Gereformeerde kerk Oos-Londen
| Gereformeerde Kerk Oos-Londen | ||
| ||
| Sluit in | Alice Butterworth Fort Beaufort King William's Town Ooskus-oorde Oos-Londen Stutterheim Mthatha | |
| Klassis | Karoo-Kei | |
| Huidige predikant(e) | Nikolaas Pienaar | |
| Belydende lidmate | 135 | |
| Dooplidmate | 28 | |
| Adres | Stirling Presbiteriaanse kerk | |
| Geskiedenis | ||
| Stigtingsdatum | 1925 | |
| Afgestig van | Burgersdorp | |
| Eerste predikant | J.F. du Plooy 1933–1936 | |
Die Gereformeerde kerk Oos-Londen is die enigste Afrikaanse gemeente van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika in die Oos-Kaapse hawestad Oos-Londen. Dit is in 1925 gestig.
Agtergrond
[wysig | wysig bron]Die ontstaan van hierdie gemeente het voortgevloei uit die optrede van die predikant van Burgersdorp se Gereformeerde gemeente, indertyd ds. Dirk Postma. Uit die notules van die vergadering van 16 Januarie 1914 blyk dit dat daar 'n versoek was van verskeie lidmate van die Gereformeerde Kerk wat op Oos-Londen woonagtig was dat die kerkraad hulle moes bearbei. Die kerkraad het daarop besluit dat die leraar, ds. Postma, en oudl. H.B. Coetsee daarheen moes gaan en aan hulle Woord en Sakramente bedien op die tweede Sondag in daardie Februarie. Op die volgende vergadering wat gehou is op 20 Februarie het die kommissie 'n breedvoerige rapport van hulle besoek aan Oos-Londen gelewer. Dit het geblyk dat daar 'n 57-tal lidmate was, 27 belydende en 30 dooplidmate; huisbesoek is by al die lidmate gehou en hulle is gewys op die besondere omstandighede waaronder hulle verkeer en dat hulle onbekend is aan sowel die ouderling as die predikant; 'n voorbereidingsdiens is gehou en nagmaal en nabetragting die ander dag; daar is ook katkisasie gehou met 20 kinders; die kommissie het uit die midde van die lidmate twee broeders laat benoem, een as ouderling en een as diaken maar hulle nie in die ampte bevestig nie, hangende die goedkeuring van die kerkraad van Burgersdorp. Die begeerte van die broeders en susters was dat hulle gereeld aldaar besoek en bearbei sal word.
Die kerkraad het hierdie rapport goedgekeur asook die feit dat in die plek van oudl. H.B. Coetsee wat intussen oorlede is en wie se sekunde nie kon gaan nie, ouderling T.J. Kruger gegaan het. Verder is besluit om die Algemene Vergadering te vra om Burgersdorp uit die Sustentasiefonds te help om die lidmate aldaar, veral waar hulle afkomstig was uit verskillende gemeentes van hul kerkverband, meer dikwels te besoek om hulle met Woord en Sakramente te bedien, en dat hulle dan as 'n wyk van Burgersdorp se gemeente beskou kon word.
Wyk van Burgersdorp
[wysig | wysig bron]
Die predikant kon op die vergadering van 5 Junie 1914 die besluit van die Algemene Vergadering bekend maak, naamlik dat genoeë geneem is met die gedagte dat die lidmate as 'n wyk van Burgersdorp beskou kon word en aangesien hy reeds weer die wyk besoek het, kon hy ook bekend maak dat die lidmate aldaar daarmee ten volle tevrede is. Die broeders wat laas verkies is, is toe in hulle ampte bevestig, sodat die geestelike bearbeiding nou op vaster voet geplaas is. Die lidmate aldaar het self die reiskoste vergoed. Die kerkraad het hierdie verslag met dank aangeneem en daardeur aanvaar dat die lidmate van Oos-Londen onder die kerkraad geressorteer het.
Die voordeel van hierdie reëling vir die groepie lidmate aldaar het spoedig geblyk, want nie alleen het hulle gereelde bediening van Woord en Sakramente ontvang nie, maar in 1918 kon hulle deur die besondere bemiddeling van Burgersdorp 'n eie kerkgebou bekom. In die notule van die vergadering van 23 Maart 1918 is die besonderhede aangeteken, wat kortliks hierop neerkom: 'n Ooreenkoms het tussen die kerkraad van Burgersdorp en sekere mnr. J.L. Pansegrau insake die kerkgebou tot stand gekom: Mnr. Pansegrau het onderneem om die gebou in Oos-Londen te koop vir £700 en dit aan te bied aan die kerkraad van Burgersdorp onder voorwaarde dat die kerkraad die rente op gemelde som teen 4% bereken half-jaarliks aan hom en sy eggenote sal waarborg en na die dood van die langslewende sou die bedrag van £700 as erfenis aan die Gereformeerde Kerk toeval. Indien mnr. Pansegrau die gebou nie self sou koop nie, kon die kerkraad van Burgersdorp dit koop en sou hy die £700 op presies dieselfde voorwaardes voorskiet, sodat na die dood van die langslewende die bedrag uitgewis sou wees.
'n Afsonderlike gemeente
[wysig | wysig bron]Die kerkraad van Burgersdorp het hierdie voorstel met groot dankbaarheid aanvaar en langs daardie weg die groepie lidmate van Oos-Londen aan 'n kerkgebou gehelp. Hierdie reëling insake Oos-Londen het voortgeduur tot 1925 toe dit 'n selfstandige gemeente geword het.
