1990– 3 April 2000
- Shridath Ramphal (Guyana): 1 Julie 1975 – 30 Junie 1990
- Arnold Smith (Kanada): Junie 1965 – 30 Junie 1975
Voorsitter
- Mahinda Rajapaksa (Sri Lanka): 15 November 2013 - hede
- Tony Abbott (Australië): 18 September 2013 - 15 November 2013
- Kevin Rudd (Australië): 27 Junie 2013 - 18 September 2013
- Julia Gillard (Australië): 28 Oktober 2011 - 27 Junie 2013
- Kamla Persad-Bissessar (Trinidad en Tobago): 2010 - 2011
- Patrick Manning (Trinidad en Tobago): 2009 - 2010
- Yoweri Museveni (Uganda): 2007 - 2009
- Lawrence Gonzi (Malta): 2005 - 2007
- Olusegun Obasanjo (Nigerië): 2003 - 2005
- John Howard (Australië): 2002 - 2003
- Thabo Mbeki (Suid-Afrika): 1999 - 2002
Sien ook
Verwysings
- ↑ (en) thecommonwealth.org: Member States
- ↑ (en) thecommonwealth.org: Fiji Islands
- ↑ (en) commonwealth-of-nations.org: Wind of Change
- ↑ (en) thecommonwealth.org: Canada - History
- ↑ (en) thecommonwealth.org: Malaysia - History
- ↑ 6,0 6,1 (en) thecommonwealth.org: Tanzania - History
- ↑ (en) thecommonwealth.org: Zimbabwe withdraws from the Commonwealth
- ↑ (en) thecommonwealth.org: The Gambia withdraws from the Commonwealth
- ↑ (en) rulers.org: The Commonwealth
Eksterne skakels
Wikimedia Commons bevat media in verband met Britse Statebond. |