Italië

**Repubblica Italiana**
**Italiaanse Republiek**
Vlag	Wapen
	Volkslied: Il Canto degli Italiani; (Italiaans vir: "Die Lied van die Italianers");
Hoofstad	Rome 41°54′N 12°29′O / 41.900°N 12.483°O
Grootste stad	Rome
Amptelike tale	Italiaans
Regering ; • President; • Eerste minister	Unitêre parlementêre; grondwetlike republiek; Sergio Mattarella; Giuseppe Conte
Onafhanklikheid Vorming; • Unifikasie; • Republiek	; ; 17 Maart 1861; 2 Junie 1946
Oppervlakte; - Totaal; ; - Water (%)	; 301 338 km2 (71ste); 116 347 myl2; 2,4
Bevolking; - 2016-skatting; - 2011-sensus; - Digtheid	; 60 589 445 (23ste); 59 433 744; 201,3 / km2 (63ste); 521,4 / myl2
BBP (KKP); - Totaal; - Per capita	2018-skatting; $2 378 miljard (12de); $39 145 (32ste)
BBP (nominaal); - Totaal; - Per capita	2018-skatting; $2 049 miljard (8ste); $33 725 (27ste)
MOI (2015)	0,887 (26ste) – baie hoog
Gini (2016)	33,1 – medium
Geldeenheid	Euro (€) (EUR)
Tydsone; - Somertyd	MET (UTC+1); MEST (UTC+2)
Internet-TLD	.it
Skakelkode	+39

Italië (Italiaans: Italia, [iˈtaːlja], luister (hulp·inligting)), amptelik die Italiaanse Republiek (Repubblica Italiana, [reˈpubblika itaˈljaːna]), is 'n land in Suid-Europa, wat bestaan uit 'n stewelvormige skiereiland sowel as twee ander groot eilande in die Middellandse See: Sisilië (Sicilia) en Sardinië (Sardegna). Daarbenewens behoort kleiner eilande in die Middellandse See soos Capri en Elba ook tot Italië.

Aan die noordekant word dit begrens deur die Alpe, en grens aan Frankryk in die noordweste, Switserland en Oostenryk in die noorde en Slowenië in die noordooste. Die onafhanklike lande van San Marino en die Vatikaanstad is klein ingeslote Italiaanse gebiede, eksklawes. In die suide is die eilandnasie Malta geleë wat nie deel van Italië is nie.

Italië is 'n stigterslid van die Europese Unie en die NAVO asook 'n lidland van die Verenigde Nasies. In 1999 is die Euro-geldeenheid ingevoer en in 2002 die Euro-banknote en -muntstukke.

Geskiedenis

Italië het 'n groot invloed gehad op die kulturele en sosiale ontwikkeling van die hele gebied rondom die Middellandse See, en het ook die Europese kultuur sterk beïnvloed. Belangrike kulture en beskawings het daar voorgekom sedert pre-historiese tye. Na Magna Graecia, die Etruskiese beskawing en veral die Romeinse Ryk wat hierdie deel van die wêreld vir eeue oorheers het, was Italië die middelpunt van Europese wetenskap en kuns gedurende die Middeleeue en die Renaissance.

Moderne Italië het eers onlangs 'n land geword, op 17 Maart 1861, toe die meeste van die lande van die skiereiland verenig is onder Koning Viktor Emanuel II van die Savoje-dinastie, wat regeer het oor Sardinië en Piëmont. Die argitekte van die Italiaanse eenwording was Camillo Benso di Cavour, die hoofminister van Victor Emmanuel, en Giuseppe Garibaldi, 'n generaal en nasionale held. Rome self het vir 'n dekade daarna nog onder die regering van die Pous gebly, en het eers deel van die Koninkryk van Italië geword op 20 September 1870. Die Vatikaan is nou 'n onafhanklike land binne-in en omring deur Rome.

Gebiede

Italië word verdeel in 20 gebiede (regioni, enkelvoud regione), waarvan vyf 'n spesiale outonome status geniet, aangedui deur 'n *:

Abruzze (Abruzzo)
Basilicata
Kalabrië (Calabria)
Kampanië (Campania)
Lêer:Emilia-Romagna-Bandiera.svg Emilia-Romagna
Friuli-Venezia Giulia
Latium (Lazio)
Ligurië (Liguria)
Lombardye (Lombardia)
Marche
Molise
Piëmont (Piemonte)
Apulia (Puglia)
Sardinië (Sardegna) *
Sisilië (Sicilia) *
Toskane (Toscana)
Trentino-Suid-Tirol (Trentino-Alto Adige)
Umbrië (Umbria)
Aosta Vallei (Valle d'Aosta)*
Veneto

'n "Gebied" (Regione) sou beter in Afrikaans 'n provinsie genoem word, behalwe dat so 'n gebied weer verder in provinsies verdeel word. So byvoorbeeld vind mens die gebied Veneto (Regione Veneto) wat opgedeel is in provinsies soos Belluno, Padova, Rovigo, Treviso ens. Dit is hieruit duidelik dat 'n letterlike vertaling nie moontlik is nie, en dat die benaming "provincia" nie dieselfde betekenis het as "provinsie" in Afrikaans nie. (In Italiaans is "province" die meervoud van "provincia".)