Kerkgeboue
[wysig | wysig bron]Toe Oos-Londen nog 'n wyk was van die Gereformeerde kerk Dordrecht het 'n lidmaat van die NG Kerk, J. Pansegrau, die gebou van die Presbiteriaanse Kerk in Quanzastraat aangekoop en dit aan die Gereformeerde Kerk beskikbaar gestel, waarna die kerkraad hom in paaiemente kon betaal. Ná sy dood het die kerkgebou die Gereformeerde Kerk se eiendom geword. Dié eerste geboutjie in die hawestad is op 6 Julie 1918 in gebruik geneem. Die gemeente het ook 'n tweede kerkgebou gehad, maar daarvan vermeld die beskikbare bronne niks buiten dat dit, nes die eerste gebou, gesloop is. In 1950 het die toe 25 jaar oue gemeente die Moth-saal op die hoek van St. Peter- en Recreationweg gekoop, wat destyds sentraal geleë was.
Destyds het die gemeente so sterk aangegroei dat planne in 1963 goedgekeur is om dit te verkoop om sitplek aan 380 kerkgangers te bied. Om die een of ander rede wou Oos-Londen se stadsraad nie toelaat dat die gemeente 'n nuwe kerk bou nie; daarom moes die ou saal herbou word. Met die vergroting is die uitleg van die binnekant van noord-suid verander na oos-wes en 'n pyporrel ingebou. In 1979 besluit die gemeente om 'n kerksaal aan te bou en om dié saal deur middel van 'n bedieningsluik met die kombuis te laat skakel.
In 1992 is 'n muur om die perseel gebou vir veiligheid en meer plaveisel om die kerk aangebring om instandhouding van die tuin te beperk. In 2005 is die kerk oorwegend in twee skakerings beige geverf met donkerpers vir kontras. Jare lank al woon min lidmate in die omgewing van die kerk sodat die meeste meer as 5 km moet aflê om eredienste by te woon. Blykbaar het die onmiddellike omgewing van die kerk verval, want parkering, wat net op straat beskikbaar is, skep 'n veiligheidsprobleem. In 2010 het 'n Xhosasprekende gemeente, van wie die meeste lidmate in die omgewing woon, ook die kerk gebruik.
In 2021 het die gemeente sy kerkgebou by St. Petersweg 25, Southern Wood, in die mark gesit en 'n ooreenkoms met die Presbiteriaanse kerk Stirling gesluit om soggens om halfelf in hul kerkgeboue eredienste te hou.
Lidmaattal
[wysig | wysig bron]Dié syfers dui op die jaar waarin dit in die Kerk se Almanak verskyn het en nie op die jaar waarin dit getel is nie, wat gewoonlik die jaar vantevore is.
| Jaartal | Dooplidmate | Belydende lidmate | Totaal |
|---|---|---|---|
| 1958 | 182 | 297 | 479 |
| 1961 | 170 | 296 | 466 |
| 1998 | 75 | 225 | 300 |
| 2002 | 48 | 191 | 239 |
| 2012 | 34 | 146 | 180 |
| 2014 | 32 | 149 | 181 |
| 2015 | 29 | 151 | 180 |
| 2016 | 26 | 144 | 170 |
| 2017 | 27 | 146 | 173 |
| 2020 | 28 | 135 | 163 |
| 2022 | 19 | 122 | 141 |
Predikante
[wysig | wysig bron]- Jan Frederick du Plooy, 1933 – 1936
- Herculaas Frederik Venter Kruger, 1937 – 1942
- Nicolaas Tjaart Snyman, 1943 – 1946 (kombinasie)
- Jacobus Petrus van den Berg, 1946 – 1948
- Dr. Isak David Kruger, 1949 – 1954
- Hendrik Stephanus Pelser, 1955 – 1960
- Flippie Snyman, 1960 – 1964
- Christiaan Jacobus Malan, 1964 – 1966
- Francois Jacobus Du Toit Lessing, 1966 – 1973
- Petrus Paulus Kruger, 1974 – 1982
- Theron Krüger, 1982 – 1984
- Johannes Lodewikus Myburg, 1984 – 2000
- Dirk Pansegrouw, 2001 – 2010
- Paul Jacobus de Bruyn, 2012 – 2017
- Nikolaas Pienaar, 2017 – hede
Bronne
[wysig | wysig bron]- Harris, C.T., Noëth, J.G., Sarkady, N.G., Schutte, F.M. en Van Tonder, J.M. 2010. Van seringboom tot kerkgebou: die argitektoniese erfenis van die Gereformeerde Kerke. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
- Jooste, prof. dr. J.P.: "Oorsig van die geskiedenis van die Gereformeerde kerk Burgersdorp". In: Die Gereformeerde Kerk, Burgersdorp. Gedenkalbum by geleentheid van die Eeufees 22-24 Januarie 1960. Burgersdorp: Kerkraad van die Gereformeerde kerk.
- Schalekamp, ds. M.E. (voorsitter: redaksiekommissie). 2001. Die Almanak van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 2002. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
- Van der Walt, dr. S.J. (voorsitter: deputate almanak). 1997. Die Almanak van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 1998. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
- Venter, ds. A.A. (hoofred.) 1957. Almanak van die Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika vir die jaar 1958. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
- Venter, ds. A.A. (hoofred.) 1958. Almanak van die Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika vir die jaar 1959. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
- Vogel, Willem (red.). 2014. Die Almanak van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 2015. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- (af) Die gemeente se webtuiste[dooie skakel]. URL besoek op 26 Januarie 2015.
- (en) Die kerkgebou soos te sien op Google Maps. URL besoek op 8 Desember 2015.