Bloemfontein: Verskil tussen weergawes

Koördinate: 29°7′11″S 26°13′30″O / 29.11972°S 26.22500°O / -29.11972; 26.22500
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
Herstel gebreekte skakel
+ Beelde & skakels
Lyn 1: Lyn 1:
{{Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp
{{Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp
| naam = Bloemfontein
| naam = Bloemfontein
| inheemse_naam =
| inheemse_naam = Mangaung ([[Suid-Sotho]])
| ander_naam =
| ander_naam =
| nedersetting_tipe = Stad
| nedersetting_tipe = Stad
| slagspreuk =
| bynaam = Rosestad
| slagspreuk =
| beeld_stadsilhoeët = Bloemfontein.jpg
| beeld_stadsilhoeët = Bloemfontein.jpg
| beeldbyskrif = Parlement van die destydse Oranje-Vrystaat
| beeldbyskrif = Parlement van die destydse [[Oranje-Vrystaat]]
| duimdrukkeretiketposisie= onderkant
| latd = 29 |latm = 7 |lats = 11
| latd = 29 |latm = 7 |lats = 11
| longd = 26 |longm = 13 |longs = 30
| longd = 26 |longm = 13 |longs = 30
Lyn 12: Lyn 14:
| distrik =
| distrik =
| munisipaliteit = Mangaung
| munisipaliteit = Mangaung
| stigtingsdatum = [[1846]]<ref>{{en}} {{cite web|title=Chronological order of town establishment in South Africa based on Floyd (1960:20-26)|url=http://upetd.up.ac.za/thesis/available/etd-07212011-123414/unrestricted/05back.pdf|pages=xlv-lii}}</ref>
| stigtingsdatum = [[1846]]
| regeringstipe = <!-- Wyknommer -->
| regeringstipe = <!-- Wyknommer -->
| leier_party =
| leier_party =
Lyn 33: Lyn 35:
| demographics2_title1 = [[Afrikaans]]
| demographics2_title1 = [[Afrikaans]]
| demographics2_info1 = 42.5%
| demographics2_info1 = 42.5%
| demographics2_title2 = [[Sotho]]
| demographics2_title2 = [[Suid-Sotho]]
| demographics2_info2 = 33.4%
| demographics2_info2 = 33.4%
| demographics2_title3 = [[Engels]]
| demographics2_title3 = [[Engels]]
Lyn 45: Lyn 47:
| skakelkode = 051
| skakelkode = 051
| sensuskode = 499023
| sensuskode = 499023
| webwerf = http://www.bloemfontein.co.za
| webwerf = [http://www.bloemfontein.co.za/ Mangaung-munisipaliteit]
}}
}}


'''Bloemfontein''' is die [[hoofstad]] van die [[Suid-Afrikaanse]] provinsie [[Vrystaat]] en die [[Lys van dorpe in Suid-Afrika|sesde grootste stad]] van Suid-Afrika, met 'n oppervlakte van 236 [[vierkante kilometer]] en volgens die 2011-sensus 256&nbsp;185 inwoners. Dit is sedert [[1910]] Suid-Afrika se regterlike hoofstad.
'''Bloemfontein''' ([[Suid-Sotho]]: ''Mangaung'') is die [[hoofstad]] van die [[Suid-Afrika]]anse provinsie [[Vrystaat]] en die [[Lys van dorpe in Suid-Afrika|sesde grootste stad]] van Suid-Afrika, met 'n oppervlakte van 236 [[vierkante kilometer]] en volgens die 2011-sensus 256&nbsp;185 inwoners. Dit is sedert 1910 Suid-Afrika se regterlike hoofstad.


Bloemfontein lê in die hart van die Vrystaat se sentrale plato en is een van die min stede met 'n wildtuin in sy sentrum, bo-op Naval Hill. Die naam van die stad verwys na 'n fontein met blomme - oorspronklik 'n waterplek van die Boesmans. Bloemfontein staan nog steeds vir sy blommeprag bekend en dra die trotse bynaam "Rosestad".
[[Lêer:Bloemfontein panorama.jpg|duimnael|links|'n Uitsig oor Bloemfontein, soos gesien vanaf [[Naval Hill]]]]
[[Lêer:Bloemfontein Coat of Arms.jpg|duimnael|links|Bloemfontein se wapen dateer uit 1954]]
Bloemfontein lê in die hart van die Vrystaat se sentrale plato en is een van die min stede met 'n wildtuin in sy sentrum, bo-op [[Naval Hill]]. Die naam van die stad verwys na 'n fontein met blomme – oorspronklik 'n waterplek van die Boesmans. Bloemfontein staan nog steeds vir sy blommeprag bekend en dra die trotse bynaam "Rosestad".


Die stad het sy oorsprong in 'n Britse fort en nedersetting wat in [[1846]] deur majoor Henry Douglas Warden in die destydse Transoranje-streek gevestig is. Dit het vervolgens as administratiewe setel van die Britse kolonie [[Oranjerivier-soewereiniteit]] (1848-1854) en die onafhanklike Boererepubliek Oranje-Vrystaat gedien wat in 1854 gestig is.
Die stad het sy oorsprong in 'n Britse fort en nedersetting wat in 1846 deur majoor Henry Douglas Warden in die destydse Transoranje-streek gevestig is. Dit het vervolgens as administratiewe setel van die Britse kolonie [[Oranjerivier-soewereiniteit]] (1848–1854) en die onafhanklike Boererepubliek Oranje-Vrystaat gedien wat in 1854 gestig is.
[[Lêer:Bloemfontein_panorama.jpg|duimnael|links|'n Uitsig oor Bloemfontein, soos gesien vanaf Naval Hill]]
⚫
Tussen Mei en Junie 1899 is die historiese [[Bloemfontein-konferensie]] hier gehou as 'n laaste vergeefse poging om 'n militêre konflik tussen die destydse Boererepublieke en die [[Britse Ryk]] te vermy.


⚫
Tussen Mei en Junie 1899 is die historiese [[Bloemfontein-konferensie]] hier gehou as 'n laaste vergeefse poging om 'n militêre konflik tussen die destydse [[Boererepubliek]]e en die [[Britse Ryk]] te vermy.
⚫
In die 20ste eeu het Bloemfontein tot die geografiese spilpunt van Suid-Afrika se spoorwegnetwerk ontwikkel. Sowat 160 km noordoos van Bloemfontein het 'n groot ekonomiese opswaai vanaf 1948 met die ontginning van die [[Vrystaatse Goudveld]] begin. Later, vanaf 1962, het die gebied sentraal gestaan by die verwesenliking van die [[Oranjerivierprojek]] met sy waterkragsentrales en besproeiingskemas.