Stede

Die hoofstad en grootste stad van Italië is Rome. Binne-in die stad bevind die onafhanklike Vatikaanstad homself waarvan die pous die hoof is. 'n Tweede onafhanklike enklawe binne die Italiaanse grense is San Marino, naby die vakansiedorp Rimini aan die ooskus. Ander belangrike stede is Milaan, Turyn, Genua, Venesië, Florence, Bologna, Verona, Napels, Ancona, Bari, Messina en Palermo (die hoofstad van Sisilië).

Sport

Die Italiaanse nasionale sokkerspan tydens die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1982 in Spanje

Die by verre gewildste sport in Italië is sokker. Die Italiaanse nasionale sokkerspan, Gli Azzurri – "die bloues", is een van die suksesvolste nasionale sokkerspanne wêreldwyd en kon die FIFA Sokker-Wêreldbeker vier keer wen (1934, 1938, 1982 en 2006). Italiaanse sokkerspanne kon 48 belangrike Europese trofee oorwin wat van Italië die tweede suksesvolste nasie in Europa maak. Italië se hoogste sokkerliga is die Serie A, gevolg deur die Serie B.

Ander gewilde sportsoorte sluit in vlugbal, basketbal en rugby. Rugby geniet 'n goeie vlak van gewildheid, veral in die noorde van dié land. Die Italiaanse nasionale rugbyspan ding in die Sesnasies-toernooi met Engeland, Frankryk, Ierland, Skotland en Wallis mee en neem gereeld aan die Rugbywêreldbeker deel.

Die Giro d'Italia is 'n belangrike fietswedren wat elke Mei gehou word en tot die drie Grand Tours behoort, saam met die Tour de France en die Vuelta a España. In Formule Een word sedert 1950 die Italiaanse Grand Prix aangebied, oorwegend in Monza.

Italië het al verskeie groot sportgeleenthede soos twee FIFA Sokker-Wêreldbekers (1934 en 1990), een Olimpiese Somerspele (1960) en twee Olimpiese Winterspele (1956 en 2006) gehuisves.

Vakansiedae

Datum	Afrikaanse Naam	Plaaslike Naam	Opmerking
1 Januarie	Nuwejaarsdag	Capodanno
6 Januarie	Epifanie	Epifania
Veranderend	Paassondag	Pasqua
Veranderend	Paasmaandag	Lunedì di Pasqua
25 April	Herdenking van bevryding	Liberazione	1945
1 Mei	Werkersdag	Festa del Lavoro
2 Junie	Republiekdag	Festa della Repubblica	1946
15 Augustus	Hemelvaart	Assunzione
1 November	Alle Heiligesdag	Tutti i Santi
8 Desember	Onbevlekte Opneming	Immacolata
25 Desember	Kersfees	Natale
26 Desember	St. Stefandag	Santo Stefano
31 Desember	Oujaarsdag	San Silvestro

Verwysings

↑ (it) "National demographic estimate, December 2016". ISTAT. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Augustus 2017. Besoek op 1 Junie 2018. {{cite web}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
↑ (it) "Resident population and population change". ISTAT. Besoek op 12 Mei 2014.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 (en) "World Economic Outlook Database, Oktober 2017 – Italy". Internasionale Monetêre Fonds. Besoek op 1 Junie 2018.
↑ (en) "2016 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 22 Maart 2017. Besoek op 1 Junie 2018. {{cite web}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
↑ (en) "Gini coefficient of equivalsed disposable income (source: SILC)". Luxembourg: Eurostat. 15 Junie 2017. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Maart 2016. Besoek op 1 Junie 2018. {{cite web}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)

Eksterne skakels

Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir Italië.
(en) Toerisme-inligting oor Italië op Wikivoyage
(it) Amptelike webwerf van die Italiaanse regering

Administratiewe streke van Italië

Abruzze (Abruzzo) • Apulië (Puglia) • Basilicata • Kalabrië (Calabria) • Kampanië (Campania) • Emilia-Romagna • Friuli-Venezia Giulia • Latium (Lazio) • Ligurië (Liguria) • Lombardye (Lombardia) • Marke (Marche) • Molise • Piëmont (Piemonte) • Sardinië (Sardegna) • Sisilië (Sicilia) • Toskane (Toscana) • Trentino-Suid-Tirol (Trentino-Alto Adige) • Umbrië (Umbria) • Valle d'Aosta • Veneto

[1] (it) "National demographic estimate, December 2016". ISTAT. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Augustus 2017. Besoek op 1 Junie 2018. {{cite web}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)

[2] (it) "Resident population and population change". ISTAT. Besoek op 12 Mei 2014.

[WEO2016-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 (en) "World Economic Outlook Database, Oktober 2017 – Italy". Internasionale Monetêre Fonds. Besoek op 1 Junie 2018.

[4] (en) "2016 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 22 Maart 2017. Besoek op 1 Junie 2018. {{cite web}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)

[5] (en) "Gini coefficient of equivalsed disposable income (source: SILC)". Luxembourg: Eurostat. 15 Junie 2017. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Maart 2016. Besoek op 1 Junie 2018. {{cite web}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]