⚫
In die 20ste eeu het Bloemfontein tot die geografiese spilpunt van Suid-Afrika se spoorwegnetwerk ontwikkel. Sowat 160&nbsp;km noordoos van Bloemfontein het 'n groot ekonomiese opswaai vanaf 1948 met die ontginning van die [[Vrystaatse Goudveld]] begin. Later, vanaf 1962, het die gebied sentraal gestaan by die verwesenliking van die [[Oranjerivierprojek]] met sy waterkragsentrales en besproeiingskemas.
⚫
Vandag is Bloemfontein 'n moderne stad met [[wolkekrabber]]s, winkelsentrums en [[restourant]]e; en die [[Sand du Plessis-teater]] as een van sy kenmerkendste argitektoniese besienswaardighede. Tegelykertyd het Bloemfontein sy kulturele erfenis bewaar, en die stad spog met pragtige historiese geboue soos die Raadsaal, een van die mooiste in Suid-Afrika.

⚫
Vandag is Bloemfontein 'n moderne stad met [[wolkekrabber]]s, [[winkelsentrum]]s en [[restaurant]]e; en die [[Sand du Plessis-teaterkompleks|Sand du Plessis-teater]] as een van sy kenmerkendste argitektoniese besienswaardighede. Tegelykertyd het Bloemfontein sy kulturele erfenis bewaar, en die stad spog met pragtige historiese geboue soos die Raadsaal, een van die mooiste in Suid-Afrika.


== Etimologie en bynaam ==
== Etimologie en bynaam ==
⚫
Die [[Nederlands]]e naam beteken "blommefontein" en die [[Suid-Sotho]]naam ''Mangaung'' beteken "die plek waar die [[jagluiperd]]s (cheetahs) dwaal".


⚫
Daar word dikwels na die stad verwys as die "Stad van Rose", afkomstig van die verskeidenheid [[Roos|rose]] wat goed aard in die klimaat en jaarliks vanaf lente tot diep in die herfs 'n blommeprag oplewer.
⚫
Die [[Nederlandse]] naam beteken "blommefontein" en die [[Sotho]]naam, ''Mangaung'', beteken "die plek waar die jagluiperds (cheetahs) dwaal".

⚫
Daar word dikwels na die stad verwys as die "Stad van Rose", afkomstig van die verskeidenheid [[roos|rose]] wat goed aard in die klimaat en jaarliks vanaf lente tot diep in die herfs 'n blommeprag oplewer.


== Geskiedenis ==
== Geskiedenis ==
=== Vroeë geskiedenis ===
=== Vroeë geskiedenis ===
⚫
Die Bloemfonteingebied is oorspronklik deur [[Boesman|San]], [[Griekwas (stam)|Griekwas]] en [[Basotho]] bewoon voordat die eerste [[Voortrekkers]] hulle hier in die 1830's gevestig het. Een van die eerste [[Afrikaners]], wat omstreeks 1840 'n plaas in die streek bewoon het, was Johannes Nicolaas Brits (* 1790). Volgens oorlewering het Brits sy plaas na aanleiding van 'n fontein met blomme "Bloemfontein" genoem.

⚫
Die Bloemfonteingebied is oorspronklik deur San, Griekwas en Sotho bewoon voordat die eerste Voortrekkers hulle hier in die 1830's gevestig het. Een van die eerste Afrikaners, wat omstreeks 1840 'n plaas in die streek bewoon het, was Johannes Nicolaas Brits (* 1790). Volgens oorlewering het Brits sy plaas na aanleiding van 'n fontein met blomme "Bloemfontein" genoem.


=== Britse dorpstigting ===
=== Britse dorpstigting ===
Alhoewel Bloemfontein later merendeels deur Afrikaners bewoon is, is die nedersetting in 1846 deur 'n Engelse majoor, Henry Douglas Warden, as 'n Britse fort en buitepos in die Transoranje-streek gestig - 'n gebied met voldoende watervoorrade wat destyds deur Trekboere, Griekwas en Sotho bewoon is. Warden het die plek hoofsaaklik gekies weens die nabyheid tot die hoofroete na [[Winburg]], die uitgestrekte oop terrein en die feit dat dit destyds vry van perdesiekte was. Brits het sy plaas vervolgens vir £37 10s aan majoor Warden verkoop.
Alhoewel Bloemfontein later merendeels deur Afrikaners bewoon is, is die nedersetting in 1846 deur 'n Engelse majoor, Henry Douglas Warden, as 'n Britse fort en buitepos in die Transoranje-streek gestig – 'n gebied met voldoende watervoorrade wat destyds deur Trekboere, Griekwas en Basotho bewoon is. Warden het die plek hoofsaaklik gekies weens die nabyheid tot die hoofroete na [[Winburg]], die uitgestrekte oop terrein en die feit dat dit destyds vry van [[perd]]esiekte was. Brits het sy plaas vervolgens vir £37 10s aan majoor Warden verkoop.


Die gebied rondom Bloemfontein is op 3 Februarie 1848 amptelik deur die Britse regering geannekseer en het vervolgens as die Oranjerivier-sowereiniteit bekendgestaan, met Bloemfontein as administratiewe setel.
Die gebied rondom Bloemfontein is op 3 Februarie 1848 amptelik deur die Britse regering geannekseer en het vervolgens as die Oranjerivier-sowereiniteit bekendgestaan, met Bloemfontein as administratiewe setel.


Die dorp is in [[1850]] die eerste keer as 'n woongebied verklaar, vier jaar voor die stigting van die [[Oranje-Vrystaat]] waarvan Bloemfontein die regeringsetel geword het. Die dorpsgebied is deur Andrew Hudson Bain opgemeet. Sy reghoekige uitleg het voorsiening gemaak vir lang strate wat parallel met die plaaslike rivier in noord-suidelike rigting geloop het, en kort strate. Die nedersetting het geleidelik na terreine noord van die rivier uitgebrei. In 1851 het die bevolking op sowat 300 te staan gekom en was daar sowat sestig woonhuise.
Die dorp is in 1850 die eerste keer as 'n woongebied verklaar, vier jaar voor die stigting van die [[Oranje-Vrystaat]] waarvan Bloemfontein die regeringsetel geword het. Die dorpsgebied is deur Andrew Hudson Bain opgemeet. Sy reghoekige uitleg het voorsiening gemaak vir lang strate wat parallel met die plaaslike rivier in noord-suidelike rigting geloop het en kort strate. Die nedersetting het geleidelik na terreine noord van die rivier uitgebrei. In 1851 het die bevolking op sowat 300 te staan gekom en was daar sowat sestig woonhuise.


=== Vroeë kerkgemeentes en perswese ===
=== Vroeë kerkgemeentes en perswese ===
Die Eerste Raadsaal is in 1849 in St Georgesstraat gebou waar dit aanvanklik as skoolgebou en vergadersaal gedien het, maar ook vir kerkdienste gebruik is. Die eerste Nederduitse Gereformeerde gemeente is reeds in 1848 gestig en kon in Mei 1852 hul nuwe kerkgebou, die bekende tweetoringkerk, in Kerkstraat inwy. In dié tyd het ook die eerste Rooms-Katolieke, Anglikaanse en Metodistegemeentes in Bloemfontein ontstaan wat hul kerkdienste almal in die Eerste Raadsaal gehou het. Die Metodiste-predikant, wat in 1850 in Bloemfontein aangekom het, het ook kerkdienste vir die bruin en swart bevolking gehou, al moes hulle hiervoor in 'n meer beskeie gebou, 'n eenvoudige hut, vergader. Die eerste Rooms-Katolieke kerkgebou is in 1852 naby die regeringskantore in St Georgesstraat opgerig. Die eerste [[koerant|dagblad]], ''The Friend of the Sovereignty and Bloemfontein Gazette'', het op 10 Junie 1850 verskyn.
Die Eerste Raadsaal is in 1849 in St Georgesstraat gebou waar dit aanvanklik as skoolgebou en vergadersaal gedien het, maar ook vir kerkdienste gebruik is. Die eerste [[Nederduitse Gereformeerde Kerk|Nederduitse Gereformeerde gemeente]] is reeds in 1848 gestig en kon in Mei 1852 hul nuwe kerkgebou, die bekende tweetoringkerk, in Kerkstraat inwy. In dié tyd het ook die eerste [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]], [[Anglikaanse Kerk van Suider-Afrika|Anglikaanse]] en Metodistegemeentes in Bloemfontein ontstaan wat hul kerkdienste almal in die Eerste Raadsaal gehou het. Die Metodiste-predikant, wat in 1850 in Bloemfontein aangekom het, het ook kerkdienste vir die bruin en swart bevolking gehou, al moes hulle hiervoor in 'n meer beskeie gebou, 'n eenvoudige hut, vergader. Die eerste Rooms-Katolieke kerkgebou is in 1852 naby die regeringskantore in St Georgesstraat opgerig. Die eerste [[koerant|dagblad]], ''The Friend of the Sovereignty and Bloemfontein Gazette'', het op 10 Junie 1850 verskyn.


"Die Volksblad", later [[Volksblad]] uit die [[Media24]]-stal, is egter die enigste oorblywende dagblad wat vanuit Bloemfontein vervaardig en versprei word na die hele Vrystaat en Noord-Kaap.
"Die Volksblad", later [[Volksblad]] uit die [[Media24]]-stal, is egter die enigste oorblywende dagblad wat vanuit Bloemfontein vervaardig en versprei word na die hele Vrystaat en [[Noord-Kaap]].


=== Koloniale ekonomie en infrastruktuur ===
=== Koloniale ekonomie en infrastruktuur ===
[[Lêer:3e Raadszaal OVS VA0970.jpg|duimnael|Derde Raadszaal van die Volksraad van die Oranje-Vrystaat, Bloemfontein, 1893, kort voor dit deur die Vierde Raadszaal vervang is]]
Terwyl die nedersetting aanhou groei het, is ook steeds meer besighede in Bloemfontein gevestig. In Junie 1850 is die eerste munisipale amptenaar benoem. Nogtans het die dorp in dié tyd nog geen volle munisipale status gehad nie en was die infrastruktuur maar gebrekkig. 'n Beperkte posdiens tussen Bloemfontein en [[Colesberg]] is reeds in 1846 deur majoor Warden gevestig, en kort daarna het ander posroetes gevolg.
Terwyl die nedersetting aanhou groei het, is ook steeds meer besighede in Bloemfontein gevestig. In Junie 1850 is die eerste munisipale amptenaar benoem. Nogtans het die dorp in dié tyd nog geen volle munisipale status gehad nie en was die infrastruktuur maar gebrekkig. 'n Beperkte posdiens tussen Bloemfontein en [[Colesberg]] is reeds in 1846 deur majoor Warden gevestig, en kort daarna het ander posroetes gevolg.


Lyn 93: Lyn 96:


=== Oranje-Vrystaat ===
=== Oranje-Vrystaat ===
[[Lêer:Bloemfontein City Hall Vil001.jpg|duimnael|Die oostelike kantooringang tot Bloemfontein se stadsaal]]
[[Lêer:Bloemfontein City Hall Vil001.jpg|duimnael|links|Die oostelike kantooringang tot Bloemfontein se stadsaal]]
[[Lêer:Bloemfontein, from the South - c1900.JPG|duimnael|Die Kerkstraat in Bloemfontein met die Tweetoringkerk op die einde van die straat. Naval Hill op die agtergrond. (Foto vanuit die suide – omtrent 1900.)]]
[[Lêer:Die Vierde Raadsaal, President Brand Street, Bloemfontein, Free State, South-Africa..jpg|duimnael|Die Vierde Raadsaal]]
[[Lêer:Die Vierde Raadsaal, President Brand Street, Bloemfontein, Free State, South-Africa..jpg|duimnael|links|Die Vierde Raadsaal]]
[[Lêer:The National Archives UK - CO 1069-215-94-Derivative01.jpg|duimnael|Bloemfontein se [[Konsentrasiekamp]] tydens die [[Tweede Vryheidsoorlog]]]]
Nòg die Britse Koloniale Kantoor te [[Londen]] nòg die meerderheid Nederlandssprekende bewoners van die Oranjerivier-soewereiniteit was werklik tevrede met die politieke situasie in die kolonie, en so het die Britte besluit om hulle aan die gebied te onttrek. Op 30 Januarie 1854 is die Republiek van die Oranje-Vrystaat gestig en Bloemfontein tot sy hoofstad verklaar.
Nòg die Britse Koloniale Kantoor te [[Londen]] nòg die meerderheid Nederlandssprekende bewoners van die Oranjerivier-soewereiniteit was werklik tevrede met die politieke situasie in die kolonie, en so het die Britte besluit om hulle aan die gebied te onttrek. Op 30 Januarie 1854 is die Republiek van die Oranje-Vrystaat gestig en Bloemfontein tot sy hoofstad verklaar.


Nuwe administratiewe strukture is in 1859 in die dorp gevestig, en in 1880 het Bloemfontein munisipale status verwerf. Robert Innes is as die eerste burgemeester verkies, terwyl die destydse bevolking op 2&nbsp;567 beraam is.
Nuwe administratiewe strukture is in 1859 in die dorp gevestig, en in 1880 het Bloemfontein munisipale status verwerf. Robert Innes is as die eerste burgemeester verkies, terwyl die destydse bevolking op 2&nbsp;567 beraam is.


Bloemfonteiners kon ekonomiese voordeel trek uit die opening van die Kimberley-diamantveld in die 1860s as verblyfplek vir delwers uit ander landsdele op hul pad na die Noord-Kaap. Die verskaffing van dienste aan diamantedelwers was die eerste stap in Bloemfontein se 19de eeuse ekonomiese groeifase. Later het 'n aantal finansiële en handelsondernemings hulle hoofkwartiere hier gevestig. Bloemfontein het daarnaas tot 'n belangrike vervoerspilpunt ontwikkel, veral nadat die spoorwegverbinding tussen Kaapstad en Johannesburg, wat destyds in aanbou was, in 1890 tot Bloemfontein gevorder het.
Bloemfonteiners kon ekonomiese voordeel trek uit die opening van die [[Kimberley]]-diamantveld in die 1860's as verblyfplek vir delwers uit ander landsdele op hul pad na die Noord-Kaap. Die verskaffing van dienste aan diamantedelwers was die eerste stap in Bloemfontein se 19de eeuse ekonomiese groeifase. Later het 'n aantal finansiële en handelsondernemings hulle hoofkwartiere hier gevestig. Bloemfontein het daarnaas tot 'n belangrike vervoerspilpunt ontwikkel, veral nadat die spoorwegverbinding tussen [[Kaapstad]] en [[Johannesburg]], wat destyds in aanbou was, in 1890 tot Bloemfontein gevorder het.


In [[1899]] is die Bloemfontein-konferensie gehou wat gepoog het om die uitbreek van die [[Tweede Vryheidsoorlog|Anglo-Boereoorlog]] te vermy. Deel van die onderhandelinge was die ontmoeting tussen die president van die [[Zuid-Afrikaansche Republiek]] (ZAR), [[Paul Kruger]], en Sir [[Alfred Milner]]. Dié twee staatsmanne is deur die staatshoof van die Oranje-Vrystaat, president [[Marthinus Theunis Steyn|Steyn]], na Bloemfontein genooi om die dreigende militêre konflik tussen die ZAR en die Britse Ryk af te weer.
In 1899 is die Bloemfontein-konferensie gehou wat gepoog het om die uitbreek van die [[Tweede Vryheidsoorlog|Anglo-Boereoorlog]] te vermy. Deel van die onderhandelinge was die ontmoeting tussen die president van die [[Zuid-Afrikaansche Republiek]] (ZAR), [[Paul Kruger]], en Sir [[Alfred Milner]]. Dié twee staatsmanne is deur die staatshoof van die Oranje-Vrystaat, president [[Marthinus Theunis Steyn|Steyn]], na Bloemfontein genooi om die dreigende militêre konflik tussen die ZAR en die Britse Ryk af te weer.


Op [[13 Maart]] [[1900]] het Britse magte die stad oorgeneem.
Op 13 Maart 1900 het Britse magte die stad oorgeneem.


=== Bloemfontein in die Unie van Suid-Afrika ===
=== Bloemfontein in die Unie van Suid-Afrika ===
[[Lêer:Afskeid.jpg|duimnael|Die Afskeidmonument by die Suid-Afrikaanse Oorlogmuseum (voor 30 November 2015 bekend as Oorlogsmuseum) versinnebeeld die begin van die Suid-Afrikaanse Oorlog (voor 30 November 2015 bekend as Tweede Vryheidsoorlog of Anglo-Boereoorlog)]]
[[Lêer:Afskeid.jpg|duimnael|Die Afskeidmonument by die Suid-Afrikaanse Oorlogmuseum (voor 30 November 2015 bekend as Oorlogsmuseum) versinnebeeld die begin van die Suid-Afrikaanse Oorlog (voor 30 November 2015 bekend as Tweede Vryheidsoorlog of Anglo-Boereoorlog)]]
[[Lêer:Bloemfontein Women's Memorial Vil004.jpg|duimnael|Die [[Nasionale Vrouemonument]] is op 16 Desember 1913 onthul ter gedagtenis aan 26&nbsp;370 Afrikanervroue en -kinders wat gedurende die Tweede Vryheidsoorlog (of Anglo-Boereoorlog) gesterf het. Die monument is gebou met blokke gesny uit Kroonstad-sandsteen.]]
[[Lêer:Bloemfontein Women's Memorial Vil004.jpg|duimnael|Die [[Nasionale Vrouemonument]] is op 16 Desember 1913 onthul ter gedagtenis aan 26&nbsp;370 Afrikanervroue en -kinders wat gedurende die Tweede Vryheidsoorlog (of Anglo-Boereoorlog) gesterf het. Die monument is gebou met blokke gesny uit Kroonstad-sandsteen.]]
Tien jaar later ([[1910]]) het Bloemfontein deel van die [[Unie van Suid-Afrika]] geword en is die Appèlafdeling van die Suid-Afrikaanse Hooggeregshof hier gevestig.
Tien jaar later (1910) het Bloemfontein deel van die [[Unie van Suid-Afrika]] geword en is die Appèlafdeling van die Suid-Afrikaanse Hooggeregshof hier gevestig.


Bloemfontein, wat in die sentrum van die nuutgestigte staat geleë was, het destyds nie oor 'n noemenswaardige nywerheidsbasis beskik nie, maar het nogtans danksy enkele belangrike onderwysinstellings 'n nasionale rol as opvoedkundige sentrum gespeel.
Bloemfontein, wat in die sentrum van die nuutgestigte staat geleë was, het destyds nie oor 'n noemenswaardige nywerheidsbasis beskik nie, maar het nogtans danksy enkele belangrike onderwysinstellings 'n nasionale rol as opvoedkundige sentrum gespeel.


In 1912 het swart afgevaardigdes van dwarsoor Suid-Afrika in Bloemfontein vergader om die voorloperorganisasie van die [[African National Congress]] (ANC), die Native National Congress (NNC), in die lewe te roep. Die afkondiging van die Naturelle-grondwet - die eerste in 'n reeks vroeë Apartheidswette wat grondbesit deur swart Suid-Afrikaners beperk het - in die wit Suid-Afrikaanse parlement is daardeur verhinder.
In 1912 het swart afgevaardigdes van dwarsoor Suid-Afrika in Bloemfontein vergader om die voorloperorganisasie van die [[African National Congress]] (ANC), die Native National Congress (NNC), in die lewe te roep. Die afkondiging van die Naturelle-grondwet – die eerste in 'n reeks vroeë [[Apartheid]]swette wat grondbesit deur swart Suid-Afrikaners beperk het – in die wit Suid-Afrikaanse parlement is daardeur verhinder.


In 1945 het Bloemfontein stadstatus verwerf, en op 18 Maart 1950 is die [[Universiteit van die Vrystaat|Universiteit van die Oranje-Vrystaat]] in die stad gevestig.
In 1945 het Bloemfontein stadstatus verwerf en op 18 Maart 1950 is die [[Universiteit van die Vrystaat|Universiteit van die Oranje-Vrystaat]] in die stad gevestig.


== Kultuur ==
== Kultuur ==
Kultureel is die stad toonaangewend. Skeppende werk op die gebied van uitvoerende kuns, beeldende kuns, letterkunde en skilderkuns word gedoen. Die stad is sentrum vir die Vrystaat Kunswedstrydvereniging.
Kultureel is die stad toonaangewend. Skeppende werk op die gebied van uitvoerende kuns, beeldende kuns, letterkunde en skilderkuns word gedoen. Die stad is sentrum vir die Vrystaat Kunswedstrydvereniging.


Teaters: Sand du Plessis; Sterrewag; Wynand Mouton; Scaena; Odeion; André Huguenot; Stadskouburg. Die [[Sand du Plessis-teaterkompleks|Sand du Plessis-teater]] is een van die grootste en mees moderne in die [[Suidelike Halfrond]] met 'n kapasiteit van ongeveer 1&nbsp;000. Die teater huisves ook die Vrystaatse Simfonieorkes (VSSO).
Teaters: Sand du Plessis; Sterrewag; Wynand Mouton; Scaena; Odeion; André Huguenot; Stadskouburg. Die Sand du Plessis-teater is een van die grootste en mees moderne in die [[Suidelike Halfrond]] met 'n kapasiteit van ongeveer 1&nbsp;000. Die teater huisves ook die Vrystaatse Simfonieorkes (VSSO).


Museums: Nasionale Museum; Suid-Afrikaanse Oorlogmuseum (voor 30 November 2015 bekend as Oorlogsmuseum); Freshford; Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN); Oliewenhuis; [[Nasionale Vrouemonument]].
Museums: Nasionale Museum; Suid-Afrikaanse Oorlogmuseum (voor 30 November 2015 bekend as Oorlogsmuseum); Freshford; Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN); Oliewenhuis; [[Nasionale Vrouemonument]].


== Infrastruktuur ==
== Infrastruktuur ==
[[Lêer:Hoffman square, Bloemfontein.jpg|duimnael|links|Hoffmanplein in Bloemfontein]]
[[Lêer:Bloemfontein Station c.JPG|duimnael|Bloemfonteinstasie]]
[[Lêer:Bloemfontein Station c.JPG|duimnael|Bloemfonteinstasie]]
'n Treinspoor is in [[1890]] gebou om Bloemfontein met [[Kaapstad]] te verbind. Spoorverbindings strek tans na alle industriële gebiede en [[toerisme]]bestemmings.
'n Treinspoor is in 1890 gebou om Bloemfontein met Kaapstad te verbind. Spoorverbindings strek tans na alle industriële gebiede en [[toerisme]]bestemmings.


Die [[Bram Fischer Internasionale Lughawe|Bloemfontein Internasionale Lughawe]] verbind alle plaaslike lughawens en ook die [[Lesotho]]-buurland. Tempe-lughawe verleen landingsgeriewe aan kleiner siviele lugruimgebruikers.
Die [[Bram Fischer Internasionale Lughawe|Bloemfontein Internasionale Lughawe]] verbind alle plaaslike lughawens en ook die [[Lesotho]]-buurland. Tempe-lughawe verleen landingsgeriewe aan kleiner siviele lugruimgebruikers.


As sentrale bestemming, vertak die Nasionale padnetwerk na al die vernaamste stede, toeristebestemmings en kusgebiede. Die [[N1]] nasionale pad gaan na Kaapstad, Port Elizabeth en [[Johannesburg]]. Die [[N8]] nasionale pad verbind Bloemfontein met [[Groblershoop]], [[Noord-Kaap]] via [[Kimberley]] en [[Maseru]] via [[Maserubrug]] langs die Vrystaat. Die [[N6]] nasionale pad via [[Aliwal-Noord]] na [[Oos-Londen]] begin ook hier.
As sentrale bestemming, vertak die Nasionale padnetwerk na al die vernaamste stede, toeristebestemmings en kusgebiede. Die [[N1 (Suid-Afrika)|N1]]-nasionale pad gaan na Kaapstad, Port Elizabeth en Johannesburg. Die [[N8 (Suid-Afrika)|N8]]-nasionale pad verbind Bloemfontein met [[Groblershoop]], Noord-Kaap, via Kimberley en [[Maseru]] via [[Maserubrug]] langs die Vrystaat. Die [[N6 (Suid-Afrika)|N6]]-nasionale pad via [[Aliwal-Noord]] na Oos-Londen begin ook hier.


== Geografie en klimaat ==
== Geografie en klimaat ==
[[Lêer:Bloemfontein in Bloemfontein.jpg|duimnael|regs|Die Bloemfontein in Bloemfontein.]]
[[Lêer:Bloemfontein in Bloemfontein.jpg|duimnael|Die Bloemfontein in Bloemfontein]]
Die stad is geleë by 29 grade suidelengtegraad en 26 grade oostebreedtegraad en is 1&nbsp;395 meter bo [[seespieël]].
Die stad is geleë by 29 grade suidelengtegraad en 26 grade oostebreedtegraad en is 1&nbsp;395 meter bo [[seevlak]].


Bloemfontein ontvang gemiddeld 559&nbsp;mm [[reën]] per jaar, meestal gedurende die somermaande.
Bloemfontein ontvang gemiddeld 559&nbsp;mm [[reën]] per jaar, meestal gedurende die somermaande.


Gemiddelde dagtemperature wissel van 16&nbsp;°C in Junie tot 32&nbsp;°C in Januarie. Die omgewing is die koudste in Julie wanneer die kwik <u>gemiddeld</u> val tot -2&nbsp;°C gedurende 'n wintersnag.
Gemiddelde dagtemperature wissel van 16&nbsp;°C in Junie tot 32&nbsp;°C in Januarie. Die omgewing is die koudste in Julie wanneer die [[kwik]] gemiddeld val tot -2&nbsp;°C gedurende 'n wintersnag.


{{Tabel weergemiddeldes
{{Tabel weergemiddeldes
Lyn 187: Lyn 193:


== Demografie ==
== Demografie ==
Volgens die 2011-sensus het die stad 'n bevolking van 256&nbsp;185 inwoners gehad (meer as verdubbel van 111&nbsp;697 in 2001), waarvan 76&nbsp;325 (30%) Blank was. Ander belangrike groepe is 76&nbsp;325 (56%) Swartes, 32&nbsp;827 (12,8%) [[Kleurlinge]] en 2&nbsp;100 (0,8%) Asiërs.
Volgens die 2011-sensus het die stad 'n bevolking van 256&nbsp;185 gehad (meer as verdubbel van 111&nbsp;697 in 2001), waarvan 76&nbsp;325 (30%) Blank was. Ander belangrike groepe is 76&nbsp;325 (56%) Swartes, 32&nbsp;827 (12,8%) [[Kleurlinge]] en 2&nbsp;100 (0,8%) Asiërs.


== Ekonomiese basis ==
== Ekonomiese basis ==
Lyn 196: Lyn 202:


== Bekende boorlinge van Bloemfontein ==
== Bekende boorlinge van Bloemfontein ==
[[Lêer:Tolkien 1916.jpg|duimnael|upright|J.R.R. Tolkien in 1916]]
* [[Zola Budd]] - wêreldbekende middelafstandatleet
* [[Zola Budd]] – middelafstandatleet
* [[Hansie Cronje]] - voormalige krieketkaptein van Suid-Afrika
* [[Hansie Cronjé]] – voormalige krieketkaptein van Suid-Afrika
* [[Al Debbo]] - akteur en grapmaker
* [[Alan Donald]] - voormalige krieketsnelbouler van Suid-Afrika
* [[Al Debbo]] – akteur en grapmaker
* [[Alan Donald]] – voormalige krieketsnelbouler van Suid-Afrika
* [[Steve Hofmeyr]] - Akteur en sanger
* [[Arnu Fourie]] – Paralimpiese atleet
* [[Lucas Maree]] - Afrikaanse sanger en liedjieskrywer
* [[Steve Hofmeyr]] – akteur en sanger
* [[Lucas Maree]] – Afrikaanse sanger en liedjieskrywer
⚫
* [[Leon Schuster]] - rolprentvervaardiger, akteur en grapjas
* [[Deneys Reitz]] – soldaat, politikus, kabinetsminister en skrywer
* Die skrywer [[J.R.R. Tolkien]] is op [[3 Januarie]] [[1892]] in Bloemfontein gebore
⚫
* [[Leon Schuster]] – rolprentvervaardiger, akteur en grapjas
⚫
* [[Kepler Wessels]] - voormalige krieketkaptein van Suid-Afrika
* [[J.R.R. Tolkien]] – Britse skrywer

⚫
* [[Kepler Wessels]] – voormalige krieketkaptein van Suid-Afrika
⚫
== Verwysings ==
⚫
{{CommonsKategorie}}
⚫
{{Verwysings}}


== Sien ook ==
== Sien ook ==
* [[NG gemeente Bloemfontein]]
* [[NG gemeente Bloemfontein]]
* [[Gereformeerde kerk Bloemfontein]]
* [[Gereformeerde kerk Bloemfontein]]

⚫
== Verwysings ==
⚫
{{Verwysings}}


== Eksterne skakels ==
== Eksterne skakels ==
⚫
{{CommonsKategorie}}
* [http://www.mangaung.co.za Munisipale webwerf]
* [http://www.bloempages.com Bloemfontein Online Directory]
* {{en}} [http://www.bloemfontein.co.za/ Munisipale webwerf]
* {{en}} [http://www.bloempages.com Bloemfontein Online Directory]


{{Geografiese ligging
{{Geografiese ligging
Lyn 223: Lyn 232:
|Noordwes = [[Bultfontein]]
|Noordwes = [[Bultfontein]]
|Noordoos =
|Noordoos =
|Oos = [[Botshabelo]]{{spaces|10}}[[Maseru]]
|Oos = [[Botshabelo]] • [[Maseru]]
|Suidoos = [[Dewetsdorp]]
|Suidoos = [[Dewetsdorp]]
|Suid = [[Reddersburg]]<br />[[Trompsburg]]
|Suid = [[Reddersburg]] • [[Trompsburg]]
|Suidwes =
|Suidwes =
|Wes = [[Kimberley]]
|Wes = [[Kimberley]]

Wysiging soos op 19:30, 22 September 2016

Bloemfontein

Mangaung (Suid-Sotho)
Stad
Parlement van die destydse Oranje-Vrystaat
Parlement van die destydse Oranje-Vrystaat
Byname: 
Rosestad
Bloemfontein is in Vrystaat
Bloemfontein
Bloemfontein
 Bloemfontein se ligging in Vrystaat
Koördinate: 29°7′11″S 26°13′30″O / 29.11972°S 26.22500°O / -29.11972; 26.22500
LandVlag van Suid-Afrika Suid-Afrika
ProvinsieVrystaat
MunisipaliteitMangaung
Stigting1846[1]
Oppervlak
 • Totaal236,17 km2 (91,19 vk. myl)
Hoogte
1 395 m (4 577 ft)
Bevolking
 (2011)[2]
 • Totaal256 185
 • Digtheid1 085/km2 (2 810/vk. myl)
Rasverdeling (2011)
 • Wit mense29.8%
 • Indiërs/Asiërs0.8%
 • Bruin mense12.8%
 • Swart mense56.1%
 • Ander9.5%
Taal (2011)
 • Afrikaans42.5%
 • Suid-Sotho33.4%
 • Engels7.5%
 • Xhosa7.1%
 • Ander9.5%
Poskode (strate)
9300
Poskode (posbusse)
9301
Skakelkode051
WebwerfMangaung-munisipaliteit

Bloemfontein (Suid-Sotho: Mangaung) is die hoofstad van die Suid-Afrikaanse provinsie Vrystaat en die sesde grootste stad van Suid-Afrika, met 'n oppervlakte van 236 vierkante kilometer en volgens die 2011-sensus 256 185 inwoners. Dit is sedert 1910 Suid-Afrika se regterlike hoofstad.

'n Uitsig oor Bloemfontein, soos gesien vanaf Naval Hill
Bloemfontein se wapen dateer uit 1954

Bloemfontein lê in die hart van die Vrystaat se sentrale plato en is een van die min stede met 'n wildtuin in sy sentrum, bo-op Naval Hill. Die naam van die stad verwys na 'n fontein met blomme – oorspronklik 'n waterplek van die Boesmans. Bloemfontein staan nog steeds vir sy blommeprag bekend en dra die trotse bynaam "Rosestad".

Die stad het sy oorsprong in 'n Britse fort en nedersetting wat in 1846 deur majoor Henry Douglas Warden in die destydse Transoranje-streek gevestig is. Dit het vervolgens as administratiewe setel van die Britse kolonie Oranjerivier-soewereiniteit (1848–1854) en die onafhanklike Boererepubliek Oranje-Vrystaat gedien wat in 1854 gestig is.

Tussen Mei en Junie 1899 is die historiese Bloemfontein-konferensie hier gehou as 'n laaste vergeefse poging om 'n militêre konflik tussen die destydse Boererepublieke en die Britse Ryk te vermy.

In die 20ste eeu het Bloemfontein tot die geografiese spilpunt van Suid-Afrika se spoorwegnetwerk ontwikkel. Sowat 160 km noordoos van Bloemfontein het 'n groot ekonomiese opswaai vanaf 1948 met die ontginning van die Vrystaatse Goudveld begin. Later, vanaf 1962, het die gebied sentraal gestaan by die verwesenliking van die Oranjerivierprojek met sy waterkragsentrales en besproeiingskemas.

Vandag is Bloemfontein 'n moderne stad met wolkekrabbers, winkelsentrums en restaurante; en die Sand du Plessis-teater as een van sy kenmerkendste argitektoniese besienswaardighede. Tegelykertyd het Bloemfontein sy kulturele erfenis bewaar, en die stad spog met pragtige historiese geboue soos die Raadsaal, een van die mooiste in Suid-Afrika.

Etimologie en bynaam

Die Nederlandse naam beteken "blommefontein" en die Suid-Sothonaam Mangaung beteken "die plek waar die jagluiperds (cheetahs) dwaal".

Daar word dikwels na die stad verwys as die "Stad van Rose", afkomstig van die verskeidenheid rose wat goed aard in die klimaat en jaarliks vanaf lente tot diep in die herfs 'n blommeprag oplewer.

Geskiedenis

Vroeë geskiedenis

Die Bloemfonteingebied is oorspronklik deur San, Griekwas en Basotho bewoon voordat die eerste Voortrekkers hulle hier in die 1830's gevestig het. Een van die eerste Afrikaners, wat omstreeks 1840 'n plaas in die streek bewoon het, was Johannes Nicolaas Brits (* 1790). Volgens oorlewering het Brits sy plaas na aanleiding van 'n fontein met blomme "Bloemfontein" genoem.

Britse dorpstigting

Alhoewel Bloemfontein later merendeels deur Afrikaners bewoon is, is die nedersetting in 1846 deur 'n Engelse majoor, Henry Douglas Warden, as 'n Britse fort en buitepos in die Transoranje-streek gestig – 'n gebied met voldoende watervoorrade wat destyds deur Trekboere, Griekwas en Basotho bewoon is. Warden het die plek hoofsaaklik gekies weens die nabyheid tot die hoofroete na Winburg, die uitgestrekte oop terrein en die feit dat dit destyds vry van perdesiekte was. Brits het sy plaas vervolgens vir £37 10s aan majoor Warden verkoop.

Die gebied rondom Bloemfontein is op 3 Februarie 1848 amptelik deur die Britse regering geannekseer en het vervolgens as die Oranjerivier-sowereiniteit bekendgestaan, met Bloemfontein as administratiewe setel.

Die dorp is in 1850 die eerste keer as 'n woongebied verklaar, vier jaar voor die stigting van die Oranje-Vrystaat waarvan Bloemfontein die regeringsetel geword het. Die dorpsgebied is deur Andrew Hudson Bain opgemeet. Sy reghoekige uitleg het voorsiening gemaak vir lang strate wat parallel met die plaaslike rivier in noord-suidelike rigting geloop het en kort strate. Die nedersetting het geleidelik na terreine noord van die rivier uitgebrei. In 1851 het die bevolking op sowat 300 te staan gekom en was daar sowat sestig woonhuise.

Vroeë kerkgemeentes en perswese

Die Eerste Raadsaal is in 1849 in St Georgesstraat gebou waar dit aanvanklik as skoolgebou en vergadersaal gedien het, maar ook vir kerkdienste gebruik is. Die eerste Nederduitse Gereformeerde gemeente is reeds in 1848 gestig en kon in Mei 1852 hul nuwe kerkgebou, die bekende tweetoringkerk, in Kerkstraat inwy. In dié tyd het ook die eerste Rooms-Katolieke, Anglikaanse en Metodistegemeentes in Bloemfontein ontstaan wat hul kerkdienste almal in die Eerste Raadsaal gehou het. Die Metodiste-predikant, wat in 1850 in Bloemfontein aangekom het, het ook kerkdienste vir die bruin en swart bevolking gehou, al moes hulle hiervoor in 'n meer beskeie gebou, 'n eenvoudige hut, vergader. Die eerste Rooms-Katolieke kerkgebou is in 1852 naby die regeringskantore in St Georgesstraat opgerig. Die eerste dagblad, The Friend of the Sovereignty and Bloemfontein Gazette, het op 10 Junie 1850 verskyn.

"Die Volksblad", later Volksblad uit die Media24-stal, is egter die enigste oorblywende dagblad wat vanuit Bloemfontein vervaardig en versprei word na die hele Vrystaat en Noord-Kaap.

Koloniale ekonomie en infrastruktuur

Derde Raadszaal van die Volksraad van die Oranje-Vrystaat, Bloemfontein, 1893, kort voor dit deur die Vierde Raadszaal vervang is

Terwyl die nedersetting aanhou groei het, is ook steeds meer besighede in Bloemfontein gevestig. In Junie 1850 is die eerste munisipale amptenaar benoem. Nogtans het die dorp in dié tyd nog geen volle munisipale status gehad nie en was die infrastruktuur maar gebrekkig. 'n Beperkte posdiens tussen Bloemfontein en Colesberg is reeds in 1846 deur majoor Warden gevestig, en kort daarna het ander posroetes gevolg.

Die eerste amptelike poskantoor is in 1875 in die Ou Parlementsgebou op Markplein ingerig. Toe dit te klein geraak het, is dit deur 'n groter gebou op dieselfde plek vervang. Die gebou troon steeds sedert opening op 22 Junie 1892 oor Hoffmanplein in die sentrale stad.

Die vervoer van goedere was 'n ander belangrike vraagstuk. Bloemfontein was in die 1850's nog 'n taamlik afgeleë nedersetting in Suid-Afrika. Aanvanklik kon boumateriale, klere, huishoudelike goedere en meubels slegs in beperkte hoeveelhede met ossewaens vanuit Port Elizabeth en Oos-Londen se seehawens na Bloemfontein vervoer word. Goedere wat nie plaaslik vervaardig kon word nie, was gevolglik skaars en duur.

Die Britse bewind was in die beginjare allesbehalwe gevestig en verhoudinge tussen die verskillende bevolkingsgroepe gespanne. So is majoor Warden ontslaan en op 23 Julie 1852 deur Henry Green vervang.

Oranje-Vrystaat

Die oostelike kantooringang tot Bloemfontein se stadsaal
Die Kerkstraat in Bloemfontein met die Tweetoringkerk op die einde van die straat. Naval Hill op die agtergrond. (Foto vanuit die suide – omtrent 1900.)
Die Vierde Raadsaal
Bloemfontein se Konsentrasiekamp tydens die Tweede Vryheidsoorlog

Nòg die Britse Koloniale Kantoor te Londen nòg die meerderheid Nederlandssprekende bewoners van die Oranjerivier-soewereiniteit was werklik tevrede met die politieke situasie in die kolonie, en so het die Britte besluit om hulle aan die gebied te onttrek. Op 30 Januarie 1854 is die Republiek van die Oranje-Vrystaat gestig en Bloemfontein tot sy hoofstad verklaar.

Nuwe administratiewe strukture is in 1859 in die dorp gevestig, en in 1880 het Bloemfontein munisipale status verwerf. Robert Innes is as die eerste burgemeester verkies, terwyl die destydse bevolking op 2 567 beraam is.

Bloemfonteiners kon ekonomiese voordeel trek uit die opening van die Kimberley-diamantveld in die 1860's as verblyfplek vir delwers uit ander landsdele op hul pad na die Noord-Kaap. Die verskaffing van dienste aan diamantedelwers was die eerste stap in Bloemfontein se 19de eeuse ekonomiese groeifase. Later het 'n aantal finansiële en handelsondernemings hulle hoofkwartiere hier gevestig. Bloemfontein het daarnaas tot 'n belangrike vervoerspilpunt ontwikkel, veral nadat die spoorwegverbinding tussen Kaapstad en Johannesburg, wat destyds in aanbou was, in 1890 tot Bloemfontein gevorder het.

In 1899 is die Bloemfontein-konferensie gehou wat gepoog het om die uitbreek van die Anglo-Boereoorlog te vermy. Deel van die onderhandelinge was die ontmoeting tussen die president van die Zuid-Afrikaansche Republiek (ZAR), Paul Kruger, en Sir Alfred Milner. Dié twee staatsmanne is deur die staatshoof van die Oranje-Vrystaat, president Steyn, na Bloemfontein genooi om die dreigende militêre konflik tussen die ZAR en die Britse Ryk af te weer.

Op 13 Maart 1900 het Britse magte die stad oorgeneem.

Bloemfontein in die Unie van Suid-Afrika

Die Afskeidmonument by die Suid-Afrikaanse Oorlogmuseum (voor 30 November 2015 bekend as Oorlogsmuseum) versinnebeeld die begin van die Suid-Afrikaanse Oorlog (voor 30 November 2015 bekend as Tweede Vryheidsoorlog of Anglo-Boereoorlog)
Die Nasionale Vrouemonument is op 16 Desember 1913 onthul ter gedagtenis aan 26 370 Afrikanervroue en -kinders wat gedurende die Tweede Vryheidsoorlog (of Anglo-Boereoorlog) gesterf het. Die monument is gebou met blokke gesny uit Kroonstad-sandsteen.

Tien jaar later (1910) het Bloemfontein deel van die Unie van Suid-Afrika geword en is die Appèlafdeling van die Suid-Afrikaanse Hooggeregshof hier gevestig.

Bloemfontein, wat in die sentrum van die nuutgestigte staat geleë was, het destyds nie oor 'n noemenswaardige nywerheidsbasis beskik nie, maar het nogtans danksy enkele belangrike onderwysinstellings 'n nasionale rol as opvoedkundige sentrum gespeel.

In 1912 het swart afgevaardigdes van dwarsoor Suid-Afrika in Bloemfontein vergader om die voorloperorganisasie van die African National Congress (ANC), die Native National Congress (NNC), in die lewe te roep. Die afkondiging van die Naturelle-grondwet – die eerste in 'n reeks vroeë Apartheidswette wat grondbesit deur swart Suid-Afrikaners beperk het – in die wit Suid-Afrikaanse parlement is daardeur verhinder.

In 1945 het Bloemfontein stadstatus verwerf en op 18 Maart 1950 is die Universiteit van die Oranje-Vrystaat in die stad gevestig.

Kultuur

Kultureel is die stad toonaangewend. Skeppende werk op die gebied van uitvoerende kuns, beeldende kuns, letterkunde en skilderkuns word gedoen. Die stad is sentrum vir die Vrystaat Kunswedstrydvereniging.

Teaters: Sand du Plessis; Sterrewag; Wynand Mouton; Scaena; Odeion; André Huguenot; Stadskouburg. Die Sand du Plessis-teater is een van die grootste en mees moderne in die Suidelike Halfrond met 'n kapasiteit van ongeveer 1 000. Die teater huisves ook die Vrystaatse Simfonieorkes (VSSO).

Museums: Nasionale Museum; Suid-Afrikaanse Oorlogmuseum (voor 30 November 2015 bekend as Oorlogsmuseum); Freshford; Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN); Oliewenhuis; Nasionale Vrouemonument.

Infrastruktuur

Hoffmanplein in Bloemfontein
Bloemfonteinstasie

'n Treinspoor is in 1890 gebou om Bloemfontein met Kaapstad te verbind. Spoorverbindings strek tans na alle industriële gebiede en toerismebestemmings.

Die Bloemfontein Internasionale Lughawe verbind alle plaaslike lughawens en ook die Lesotho-buurland. Tempe-lughawe verleen landingsgeriewe aan kleiner siviele lugruimgebruikers.

As sentrale bestemming, vertak die Nasionale padnetwerk na al die vernaamste stede, toeristebestemmings en kusgebiede. Die N1-nasionale pad gaan na Kaapstad, Port Elizabeth en Johannesburg. Die N8-nasionale pad verbind Bloemfontein met Groblershoop, Noord-Kaap, via Kimberley en Maseru via Maserubrug langs die Vrystaat. Die N6-nasionale pad via Aliwal-Noord na Oos-Londen begin ook hier.

Geografie en klimaat

Die Bloemfontein in Bloemfontein

Die stad is geleë by 29 grade suidelengtegraad en 26 grade oostebreedtegraad en is 1 395 meter bo seevlak.

Bloemfontein ontvang gemiddeld 559 mm reën per jaar, meestal gedurende die somermaande.

Gemiddelde dagtemperature wissel van 16 °C in Junie tot 32 °C in Januarie. Die omgewing is die koudste in Julie wanneer die kwik gemiddeld val tot -2 °C gedurende 'n wintersnag.

Weergegewens vir Bloemfontein
Maand Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Des Jaar
Hoogste maksimum (°C) 39 39 35 33 30 25 24 29 34 35 37 38 39
Gemiddelde maksimum (°C) 31 29 27 23 20 17 17 20 24 26 28 30 24
Gemiddelde temperatuur (°C) 22 22 18 16 10 6 6 11 14 17 19 21 15
Gemiddelde minimum (°C) 15 15 12 8 3 −2 −2 1 5 9 12 14 8
Laagste minimum (°C) 6 4 1 −3 −9 −9 −10 −10 −7 −3 0 3 −10
Neerslag (mm) 83 111 72 56 17 12 8 15 24 43 58 60 559
Bron: weathersa.co.za

Demografie

Volgens die 2011-sensus het die stad 'n bevolking van 256 185 gehad (meer as verdubbel van 111 697 in 2001), waarvan 76 325 (30%) Blank was. Ander belangrike groepe is 76 325 (56%) Swartes, 32 827 (12,8%) Kleurlinge en 2 100 (0,8%) Asiërs.

Ekonomiese basis

Die hoofgebou van die Universiteit van die Vrystaat

Onderwys (Universiteit van die Vrystaat en Sentrale Universiteit vir Tegnologie), ligte nywerhede, spoorwegaanleg (sedert laat 1990's in mindere mate), Provinsiale administrasie en Mangaung metro-munisipaliteit.

Die stad geniet bestendige groei, te danke aan volgehoue uitbou van die plaaslike ekonomie. 'n Sosiale en maatskaplike onderbou word gehandhaaf en die aantrekkingskrag van 'n landelike karakter van die sesde grootste stad in Suid-Afrika maak dit die ideale vestigingsgebied vir sy inwoners.

Bekende boorlinge van Bloemfontein

Lêer:Tolkien 1916.jpg
J.R.R. Tolkien in 1916

Sien ook

Verwysings

  1. ↑ (en) "Chronological order of town establishment in South Africa based on Floyd (1960:20-26)" (PDF). pp. xlv–lii.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 "Hoofplek Bloemfontein". Sensus 2011.

Eksterne skakels

Bultfontein Kroonstad
Kimberley Botshabelo • Maseru
   Bloemfontein    
Reddersburg • Trompsburg Dewetsdorp
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Bloemfontein&oldid=1488419"